Pielgrzymki papieskie w PRL w dokumentach IPN na 100-lecie urodzin Jana Pawła II

Dokumenty w wersji cyfrowej, fotografie SB, ulotki i inne materiały z archiwum IPN od 15 maja zostaną udostępnione na nowym portalu dotyczącym wizyt Jana Pawła II w Polsce w okresie PRL. Wśród archiwaliów znajdzie się grafika „Solidarności” pochodząca z tzw. szafy Kiszczaka.

„Jan Paweł II jak mało kto wpłynął na przebieg dziejów Polski końca XX wieku, a jego pielgrzymki do Polski są tego dowodem. Komuniści zaangażowali w czasie każdej z tych wizyt armię ludzi – przygotowania trwały miesiącami, a pracowały wszystkie służby od agentury po cenzurę, żeby ograniczyć wpływ kontaktu papieża z Polakami. Działania te jednak nie przyniosły żadnego efektu w zderzeniu z siłą świadectwa i słowa Jana Pawła II” – powiedział PAP prezes IPN Jarosław Szarek.

Prezes IPN podkreślił, że każda z trzech pielgrzymek papieża do Polski w latach PRL nie tylko wzmacniała tożsamość narodową Polaków, ale także pozwalała im – jak mówił – „policzyć się”, czyli uświadomić sobie siłę wynikającą z jedności.

„Pierwsza pielgrzymka z 1979 roku dała nam <<Solidarność>>. Dwie następne budziły nadzieję na przetrwanie stanu wojennego, a później marazmu końca lat 80. Podczas spotkań z papieżem przez tych kilka dni Polacy mogli poczuć się, jak w wolnej Polsce, co miało ogromne znaczenie dla przemian demokratycznych w naszym kraju” – zaznaczył Jarosław Szarek.

Przypomniał też przesłanie Jana Pawła II z uroczystej Mszy inaugurującej pontyfikat 22 października 1978 r. na pl. św. Piotra w Rzymie. Słowa „Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi” uważane są za jeden ze społecznych i teologicznych fundamentów pontyfikatu.

„Warto też przypomnieć mniej znane, a bardzo ważne słowa Jana Pawła II, które wygłosił na gdańskiej Zaspie w 1987 r. Po tym, gdy Papież powiedział, że walka nie może być silniejsza od solidarności wzniósł się entuzjazm wiernych i wtedy Jan Paweł II poprosił: <<pozwólcie mówić papieżowi nie tylko o was, ale i za was>> – mówił Szarek.

Nowy portal IPN, który znajduje się na stronie: pielgrzymki.ipn.gov.pl powstał w związku ze zbliżającymi się obchodami 100-lecia urodzin Jana Pawła II. Serwis będzie dostępny od piątku 15 maja 2020 r. od godziny 12.00.

W Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – jak przypomniała jego dyrektor Marzena Kruk, która zainicjowała powstanie tego i wcześniejszych portali poświęconych papieskim pielgrzymkom – przechowywane są setki dokumentów związanych z wizytami Jana Pawła II w Polsce.

„Każda z tych wizyt była starannie przygotowywana zarówno przez władze kościelne, jak i państwowe. Na portalach poświęconych papieskim pielgrzymkom do ojczyzny prezentujemy dokumenty z przygotowania wizyt nie tylko od strony logistycznej, lecz także operacyjnej. W okresie zniewolenia Polski komuniści w ramach przygotowań zabezpieczali operacyjnie środowiska przejawiające dążenia wolnościowe. Do walki z <<negatywnym wpływem Papieża>> zaangażowano wszystkie dostępne środki” – przypomniała Marzena Kruk, podkreślając znaczenie portalu dla młodszych pokoleń, które nie doświadczyły zła totalitarnego państwa.

W serwisie – jak informuje IPN – będzie można znaleźć dokumenty w wersji cyfrowej, opisy poszczególnych etapów pielgrzymek, fotografie (zarówno wykonane przez funkcjonariuszy SB w ramach czynności służbowych, jak i zdjęcia z kolekcji prywatnych), grafiki, ulotki, kopie prasy polonijnej i inne archiwalne pamiątki wizyty Jana Pawła II.

„Zgromadzone materiały są nie tylko świadectwem ówczesnych czasów, nastrojów społecznych czy kulis działań komunistycznych służb, ale również dowodem na to, jak duże nadzieje i oczekiwania pokładali Polacy w Papieżu” – podkreśla Instytut.

Wśród archiwaliów znajduje się np. grafika okolicznościowa Międzyregionalnej Komisji Obrony „Solidarność” z tekstem adresowanym do Papieża, która w 2016 r. trafiła do Archiwum IPN wraz z innymi dokumentami z tzw. szafy Kiszczaka. W lutym 2016 r. w domu Czesława Kiszczaka odnaleziono również, co stało się głośną sprawą w Polsce, dokumenty, z których wynika, że w latach 1970-1976 późniejszy przywódca „Solidarności” i prezydent Lech Wałęsa współpracował z SB. Z nieznanych archiwistom i historykom przyczyn Kiszczak – szef MSW w latach 80. – zachował grafikę „Solidarności” w swoim domu.

Działacze Międzyregionalnej Komisji Obrony „Solidarność” napisali w tekście grafiki, że widzą w osobie Jana Pawła II „swojego moralnego przywódcę”, a także, że widzą w jego pielgrzymce „sposobność do uregulowania nabrzmiałych problemów społecznych kraju”.

Nowy portal IPN został przygotowany przez Archiwum IPN we współpracy z Biurem Prezesa i Komunikacji Społecznej IPN i łączy w sobie wcześniejsze portale o każdej z papieskich pielgrzymek w okresie PRL, które powstawały od 2017 r.

Ponadto – od 18 maja – uruchomiony zostanie portal poświęcony polskiemu papieżowi, przygotowany wspólnie przez redakcję tygodnika „Gość Niedzielny” oraz IPN. Dostępny będzie na stronie www.wadowice1920.gosc.pl.

„Rodzice, dziadkowie i dom rodzinny przyszłego papieża. Walka o granice odrodzonej Polski, wpływ patriotycznych tradycji na kształtowanie się osobowości młodego Karola – to tytuły niektórych bloków tematycznych portalu” – zachęca IPN, dodając, że oprócz tego pojawi się na nim 100 zdjęć (w tym kilkadziesiąt unikatowych), dokumenty z archiwum IPN, teksty historyków oraz kalendarium życia Karola Wojtyły.

O nowych portalach, a także o innych inicjatywach poświęconych papieżowi tego dnia – 18 maja – opowie prezes IPN na konferencji prasowej w Krakowie. Spotkanie z dziennikarzami odbędzie się w trybie tradycyjnym oraz online. Podczas transmisji będzie możliwość zadawania pytań poprzez czat.

 

PAP