„Z Ojczyzny Jezusa „
Pokój i Dobro
W naszych wędrówkach po palestyńskiej ziemi z Hebronu przenosimy się do Samarii, biblijnej krainy położonej pomiędzy Judeą a Galileą, należącej dziś do Autonomii Palestyńskiej. Najważniejszym szczytem wzgórz Samarii jest święta Góra Garizim wnosząca się na wysokość 881 m n.p.m. Wzgórza Samarii dochodzące do 940 m wysokości (góra Ebal), zwane też górami Efraima, nie tworzą jednolitego łańcucha, lecz są poprzecinane licznymi dolinami. Od prastarych czasów przez Samarię prowadziła droga łącząca Galileę z Judeą. Zapewne tą drogą przechodziła również Święta Rodzina pielgrzymująca z Nazaretu do świątyni jerozolimskiej, jak również Pan Jezus z apostołami.
Największym miastem Samarii jest Nablus, biblijne Sychem, liczące obecnie około 190 tys. mieszkańców. Jest ono położone 60 km na północ od Jerozolimy w malowniczej dolinie pomiędzy górami Ebal i Garizim. W biblijnym Sychem Jahwe przyrzekł Abrahamowi, że ziemię tę da jego potomstwu. Spełnienie obietnicy realizuje się już w osobie Jakuba, wnuka patriarchy Abrahama, który rozbił w pobliżu Sychem obóz, zbudował ołtarz i wykopał studnię, która do dzisiaj jest nazywana „studnią Jakuba”. Przy tym źródle Pan Jezus spotkał się z Samarytanką i objawił się jako Mesjasz, dawca „wody życia”.
Dzisiaj nazwa Samaria używana jest tylko dla określenia regionu geograficznego graniczącego na północy z równiną Ezdrelonu, a na południu łączącego się ze wzgórzami Gór Judzkich. Nie można jednak zapomnieć, iż pierwotnie nazwa ta odnosiła się do miasta założonego w IX wieku przed Chrystusem przez króla Omriego. Z Pierwszej Księgi Królewskiej dowiadujemy się, iż Omri „kupił od Szemera górę Szomron za dwa talenty srebra i zbudował na niej miasto, które nazwał Samarią” (1 Kr 16,24). Nazwa ta utrzymała się aż do czasów króla Heroda Wielkiego, który w 25 r. przed Chrystusem rozbudował miasto i nazwał go Sebastija. Był to gest wdzięczności wobec rzymskiego cesarza Oktawiana Augusta, który oddał mu władzę nad Samarią. Sebaste jest bowiem greckim odnośnikiem łacińskiego słowa „augusta”, co było jednoznacznym nawiązaniem do samego imienia cesarza. W okresie panowania Heroda miasto zostało otoczone murami, a na akropolu powstały wspaniałe budowle w stylu rzymskim.
Chrześcijaństwo dotarło tutaj wkrótce po męczeńskiej śmierci diakona Szczepana. W Sebaste ewangelię Jezusa Chrystusa głosił jako pierwszy diakon Filip. W Dziejach Apostolskich czytamy: „Filip udał się do Samarii i jej mieszkańcom mówił o Chrystusie. Tłumy gromadziły się wokół niego i słuchały go z uwagą, ponieważ widziały znaki, które czynił” (Dz 8,5-6). Następnie do miasta udali się apostołowie Piotr i Jan, by nowo ochrzczonych wzmocnić darem Ducha Świętego. Wczesnochrześcijańska tradycja lokalizuje ponadto w Sebeste miejsce pochówku św. Jana Chrzciciela. Po ścięciu w twierdzy Macheront na wschodnich wybrzeżach Morza Martwego jego ciało zostało zabrane przez uczniów i złożone w grobie na terenie miejskiej nekropoli w Sebaste. Najprawdopodobniej wybór miejsca uwarunkowany był istniejącymi już tam grobami proroków Elizeusza i Abdiasza. W okresie bizantyńskim, nad wykutą w skale grotą, został wybudowany kościół upamiętniający trzech proroków pańskich. O jego istnieniu zaświadcza św. Hieronim, który nawiedził sanktuarium w 385 roku. W XII wieku krzyżowcy wznieśli wspaniałą katedrę, którą po upadku królestwa jerozolimskiego i powrocie muzułmanów zamieniono na meczet proroka Yahia, co jest muzułmańską wersją imienia Jana Chrzciciela.
Szereg kampanii wykopaliskowych pozwolił odkryć liczne elementy starożytnego i bizantyńskiego miasta. W ostatnich latach Kustodia Ziemi Świętej oraz Franciszkańskie Studium Biblijne we współpracy z władzami lokalnymi oraz dzięki funduszom różnych włoskich instytucji prowadzą w centrum miasta prace archeologiczne oraz renowacyjne. By przedstawić szerszym kręgom dokonania ostatnich lat, 25 lutego w Mediolanie zostało zorganizowane sympozjum inaugurujące wystawę pod tytułem: „Sebastija, osiągnięcia historii oraz wspomnienie Jana Chrzciciela”. Wystawa fotograficzna z nagraniami wideo ukazuje życie palestyńskiego miasteczka, mogącego poszczycić się jedną z bardziej fascynujących historii regionu.
Wracając do współczesnej rzeczywistości trzeba przypomnieć, że w wyniku wojny izraelsko-arabskiej w 1967 roku Samaria została zajęta przez Izrael. Na podstawie porozumienia z Oslo z 1994 roku kontrolę nad regionem przejął Niezależny Rząd Autonomii Palestyńskiej. Niestety pod kontrolą Izraela pozostaje nadal wiele osiedli wybudowanych na wzgórzach Samarii. Polityka osadnicza na okupowanych terenach wywołała falę przemocy, znanych jako pierwsza i druga Intifada. Przez kilkanaście lat dojazd do Samarii był bardzo utrudniony i często niebezpieczny. Dwa lata temu zniesiono jednak niektóre restrykcje na punktach kontrolnych i wjazd do Samarii stał się mniej uciążliwy. Miesiąc temu została podjęta decyzja o całkowitym zlikwidowaniu nie tylko kontroli, ale również betonowych barier na głównej drodze prowadzącej do Nablus. Dzięki decyzji o likwidacji punktu kontrolnego Huwara zniknął jeden z symboli okupacji Samarii, a dla pielgrzymów został otwarty dojazd do sanktuarium „studni jakubowej”, który należy do Kościoła prawosławnego.
o. Jerzy Kraj