Austria: Zakończyła się konferencja o zagładzie polskiej i europejskiej inteligencji

W Wiedniu zakończyła się dziś międzynarodowa konferencja „Zabijanie inteligencji. Europejskie elity intelektualne pod okupacją niemiecką 1939-1945”, zorganizowana przez Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego i Instytut Polski w Wiedniu. 

Konferencja zorganizowana w wiedeńskim Instytucie Polskim była elementem obchodów 72. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen.

Dyrektor programowy Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami dr Wojciech Kozłowski w rozmowie z dziennikarzami we wtorek podkreślił, że konferencja miała pokazać, jak wyjątkowe były losy polskiej inteligencji pod okupacją niemiecką.

„Zależało nam na tym, aby ten polski przypadek, realnej i rzeczywistej eksterminacji polskiej inteligencji czy elit intelektualnych, żeby zestawić te losy z tym, co działo się w Europie” – powiedział. Jak dodał dr Kozłowski, w konferencji wzięli udział badacze z wielu krajów, w tym z Francji, Belgii i Holandii.

„Niezależnie od wszelkich ideologicznych ustosunkowań rasistowskich czy antyslawistycznych, antypolskich ze strony okupanta niemieckiego, to jednak widać wielki pragmatyzm jego polityki i stąd jej zróżnicowanie. Wyobrażenie było proste: należy zdekapitować polski naród poprzez zniszczenie jego elit, i to elit rozumianych na zasadzie ludzi zaangażowanych, aktywnych, powiedzielibyśmy: ludzi reprezentujących te najpiękniejsze wartości społeczeństwa obywatelskiego” – powiedział dyrektor programowy OBnT.

„To polskie doświadczenie jest bez wątpienia wyjątkowe i bez wątpienia było takim polem treningowym dla dalszej działalności niemieckiego okupanta” – dodał.

Jak podkreślił dr Kozłowski, w trakcie II wojny światowej wymordowano około 200 tys. przedstawicieli polskiej inteligencji.

„Wielu badaczy pokazuje, że tego rodzaju przedsięwzięcia wykazują znamiona ludobójstwa” – zauważył.

Kozłowski zaznaczył, że konferencja została zainaugurowana wyjazdem panelistów do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego KL Gusen, które było – jak dodał – symbolicznym miejscem mordu polskiej inteligencji.

„Jest to obóz w dużej mierze zapomniany, właściwie niezarządzany, nieupamiętniony w sposób wystarczający, w związku z tym nasza obecność tutaj miała też zwrócić na to międzynarodową uwagę, a także zwrócić uwagę na to władzom austriackim” – powiedział.

Dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu Rafał Sobczak w rozmowie z dziennikarzami podkreślił, że konferencja jest „jasnym i wyraźnym sygnałem także dla władz austriackich i społeczności międzynarodowej, że dla państwa polskiego kwestie historyczne są bardzo ważne”.

„Te historyczne momenty, które dotyczą narodu polskiego, w tym wypadku tragiczne losy 44 tys. Polaków zamordowanych w nazistowskim niemieckim obozie koncentracyjnym KL Gusen, są rzeczywiście niezwykle ważne” – mówił.

Sobczak zaznaczył, że dla MSZ i dla Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego konferencja to bardzo ważny impuls do dalszych spotkań międzynarodowych oraz refleksji na temat tragicznych losów Polaków podczas II wojny światowej.

Dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu ocenił, że w świadomości zbiorowej Austriaków i władz austriackich pamięć o KL Gusen to pewien proces.

„Podobóz Gusen, który, jak wiemy, był jednym z najcięższych obozów, miał cięższą kategorię nawet niż obóz w Auschwitz-Birkenau, nazywany często małym Katyniem i nie jest jeszcze obecny w świadomości zbiorowej Austriaków” – ocenił.

„Natomiast bardzo pozytywnym dla nas impulsem jest przede wszystkim działalność, którą podejmują władze lokalne i lokalna społeczność” – dodał Sobczak.

Jak podkreślił, dla mieszkańców i społeczności lokalnej w Gusen przywracanie pamięci o funkcjonowaniu obozu koncentracyjnego KL Gusen jest bardzo ważne.

„Mogę w imieniu polskich władz, swoim własnym, Instytutu Polskiego podziękować za tę tytaniczną pracę, którą wykonują ci miejscowi ludzie, na czele z panem burmistrzem Erichem Wahlem” – powiedział.

„Myślę, że to jest dobry znak i taki zaczyn współpracy nie tylko na tym poziomie lokalnym, ale także pomiędzy naszymi rządami, pomiędzy naszymi ministerstwami” – dodał dyrektor Instytutu Polskiego.

W sobotę polska delegacja na czele z wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Magdaleną Gawin wzięła udział w uroczystościach przy Memoriale KL Gusen, w których uczestniczył także prezydent Austrii Alexander Van der Bellen. W niedzielę delegacja uczestniczyła w centralnych uroczystościach 72. rocznicy wyzwolenia obozu KL Mauthausen, gdzie złożyła kwiaty na placu apelowym i wzięła udział w uroczystej Mszy św.

W poniedziałek wiceminister Gawin i wiceminister spraw zagranicznych Jan Dziedziczak zainaugurowali w Instytucie Polskim w Wiedniu konferencję „Zabijanie inteligencji. Europejskie elity intelektualne pod okupacją niemiecką 1939-1945”. Następnie wiceszef MSZ spotkał się z byłymi więźniami niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego KL Mauthausen-Gusen oraz Polonią w ambasadzie RP w Wiedniu. W trakcie spotkania wręczył również Krzyże Wolności i Solidarności działaczom opozycji antykomunistycznej w Polsce. Wiceszef MSZ odwiedził w poniedziałek również kościół św. Józefa na wzgórzu Kahlenberg, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca króla Jana III Sobieskiego, który dowodził stamtąd w 1683 r. w zwycięskiej bitwie z Turkami.

PAP/RIRM