W Kwidzynie otwarto wystawę „»Jesteśmy Polakami«. Związek Polaków w Niemczech”

Dziś o godz. 10.00 na placu św. Jana Pawła II w Kwidzynie rozpoczął się wernisaż wystawy „»Jesteśmy Polakami«. Związek Polaków w Niemczech” z udziałem prezesa IPN, dr. Karola Nawrockiego, oraz autora części wystawy prezentowanej w Kwidzynie, dr. Pawła Warota, dyrektora Oddziału IPN w Gdańsku. Wydarzenie jest związane z 100. rocznicą powstania Związku Polaków w Niemczech oraz 85. rocznicą powstania Gimnazjum Polskiego w Kwidzynie.

Po otwarciu wystawy o godz. 10.00 na placu św. Jana Pawła II z udziałem prezesa IPN, dr. Karola Nawrockiego, uroczystości przeniosły się do gmachu dawnego gimnazjum – obecnie I Liceum Ogólnokształcącego im. dr. Władysława Gębika (ul. Stanisława Konarskiego 12). W auli szkoły o godz. 11.00 rozpoczęła się sesja popularnonaukowa, która potrwa do godz. 13.40.

I Liceum Ogólnokształcące to dawne Polskie Gimnazjum w Kwidzynie. Szkoła powstała w drugiej połowie lat trzydziestych, w niemieckich wówczas Prusach Wschodnich. Poddawana była szykanom ze strony władz niemieckich i niemieckich mieszkańców. Kilka dni przed wybuchem II wojny światowej hitlerowskie służby bezpieczeństwa aresztowały wszystkich pracowników Gimnazjum oraz jego uczniów, m.in. pierwszego dyrektora, Władysława Gębika, który resztę wojennych lat spędził w niemieckich obozach koncentracyjnych.

Wystawa plenerowa „»Jesteśmy Polakami«. Związek Polaków w Niemczech” została przygotowana przez Oddział IPN w Gdańsku. Autorem części wystawy prezentowanej na wernisażu jest dr Paweł Warot, dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku. Wystawa w Kwidzynie będzie prezentowana do 29 listopada 2022 r. W okresie 16‒25 listopada 2022 r. istnieje możliwość zorganizowanego zwiedzania wystawy przez grupy szkolne.

Kolejne części będą prezentowane sukcesywnie. Najbliższa odbędzie się 15 listopada br. w Lęborku. Koordynatorami wystawy są: Izabela Brzezińska, Krzysztof Drażba oraz dr Paweł Warot. Na wystawie prezentowane będą materiały pochodzące ze zbiorów Biblioteki Narodowej, Biblioteki Uniwersytetu Opolskiego, Instytutu Północnego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Instytutu Śląskiego, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Śląskiej Biblioteki Cyfrowej oraz domeny publicznej.

Na wydarzenie zapraszają: dr Paweł Warot, dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Joanna Poźniak, dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego im. dr. Władysława Gębika (dawnego Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie) oraz Zbigniew Koban, prezes Kwidzyńskiego Stowarzyszenia Wspierania Samorządności.

– W tym roku obchodzimy setną rocznicę powstania Związku Polaków w Niemczech – organizacji szczególnie ważnej w latach 20-tych i 30-tych XX w. dla zachowania świadomości narodowej, skupiającej Polaków zamieszkujących obszar Niemiec – wskazał dr Paweł Warot.

Kończący I wojnę światową traktat wersalski zdecydował bezpośrednio i pośrednio o przebiegu niemal całej zachodniej i północnej granicy Polski, pozostawiając za kordonem ponadmilionową rzeszę Polaków, zamieszkujących swoje odwiecznie rodzime ziemie nad Odrą, Łyną, Bałtykiem, a od pokoleń nad Szprewą i Renem. Polacy żyli na tych terenach pomimo prowadzonej przez Niemców długotrwałej germanizacji.

Ci spośród polskich działaczy narodowych i społecznych, którzy po powstaniu wielkopolskim i powstaniach śląskich pozostali w granicach Niemiec, postanowili się zorganizować, aby wspólnie oprzeć się wrogiej wobec polskiej mniejszości narodowej polityce niemieckiego rządu. Polacy działali na polu politycznym, społecznym, kulturalnym i gospodarczym.

W 1922 r. powołano Związek Polaków w Niemczech. Polacy posiadali w Niemczech swoje banki, spółdzielnie, przedsiębiorstwa, szkoły, przedszkola, biblioteki. Wydawali książki, gazety, różnego rodzaju czasopisma. Kultywowana była rodzima tradycja, pomimo przeszkód rozwijała się sztuka. Trudne położenie Polaków w Niemczech pogorszyło się jeszcze bardziej, kiedy niemieccy obywatele w 1933 r. w wolnych wyborach powierzyli rządy zbrodniczej partii narodowosocjalistycznej Adolfa Hitlera. Odtąd Polacy podlegali zmasowanym represjom i terrorowi, łącznie z zabójstwami, a polskie placówki były napadane i niszczone.

Po wybuchu II wojny światowej Niemcy pozbawili Polaków statusu mniejszości narodowej. Działalność Związku Polaków w Niemczech została zakazana, tak samo jak działalność wszystkich polskich organizacji. Działacze Związku trafili do obozów koncentracyjnych i więzień. Tam z powodu swojej przynależności narodowej i dotychczasowego manifestowania polskości byli torturowani i mordowani. Polski majątek został skonfiskowany przez rząd Rzeszy Niemieckiej. Do dziś Polacy nie odzyskali w Niemczech statusu mniejszości narodowej, nie zwrócono im zrabowanego majątku, nie zostały też Polsce wypłacone jakiekolwiek reparacje wojenne.

IPN/radiomaryja.pl