[Jestem w Kościele] Triduum Paschalne – instrukcja obsługi

Wielu z nas myśląc o Świętach Zmartwychwstania Pańskiego ma przed oczami święcenie pokarmów, świąteczne śniadanie, lany poniedziałek, może jeszcze Rezurekcję. Wielki Tydzień w znakomitej większości dni mija nam ot tak, bez większej refleksji, nawet uwzględniając Triduum Paschalne, które jest szczególnym okresem Wielkiego Tygodnia.

Niemałą rolę może odgrywać tu fakt, że dni Triduum nie są wolne od pracy. Nie sprzyja to należytemu przeżyciu tego czasu. Tymczasem choćby w Wielki Piątek wolne mają obywatele z ponad połowy państw Europy. Doprawdy niezrozumiałe, tym bardziej, gdy w Polsce dniami wolnymi od pracy są niekiedy uroczystości religijne o niższej randze.

To jednak oczywiście nie rozwiązałoby automatycznie problemu braku świadomości rangi paschalnych uroczystości. Pamiętajmy, że dni Triduum nie należą do świąt nakazanych. Kogoś może to dziwić, ale chodzi chociażby o względy praktyczne – np. w Wielki Czwartek można odprawić tylko jedną Mszę. A więc nie każdy mógłby spełnić obowiązek uczestnictwa w Eucharystii, bo jedno, że nie jest to dzień wolny, a drugie – kościoły nie byłyby w stanie pomieścić wszystkich podczas jednej liturgii.

Tak jak już wspomniałem, Triduum Paschalne jest najważniejszą częścią Wielkiego Tygodnia i w ogóle całego roku liturgicznego. Nie ma ważniejszego czasu, wbrew pozorom nawet Święta Bożego Narodzenia nie mają takiej rangi. Triduum obejmuje czas od Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek i trwa do nieszporów w Niedzielę Zmartwychwstania. Kościół uczy, że chociaż Triduum Paschalne to jak sama nazwa mówi trzy dni, to w rzeczywistości tworzą one jedność. Jak wyjaśnia ks. bp Piotr Greger – „To jedna wielka liturgia, która odbywa się w trzech aktach”. Jej głębię i symbolikę trudno przekazać w tak zwięzłej formie, jaką jest felieton, ale przyjrzyjmy się chociaż kilku aspektom.

Wielki Czwartek

Tego dnia Chrystus ustanowił dwa sakramenty – Eucharystię i Kapłaństwo, dlatego pamiętamy szczególnie o wartości Najświętszej Ofiary, której sens tak pięknie wyraża odmawiany tego dnia Kanon Rzymski (najstarsza modlitwa eucharystyczna, zalecana do odmawiania w uroczystości, niedziele i święta. Szkoda, że lekceważąc te przepisy, w wielu parafiach słyszy się ją tylko raz w roku, właśnie w Wielki Czwartek) oraz o kapłanach, przez których posługę możemy doświadczać cudu Mszy Świętej. Przychodząc na Mszę Wieczerzy Pańskiej możemy dostrzec, że tabernakulum jest puste. Chodzi o to, aby wszyscy uczestnicy wielkoczwartkowej liturgii mogli przyjąć Komunię Świętą z chleba konsekrowanego na tej właśnie Eucharystii.

Wielki Piątek

Mówi się, że to jedyny dzień w całym roku, kiedy Kościół nie sprawuje Eucharystii, ale tak naprawdę również w Wielką Sobotę nie są odprawiane Msze Święte, bo Wigilia Paschalna przynależy już do Niedzieli Wielkanocnej. Najważniejszym punktem Wielkiego Piątku jest Liturgia Męki Pańskiej, w której centrum jest Krzyż. Jemu do czasu Wigilii Paschalnej oddaje się cześć poprzez przyklęknięcie. Celebrans z kolei w jeszcze bardziej wymowny sposób pada na twarz w geście prostracji. Wspomnienie męki i śmierci Chrystusa sprzyja ciszy i refleksji, której tak bardzo współczesny człowiek potrzebuje, a której brakuje nierzadko również w codziennej liturgii.

Niedziela Zmartwychwstania

Zdziwienie, że nie Wielka Sobota? Otóż w Wielką Sobotę nie dzieje się praktycznie nic (oprócz liturgii godzin i święcenia pokarmów, które wcale nie jest istotą Świąt Zmartwychwstania Pańskiego), bo to czas ciszy. Najważniejsza Msza Święta w roku, czyli Wigilia Paschalna nie jest częścią Wielkiej Soboty. Dlatego też koniecznie musi się ona się rozpocząć już po zmroku. Najbardziej uroczysta i rozbudowana liturgia uobecnia najważniejsze wydarzenie w dziejach – Zmartwychwstanie naszego Pana. Stąd składają się na nią takie części jak: Liturgia Światła, Liturgia Słowa, Liturgia Chrzcielna oraz Liturgia Eucharystyczna. Na zakończenie może odbyć się procesja rezurekcyjna z Najświętszym Sakramentem, jednak w wielu kościołach przekładana jest ona na poranek Niedzieli Zmartwychstania. Warto, aby tego dnia odczytane było wszystkie dziewięć czytań przewidzianych na tę uroczystość, bez niepotrzebnego ich obcinania, bo ukazują one całą historię zbawienia. Niedopuszczalne jest także oszczędzanie na paschale, który przecież symbolizuje Chrystusa. Jak mówi Exsultet – świeca ta jest owocem pracy pszczelego roju, a nie fabryki plastiku. Przerost formy nad treścią? Skądże, przecież nie bez powodu Kościół karmi nas tyloma znakami, które powinny w te dni wybrzmieć z jak największą siłą i pomóc w zrozumieniu Świętych Tajemnic Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.

Na koniec warto przypomnieć, że zgodnie z przykazaniami kościelnymi, przynajmniej raz, właśnie w okresie wielkanocnym należy przyjąć Komunię Świętą. To absolutne minimum, które jednak po raz kolejny uświadamia, że celebracja Zmartwychwstania Pańskiego jest szczytem roku liturgicznego. I tak jak do najważniejszych wydarzeń w życiu, np. ślubu, staramy się przygotować jak najlepiej, tak samo w przypadku nadchodzących Świąt – najważniejszych w roku – powinniśmy uczynić wszystko, żeby przeżyć je jak najpełniej. Temu natomiast najbardziej pomoże spowiedź święta. Nie tyle chodzi o to, że kiedy umrzemy w stanie grzechu ciężkiego, skazujemy się na potępienie (to nie straszenie piekłem, ale przy obecnym stanie świadomości religijnej trzeba tę podstawową prawdę przypominać), ale przede wszystkim o to, że nie ma lepszego czasu, żeby od wielkopiątkowych ciemności naszych grzechów przejść do chwały Niedzieli Zmartwychwstania, jaką darmo daje Chrystus. Trzeba się tylko po nią schylić w konfesjonale.

Wojciech Grzywacz/radiomaryja.pl