Zwycięstwo ducha na przedpolach Warszawy

Bitwa Warszawska z 1920 r. była nie tylko sukcesem militarnym, ale także wielkim zwycięstwem ducha. Jego symbolem stał się dla wielu Polaków kapelan 236. Pułku Piechoty (pułku rezerwowego) ks. Ignacy Jan Skorupka. Szczególną rolę w umocnieniu ducha Narodu Polskiego odegrał też przedstawiciel Stolicy Apostolskiej nuncjusz Achilles Ratti, późniejszy Papież Pius XI. Był on jednym z dyplomatów, który nie tylko w sytuacji zagrożenia Warszawy nie opuścił stolicy.



Ksiądz Ignacy Jan Skorupka, wychowany w archidiecezji warszawskiej, po ukończeniu seminarium duchownego został skierowany na studia w Akademii Duchownej w Piotrogrodzie w Rosji. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1916 r. z rąk obecnego kandydata na ołtarze ks. abp. Jana Cieplaka, który potem został skazany przez bolszewików na karę śmierci. Ksiądz Skorupka zaangażował się w pracę duszpasterską: zakładał szkoły, harcerstwo, organizował akcje dobroczynne. Sprawował funkcję notariusza i archiwisty metropolii warszawskiej. Bardzo szybko stał się kapłanem bardzo cenionym, zwłaszcza przez młodzież, której był opiekunem i katechetą. Kilkakrotnie zgłaszał chęć objęcia funkcji kapelana w Wojsku Polskim. Początkowo arcybiskup warszawski odrzucał te prośby i dopiero kiedy nastąpiło załamanie w wojnie polsko-bolszewickiej po odwrocie kijowskim, doszło do bardzo znaczącego spotkania między naczelnikiem państwa Józefem Piłsudskim a arcybiskupem warszawskim Aleksandrem Kakowskim. Podczas spotkania J. Piłsudski poprosił arcybiskupa, aby wyznaczył on na kapelanów najlepszych księży. Wówczas ks. abp Kakowski odpowiedział na prośby ks. Skorupki. Ksiądz Skorupka, który dotychczas pełnił posługę tzw. kapelana lotnego, czyli pomocniczo udzielał posługi żołnierzom odjeżdżającym na front, teraz razem ze swoimi uczniami, po odprawieniu Mszy św. polowej w Liceum Władysława IV, przez Ząbki dotarł na front pod Ossowem. Walki były bardzo zacięte, kilka razy następował polski atak i kontratak bolszewicki. W krytycznym momencie, gdy dowodzenie oficerów się załamało, ks. Skorupka poprowadził swoich młodych podkomendnych do ataku, podczas którego poległ bohaterską śmiercią. W rozkazie dowódcy frontu został pośmiertnie odznaczony krzyżem orderu wojennego Virtuti Militari. Śmierć ks. Ignacego Skorupki stała się symboliczną. Kapłan, który pełnił w wojsku posługę kapelańską, przejął w pewnym momencie, i to z krzyżem w ręku, rolę dowódcy, gdy faktyczni dowódcy nie sprostali swojemu zadaniu. Pogrzeb ks. Skorupki przerodził się w ogromną manifestację społeczeństwa Warszawy. Postać tego kapłana przeszła do historii jako wzór zaangażowania Kościoła w odzyskanie przez Polskę niepodległości. Kiedy mówimy o ks. Skorupce, należy pamiętać też o kilku tysiącach Komitetów Obrony Narodowej, które powstały w parafiach, o postawie całego duchowieństwa, Episkopatu – o ich działaniach mobilizujących ducha, o roli Jasnej Góry…

Szczególnie jednak należy zwrócić uwagę na rolę przedstawiciela Stolicy Apostolskiej nuncjusza Achillesa Rattiego, późniejszego Papieża Piusa XI. Był on jednym z dyplomatów, który nie tylko w sytuacji zagrożenia Warszawy nie opuścił stolicy (pozostał tylko włoski poseł i przedstawiciel Stanów Zjednoczonych), ale wręcz przeciwnie, wiemy o tym, że deklarował Ojcu Świętemu gotowość zabezpieczenia archiwum nuncjatury i dzielenia losu społeczeństwa polskiego.

Po wyborze na Stolicę Piotrową mówił o sobie, że czuje się polskim Papieżem. Achilles Ratti towarzyszył kardynałowi Kakowskiemu podczas wizytacji żołnierzy polskich pod Radzyminem i Ossowem, na pierwszej linii frontu, i brał udział w mobilizacji ducha jako jeden z tych, którzy wytrwali na posterunku, modląc się razem z ludem Warszawy o nadprzyrodzoną interwencję.

Po odparciu bolszewików niepodległa Rzeczpospolita, w 10-lecie zwycięstwa, wydała medal upamiętniający tego, który Warszawy nie opuścił.

Achilles Ratti zażyczył sobie, aby wątek polski związany z Bitwą Warszawską był stale obecny w Castel Gandolfo. Dlatego też malarz Henryk Rosen namalował obraz, którego szkic jest w naszym posiadaniu – znajduje się w Pałacu Biskupów Warszawskich. Tytuł obrazu brzmi: „Matka Boża Królowa świętych”. Przedstawieni są na nim: św. Jan Kanty, św. Jozafat Kuncewicz, kard. Mieczysław Halka-Ledóchowski, Prymas Polski, św. Stanisław Kostka. W środkowej części obrazu znajduje się ryngraf z Matką Bożą na tle Krakowa, a po prawej stronie umierający ks. Skorupka, podtrzymywany przez żołnierza. Obraz przypomina, że Polska była przedmurzem chrześcijaństwa za sprawą wielkiego zwycięzcy spod Wiednia króla Jana III Sobieskiego i stojącego obok niego Józefa Piłsudskiego, jako zwycięzcy spod Warszawy w 1920 roku.

Drugi wątek związany z Bitwą Warszawską wprowadzony został przez Papieża Piusa XI w tzw. kaplicy polskiej w Loreto. Mało kto wie, że kiedy na forum międzynarodowym Polska była zagrożona, Achilles Ratti poufnie dawał o tym znać Józefowi Piłsudskiemu, a ten delegował specjalnego wysłannika Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego, który ustnie zdawał relację z rozmowy z Papieżem na temat konieczności podjęcia określonych działań w celu uniknięcia zagrożenia, o którym informował Papież.

Achilles Ratti i Józef Piłsudski poznali się bliżej i pomimo różnic w poglądach zaprzyjaźnili w 1919 r., podczas wspólnej podróży do Wilna, do obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. Dowodem na to jest fakt, że zapisy w konkordacie między Stolicą Apostolską a państwem polskim Papież Pius XI (Achilles Ratti) uzgadniał bezpośrednio z Józefem Piłsudskim, korzystając z pośrednictwa Stanisława Grabskiego, brata ówczesnego premiera rządu polskiego.

Achilles Ratti jest wielką postacią i powinna zostać przywrócona ulica jego imienia w Warszawie, bo tej Warszawy w potrzebie nie opuścił.