fot. facebook.com/PrawicaKawecki/

[TYLKO U NAS] Dr K. Kawęcki: W naszej tradycji ustrojowej Senat gromadził elitę narodową, poczynając od XV wieku

W naszej ukształtowanej w sposób naturalny tradycji ustrojowej Senat gromadził elitę narodową, poczynając już od XV wieku i poprzez kolejne stulecia. Senat to była izba złożona z wybitnych przedstawicieli nie tylko i nie przede wszystkim świata politycznego, ale szeroko rozumianego życia państwowego i narodowego – mówił historyk i politolog, dr Krzysztof Kawęcki, w poniedziałkowej audycji „Aktualności dnia” na antenie Radia Maryja.

Dokładnie sto lat temu, 28 listopada 1922 r., odbyło się pierwsze posiedzenie Senatu w odrodzonej Polsce. Z tego względu w poniedziałek w parlamencie odbyła się uroczysta sesja Izby Wyższej, podczas której głos zabrał m.in. prezydent Andrzej Duda. [czytaj więcej]

Przywrócenie funkcjonowania Senatu odgrywało kluczową rolę w budowie systemu państwowego II RP, bowiem nawiązywało do wielowiekowej tradycji polskiego ustroju demokratycznego.

– W polskim ustroju państwowym ukształtowała się zasada dwuizbowości parlamentu przy przyjętym podziale kompetencji, gdzie to Sejm, w okresie przed rozbiorami zwany Izbą Poselską, ma pierwszorzędny udział w tworzeniu prawa ustrojowego, ale również znaczące są kompetencje Senatu, często obecnie nazywanego Izbą Refleksji w dobrym tego słowa rozumieniu. Zatem rola Senatu ma prowadzić do doskonalenia prawa, czuwania nad tym, żeby jakieś nadmierne emocje natury partyjnej nie spowodowały, żeby określone rozwiązania prawne ciążyły nad ustrojem państwowym – podkreślił dr Krzysztof Kawęcki.

Istnienie Senatu w polskim porządku państwowo-prawnym sięga już XV wieku. Swoje odzwierciedlenie Senat znalazł też we wprowadzającej głębokie reformy państwowe Konstytucji 3 Maja.

– Był Izbą Wyższą dwuizbowego parlamentu Rzeczypospolitej, przy czym w Konstytucji 3 Maja 1791 r. została zachowana zasada tzw. ustroju mieszanego, gdzie trzy instytucje tworzyły ten system, a zatem element monarchiczny był wyrażany przez króla, arystokratyczny przez Senat i element demokratyczny przez Izbę Poselską. Oczywiście Konstytucja 3 Maja, zgodnie z nowoczesnymi trendami prawno-ustrojowymi, ograniczyła znaczenie Senatu na rzecz Izby Poselskiej, ale Senat odgrywał też istotną rolę – można powiedzieć, że w jego skład wchodziła elita państwowa, to byli urzędnicy państwowi, wojewodowie, kasztelanowie, biskupi. II Rzeczpospolita, Polska niepodległa, która powstała po 123 latach zaborów również nawiązywała w swojej tradycji prawno-politycznej do tradycji I Rzeczypospolitej. Konstytucja marcowa z 1921 r. również utrzymała zasadę Senatu – wyjaśnił historyk.

Przywrócenie Senatu nie odbyło się jednak jednomyślnie. Część stronnictw politycznych (lewica) chciała parlamentu jednoizbowego, druga część (chadecy i endecy) zaś wolała trzymać się wypracowanego przed wiekami systemu dwuizbowego. Przegłosowano rozwiązanie zakładające dwuizbowość polskiego parlamentu.

– Senat został zachowany w myśl konstytucji marcowej. Miał prawo dokonywania zmian, np. rewizji konstytucji, ale – co warto zauważyć – w przeciwieństwie do reaktywowanego w 1992 r. Senat nie miał prawa instytucji ustawodawczej. Wreszcie konstytucja kwietniowa również zachowała Senat ze znaczącymi kompetencjami, przede wszystkim członkowie Senatu byli w dużym zakresie (nie wszyscy) mianowani przez Prezydenta Rzeczypospolitej. Także Senat pełnił bardzo ważną funkcję w zachowaniu równowagi ustrojowej II Rzeczypospolitej – mówił gość „Aktualności dnia”.

Jak wspomniano wcześniej, ugrupowania lewicowe nie chciały Senatu w czasach II Rzeczypospolitej. Kiedy po II wojnie światowej władzę przejęli komuniści, jednym z pierwszych ich posunięć było zlikwidowanie Izby Wyższej polskiego parlamentu na podstawie sfałszowanego referendum ludowego z 1946 roku.

– Jak już mówiliśmy, w naszej ukształtowanej w sposób naturalny tradycji ustrojowej Senat po prostu gromadził elitę narodową, poczynając już od XV wieku i poprzez kolejne stulecia. Senat to rzeczywiście była izba, która była złożona z wybitnych przedstawicieli nie tylko i nie przede wszystkim świata politycznego, ale szeroko rozumianego życia państwowego i narodowego, gdzie po prostu byli przedstawiciele różnych obszarów życia państwowego, świata kultury, nauki, wówczas także hierarchowie Kościoła katolickiego – wskazał rozmówca Radia Maryja.

Stąd też instytucja Senatu jako taka nie podobała się komunistom, którzy likwidując elity wszelkich warstw społecznych, chcieli pozbyć się także izby parlamentarnej będącej synonimem elit państwowych i narodowych.

– Senat był zupełnie niepotrzebny dlatego, że przypominał piękną tradycję I Rzeczypospolitej, z której musimy być dumni, bo to są chyba najwspanialsze rozwiązania ustrojowe na skalę europejską – podkreślił historyk.

Całość rozmowy z dr. Krzysztofem Kawęckim jest dostępna [tutaj].

radiomaryja.pl

drukuj
Tagi: ,

Drogi Czytelniku naszego portalu,
każdego dnia – specjalnie dla Ciebie – publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła i naszej Ojczyzny. Odważnie stajemy w obronie naszej wiary i nauki Kościoła. Jednak bez Twojej pomocy kontynuacja naszej misji będzie coraz trudniejsza. Dlatego prosimy Cię o pomoc.
Od pewnego czasu istnieje możliwość przekazywania online darów serca na Radio Maryja i Tv Trwam – za pomocą kart kredytowych, debetowych i innych elektronicznych form płatniczych. Prosimy o Twoje wsparcie
Redakcja portalu radiomaryja.pl