Powiew świeżości dla kubańskiego Kościoła

W styczniu br. przypadła 25. rocznica historycznej wizyty św. Jana Pawła II na Kubie. Lokalny Kościół świętował ją w warunkach kryzysu społecznego, humanitarnego i gospodarczego.

En Alamar⛪️(La Habana) celebramos el 25. aniversario del viaje de San Juan Pablo II a Cuba. Disfrutamos de una velada amistosa. pic.twitter.com/kZ74vRnYlG

— PLinCuba (@PLinCuba) February 9, 2023

W dniach 21-25 stycznia 1998 r. św. Jan Paweł II odwiedził Kubę. Była to pierwsza wizyta Papieża w tym jedynym kraju na półkuli zachodniej, w którym system społeczny, gospodarczy i polityczny opiera się na marksizmie. Chrześcijanie na Kubie stanowili niewielką grupę, zachowującą wiarę w niesprzyjającym środowisku, które czasami stawało się otwarcie wrogie.

Prawie 40 lat po triumfie rewolucji kubańskiej z 1959 r., wielu ludzi nadal bało się przychodzić do kościoła lub otwarcie wyrażać swoją wiarę. Pochodzący z Europy Wschodniej polski papież lepiej niż inni rozumiał, co oznacza dorastanie w systemie marksistowskim i jakie trudności stwarza to dla wiernych Kościoła katolickiego. Wizyta apostolska na Kubie miała na celu utwierdzenie kubańskich chrześcijan w ich wierze.

Ćwierć wieku później ks. Ariel Suarez, sekretarz Konferencji Episkopatu Kuby, wspomina owoce tego historycznego wydarzenia.

„Wizyta św. Jana Pawła II umożliwiła wielu osobom powrót do chrześcijańskich korzeni, ponowne odkrycie istoty Kościoła, który nie opuścił Kuby, a był częścią ludu, żyjąc swoim powołaniem do służby” –  zaznaczył ks. Ariel Suarez.

Jednym z najbardziej symbolicznych owoców tej wizyty było przywrócenie dnia 25 grudnia jako święta państwowego oraz ukoronowanie Matki Bożej Miłosierdzia z El Cobre na królową i patronkę Kuby. Te wydarzenia pozostają niezatartym wspomnieniem w sercu kubańskiego Kościoła katolickiego.

Spotkanie Jana Pawła II z Kubańczykami sięgnęło jednak znacznie dalej, wnosząc powiew świeżości do Kościoła skazanego na przeżywanie wiary za zamkniętymi drzwiami swoich świątyń, z których wiele było wówczas w opłakanym stanie.

„Te pamiętne dni dały nowy impuls katechezie, katechumenatowi dorosłych, pracy charytatywnej Caritas (…). Skonsolidowano biblioteki i wydawnictwa diecezjalne, wioski i miasta zaczęły znów organizować regularne procesje, zwłaszcza w dni świąteczne. Znaczenie zyskało też duszpasterstwo rodzin i więzień, pogłębiły się również relacje ekumeniczne” – kontynuował sekretarz Konferencji Episkopatu Kuby.

Od czasu pamiętnej pielgrzymki św. Jana Pawła II na Kubę świat się zmienił, ale sytuacja w tym karaibskim kraju nadal jest niepokojąca. Kuba przeżywa głęboki kryzys gospodarczy, społeczny i humanitarny. Podobnie jak w innych krajach, pandemia i inflacja podniosły poziom ubóstwa, w wyniku czego młodzież masowo opuszcza ojczyznę. Jak donoszą media, emigracja do USA – legalna lub nielegalna – osiągnęła w 2022 roku rekordową liczbę. Wśród tych wszystkich zawirowań wspólnota chrześcijańska nie jest wolna od atmosfery niepewności i bezradności, która ogarnia Kubę, a Kościołowi również brakuje zasobów ekonomicznych i ludzkich do prowadzenia działalności duszpasterskiej.

W styczniu 1998 r. nuncjuszem apostolskim na Kubie był ks. kard. Beniamino Stella i dlatego to właśnie jego papież Franciszek poprosił o reprezentowanie go podczas uroczystości 25-lecia wizyty Jana Pawła II, w której uczestniczyli wierni ze wszystkich diecezji kraju. Ksiądz kardynał miał okazję zobaczyć, jak ważna jest praca Kościoła z najbardziej potrzebującymi.

Podczas kazania na Mszy św. odprawionej w domu spokojnej starości w Santovenia, mówił o „wymownym świadectwie” dawanym każdego dnia przez siostry zakonne i członków różnych zgromadzeń, „w ich służbie najbardziej potrzebującym, chorym, starszym i ubogim”. Jest to praca o kluczowym znaczeniu, wykonywana „pośród wielu często złożonych wyzwań”, do których należy „brak żywności, towarów i lekarstw”. Sytuacja ta, „pogorszona jeszcze przez pandemię” oraz „inne czynniki” stanowi codzienne wyzwanie dla „cierpliwości” i „entuzjazmu” tych wszystkich, którzy podjęli życie zakonne i poświęcają się służbie najbardziej kruchym członkom społeczeństwa.

Znaczenie misji Kościoła i praca na rzecz pojednania były dwoma głównymi przesłaniami ks. kard. Beniamino Stelli podczas jego 18-dniowej wizyty na Kubie. Znalazły się także w przemówieniu wygłoszonym na Uniwersytecie Hawańskim w środę 8 lutego w obecności kubańskiego prezydenta Miguela Díaza-Canela. Ksiądz kardynał mówił o potrzebie promowania na wyspie „autentycznego pojednania i braterstwa”, które pozwoli „młodzieży realizować swoje marzenia i projekty na Kubie” bez „nienawiści i bratobójczych konfliktów”. Wysłannik papieża Franciszka mówił też zgromadzonym na uniwersytecie o znaczeniu wspierania „kultury spotkania”, która umożliwia „budowanie mostów, po których możemy podróżować w poszukiwaniu wspólnego dobra, za które wszyscy jesteśmy odpowiedzialni”.

Echo tego przesłania wybrzmiało też w słowach wypowiedzialnych do dziennikarzy –  duchowny prosił o uwolnienie protestujących przeciw rządowi – zwłaszcza młodszych, którzy zostali aresztowani w lipcu 2021 roku. Według relacji mediów, ks. kard. Stella stwierdził, że Franciszek „oczekuje pozytywnej odpowiedzi” i że „ważne jest”, by młodzi protestujący „mogli wrócić do swoich domów”. Papieski wysłannik wyjaśnił, że przed podróżą na Kubę spotkał się z Ojcem Świętym i rozmawiali na ten temat.

„Ta kwestia jest przedmiotem negocjacji” – powiedział dziennikarzom, dodając, że uwolnienie młodych ludzi mogłoby mieć formę „amnestii, czyli ułaskawienia”, choć dokładna terminologia jest drugorzędna.

Biskupi katoliccy Kuby opublikowali komunikat, w którym dziękują ks. kard. Beniamino Stelli za jego gesty szacunku dla narodu kubańskiego i lokalnego Kościoła oraz „za słowa otuchy skierowane do ubogich i wykluczonych”.

Podziękowali też za dar bardzo szczególnej relikwii – kropli krwi św. Jana Pawła II, która została przyjęta „z głęboką pobożnością” przez katolicką wspólnotę. Ks. Ariel Suarez uważa, że 25. rocznica stanowi okazję do „wdzięcznego wspomnienia tego momentu łaski” i prosi o modlitwę, aby mając na uwadze obecną sytuację, obchody mogły być „opatrznościową okazją do odnowienia zaufania, że Pan jest ze swoim ludem i liczy na nas, że odkryjemy na nowo nadzieję, będziemy głosić Dobrą Nowinę o zbawieniu i wspólnie budować przyszłość w harmonii, spokoju, radości i pokoju, aby wszyscy Kubańczycy bez wyjątku czuli się powołani do budowania lepszej przyszłości”.

ACN Polska