Sejmowa komisja sprawiedliwości poparła projekt noweli ustawy o KRS

Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka poparła we wtorek projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Podczas prac komisja wprowadziła poprawki, w tym zmianę umożliwiającą m.in. Naczelnej Radzie Adwokackiej zgłaszanie kandydatów na członków KRS.

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o KRS zakłada m.in., że 15 sędziów-członków KRS ma być wybieranych w wyborach bezpośrednich i w głosowaniu tajnym przez wszystkich sędziów w Polsce, a nie – jak jest po zmianie przepisów z 2017 r. – przez Sejm. Po wyborze nowych członków Krajowej Rady Sądownictwa obecni sędziowie-członkowie mieliby stracić mandaty.

„Proces legislacyjny dotyczący kluczowej dla wymiaru sprawiedliwości ustawy przebiega w modelowy sposób. To jest projekt rządowy, przekonsultowany. Na etapie sejmowym mieliśmy wysłuchanie publiczne, w którym zgłaszano konkretne postulaty, które następnie znalazły odzwierciedlenie w poprawkach” – powiedziała szefowa sejmowej komisji sprawiedliwości, Kamila Gasiuk-Pihowicz z Koalicji Obywatelskiej.

Kolejne posiedzenie komisji w sprawie nowelizacji przepisów o Krajowej Radzie Sądownictwa – jak podała Gasiuk-Pihowicz – zaplanowano na czwartek, o ile podczas drugiego czytania projektu, które ma odbyć się w środę, zostaną zgłoszone kolejne poprawki.

Wśród przyjętych we wtorek przez komisję poprawek, poza licznymi zmianami o charakterze legislacyjno-redakcyjnym, znalazła się poprawka zgłoszona przez posła Bogdana Zdrojewskiego z KO, która poszerza liczbę podmiotów mogących zgłaszać kandydatów na członków KRS, o Naczelną Radę Adwokacką, Krajową Izbę Radców Prawnych i Krajową Radę Notarialną. Poprawkę poparło Ministerstwo Sprawiedliwości, którego wiceszef, Dariusz Mazur, podał, że rząd również wskazał te korporacje prawnicze jako podmioty mogące zgłaszać kandydatów do KRS.

„Mają prawo zgłaszać kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa, ale tylko zgłaszać kandydatów, bo potem wyboru już dokonują sędziowie” – zastrzegł wiceminister sprawiedliwości.

Krytycznie do poprawki odniosła się posłanka Barbara Dolniak z KO, która określiła proponowaną zmianę jako „wychodzenie poza grupę zawodową”.

„To tak, jakbyśmy jako sędziowie – bo kiedyś byłam sędzią – zawnioskowali o rozszerzenie podmiotów uprawnionych do kandydowania do Naczelnej Rady Adwokackiej czy Krajową Izbę Radców Prawnych przez sędziów” – argumentowała.

Do sprawy odniósł się również poseł Paweł Jabłoński z Prawa i Sprawiedliwości. Zwrócił uwagę, że Krajowa Rada Sądownictwa nie jest organem samorządu zawodowego sędziów.

„A jest organem, który ma określone w konstytucji kompetencje. Wybór do niego, jeżeli będzie ograniczony tylko i wyłącznie do sędziów, będzie powodował powrót do tych wszystkich patologii, z którymi mieliśmy do czynienia jeszcze do roku 2017. Nie jestem entuzjastą takiej sytuacji, że Rada Adwokacka, Notarialna czy Radców Prawnych ma mieć jakieś szczególne uprawnienia. One powinny być generalnie szersze” – powiedział poseł Paweł Jabłoński.

Inna merytoryczna poprawka poszerzyła skład Rady Społecznej, działającej przy KRS, o przedstawiciela Krajowej Rady Komorniczej.

Rada Społeczna przy KRS – zgodnie z projektem – będzie miała prawo przedstawiać opinię o kandydatach na sędziów, a także prawo do wypowiadania się w innych kwestiach, które są związane z kompetencjami należącymi do zadań KRS. Członków Rady Społecznej powoływanej na 4-letnią kadencję będą wskazywały: Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Krajowa Rada Notarialna, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym. W skład Rady Społecznej przy KRS ma wejść również trzech przedstawicieli organizacji pozarządowych, których wskaże prezydent.

Podczas posiedzenia sejmowej komisji zgłaszane były przez posłów PiS, również wnioski o odrzucenie całego projektu ustawy. Politycy partii opozycyjnej zgłaszali także poprawki, które miałyby usunąć z projektu przepisy pozbawiające biernego prawa wyborczego do KRS tych sędziów, którzy objęli swoje stanowiska już po zmianach wprowadzonych w 2017 roku. Chodzi o to, że – zgodnie z projektem – prawo do kandydowania na członka KRS nie będzie przysługiwało sędziom, którzy nimi zostali na podstawie wniosku KRS do prezydenta po zmianie przepisów dot. KRS w 2017 roku.

Posłowie PiS przypomnieli też swoje wcześniejsze stanowisko, że nowelizacja ustawy o KRS prowadzi do „sędziokracji”. W ich opinii rozwiązania z grudnia 2017 r. w sprawie KRS powodują, że to obywatele poprzez ich przedstawicieli w Sejmie mają wpływ na to, jak kształtowana jest trzecia władza – wymiar sprawiedliwości. Wnioski posłów PiS nie znalazły jednak akceptacji większości członków komisji.

W Sejmie projekt noweli o KRS podczas jego pierwszego czytania 6 marca poparły wszystkie kluby koalicyjne. Przeciwne były PiS i Konfederacja. 26 marca w Sejmie odbyło się również wysłuchanie publiczne 40 organizacji w sprawie nowelizacji przepisów o KRS. Projekt chwalili sędziowie przeciwstawiający się działaniom rządu PiS wobec sądownictwa, krytykowali zaś m.in. ci, którzy wtedy pełnili różne funkcje.

W skład KRS, na wniosek której prezydent powołuje sędziów, wchodzi 25 osób, w tym 15 członków wybranych spośród sędziów. Do 2017 r. ich wyboru dokonywały środowiska sędziowskie. Uchwalona w grudniu 2017 r. nowelizacja ustawy o KRS przeniosła kompetencję wyboru 15 sędziów-członków KRS na Sejm. Obecna nowela ma spowodować, że wyboru 15 sędziów-członków KRS mają wybrać wszyscy polscy sędziowie. Po tym wyborze „ustanie działalność” sędziów wybranych do KRS na podstawie przepisów z 2017 roku. W ten sposób KRS ma stać się niezależna od władzy ustawodawczej.

W Krajowej Radzie Sądownictwa mają być reprezentowani sędziowie wszystkich szczebli odpowiednio do ich liczebności. W wyborach bezpośrednich w głosowaniu tajnym wybierani będą: jeden sędzia Sądu Najwyższego, dwóch sędziów sądów apelacyjnych, trzech sędziów sądów okręgowych, sześciu sędziów sądów rejonowych, jeden sędzia sądu wojskowego, jeden sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz jeden sędzia wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Proces wyboru – zgodnie z projektem nowelizacji – ma być jawny. Nad wyborem sędziów-członków KRS ma czuwać Państwowa Komisja Wyborcza, która będzie odpowiedzialna za organizowanie wyborów, m.in. za weryfikację zgłoszeń czy drukowanie kart głosowania.

PAP