Wirtualna lekcja o pierwszych latach działalności Muzeum Auschwitz
Lekcję internetową poświęconą pierwszemu okresowi działalności Muzeum Auschwitz przygotowało działające przy tej instytucji Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Muzeum w lipcu obchodzi 70. rocznicę swojego powstania.
„Lekcja obejmuje pierwszą powojenną dekadę. To czas od pierwszych prac nad utworzeniem Muzeum w 1945 r., poprzez rozpoczęcie organizacji zwiedzania byłych obozów Auschwitz i Auschwitz II-Birkenau, które w 1946 r. – jeszcze przed oficjalnym utworzeniem instytucji – zwiedziło ok. 100 tys. osób, utworzenie pierwszej ekspozycji i okres stalinowski, gdy placówka była wykorzystywana propagandowo, aż po rok 1955, kiedy władze zrezygnowały z upolitycznienia treści przekazu, a wpływ na kształt wystawy odzyskali byli więźniowie” – powiedziała szefowa e-learningu w Centrum Edukacji Agnieszka Juskowiak-Sawicka.
Pierwsze prace nad utworzeniem Muzeum rozpoczęły się pod koniec 1945 r., kiedy władze sowieckie zaczęły przekazywać tereny dawnego niemieckiego KL Auschwitz administracji polskiej.
„Wówczas niektórzy byli więźniowie wysuwali postulaty ich zabezpieczenia oraz utworzenia Muzeum. Najbardziej znaczącą okazała się inicjatywa podjęta 31 grudnia 1945 r. przez Alfreda Fiderkiewicza, byłego więźnia i wówczas naczelnego dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Tego dnia na posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej (KRN) przedstawił on wniosek dotyczący utworzenia w Oświęcimiu i Brzezince miejsca upamiętniającego polskie i międzynarodowe męczeństwo” – powiedział Jacek Lachendro.
1 lutego 1946 r. komisja KRN ds. kultury i sztuki jednogłośnie poparła wniosek i powierzyła jego szczegółowe opracowanie komisji rzeczoznawców złożonej z przedstawicieli ministerstw sprawiedliwości, odbudowy, kultury i sztuki, a także Polskiego Związku byłych Więźniów Politycznych.
Ceremonia otwarcia Muzeum odbyła się 14 czerwca 1947 r., w 7. rocznicę przywiezienia do KL Auschwitz pierwszego transportu polskich więźniów politycznych.
„2 lipca 1947 r., po upływie blisko trzech tygodni od faktycznego otwarcia, Sejm przyjął ustawę powołującą Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka do istnienia. Ta dość nietypowa sytuacja, gdy najpierw zainicjowano działalność instytucji, a później przyjęto akty prawne, w oparciu o które miała ona funkcjonować, spowodowana była faktem, że uroczystego otwarcia chciano dokonać w rocznicę przywiezienia pierwszego transportu, a posiedzenie Sejmu zaplanowane zostało na początek lipca” – powiedział Jacek Lachendro.
Muzeum objęło dwie części dawnego kompleksu obozowego – były obóz macierzysty Auschwitz oraz Auschwitz II-Birkenau, co znalazło odzwierciedlenie w oficjalnej nazwie. Obecnie brzmi ona: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Jak podkreśliła Agnieszka Juskowiak, placówka pełni funkcję Miejsca Pamięci, w którym oddawana jest cześć wszystkim ofiarom KL Auschwitz. Na przestrzeni lat rozwinęła aktywność na wielu polach. Obecnie łączy działalność archiwalną, edukacyjną, konserwatorską, naukową, wydawniczą, wystawienniczą oraz zajmuje się gromadzeniem zbiorów.
„Miejsce Pamięci i Muzeum należą obecnie do najważniejszych instytucji na świecie, które zajmują się historią Holokaustu oraz obozów koncentracyjnych. Od początku istnienia odwiedziło je ok. 44 mln. osób z całego świata” – dodała Agnieszka Juskowiak. Rekordowy pod kątem frekwencji był ub.r. Muzeum odwiedziło 2,05 mln osób.
W 1979 r., ze względu na symbolikę i znaczenie dla ludzkości, tereny byłego obozu zostały wpisane na listę obiektów światowego dziedzictwa UNESCO. Figurują tam jako jedyny były obóz koncentracyjny pod nazwą „Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945)”.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.
PAP/RIRM