[TYLKO U NAS] Prof. M. Golon: „Żegota” przez swoją działalność uratowała albo przedłużyła życie dziesiątkom tysięcy Żydów

„Żegota” przez swoją działalność uratowała albo przedłużyła życie dziesiątkom tysięcy chroniących się przed śmiercią z rąk niemieckiego okupanta żydowskich ofiar. Pamiętajmy, że w wielu przypadkach było to podtrzymanie możliwości ukrywania się, ale nie zawsze skuteczne. Skuteczność „Żegoty” na pewno uratowała trwale co najmniej kilka tysięcy, a prawdopodobnie kilkanaście tysięcy osób – mówił we wtorkowej audycji „Aktualności dnia” na antenie Radia Maryja, prof. Mirosław Golon, historyk z gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

80 lat temu, 27 września 1942 r. powstał Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, który przekształcił się w Radę Pomocy Żydom „Żegota”. [czytaj więcej] Była to organizacja unikatowa w skali okupowanej Europy. Inicjatorkami przedsięwzięcia były Zofia Kossak-Szczucka, pisarz i działacz katolicko-narodowa oraz Wanda Krahelska, działaczka PPS.

Dzisiaj w 80. rocznicę powstania „Żegoty” prezes 👥 #IPN @NawrockiKn oraz z-ca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma złożyli kwiaty pod tablicą upamiętniającą siedzibę Rady Pomocy Żydom przy ul. Jagiellońskiej 11 w Krakowie. pic.twitter.com/CjgokYzHEq

— Instytut Pamięci Narodowej (@ipngovpl) September 27, 2022

– W przypadku Zofii Kossak-Szczuckiej należy zwrócić uwagę na poprzedzający (powstanie TKPŻ – dop. radiomaryja.pl) o sześć tygodni (z kawałkiem) jej bardzo ważny dokument. To był wielki apel o ratowanie ludności żydowskiej; apel potępiający też wszystkich, którzy obserwują i nic nie robią – zarówno w Polsce, na ziemiach, gdzie Zagłada się dokonywała, na ziemiach okupowanej przez Niemców Europy, ale także z zewnątrz, ze świata  – wskazał prof. Mirosław Golon.

#IPN upamiętnił także działaczki i współzałożycielki „Żegoty”. Delegacje IPN złożyły kwiaty na grobie Wandy Krahelskiej-Filipowicz na cmentarzu Służewieckim w Warszawie oraz na grobie Zofii Kossak-Szczuckiej w Górkach Wielkich. pic.twitter.com/PvugsRH2Xr

— Instytut Pamięci Narodowej (@ipngovpl) September 27, 2022

Apelem tym był „Protest!” z 11 sierpnia 1942 roku. Można go przeczytać m.in. [tutaj].

Zofia Kossak-Szczucka wystosowała „Protest!”, gdyż zauważyła, że panuje światowa zmowa milczenia w kwestii przybierającego na sile Holokaustu.

Będąca następstwem wystosowania tego apelu zinstytucjonalizowana pomoc Żydom w postaci „Żegoty” jest tym bardziej godna pochwały, że na okupowanych ziemiach polskich za jakąkolwiek pomoc ludności żydowskiej groziła kara śmierci.

– „Żegota” przez swoją działalność uratowała albo przedłużyła życie dziesiątkom tysięcy ukrywających się, uciekających, chroniących się przed śmiercią z rąk niemieckiego okupanta żydowskich ofiar. Pamiętajmy, że w wielu przypadkach było to podtrzymanie możliwości ukrywania się, ale nie zawsze skuteczne. Kilkadziesiąt tysięcy (szacuje się, że ok. 50 tys.) fałszywych dokumentów dawało szansę na przeżycie, ale bez mieszkania, bez środków na wyżywienie, bez pomocy, życzliwości i uchronienia przed donosicielami czy po prostu niemieckimi formacjami ludobójczymi, sam dokument nie pomagał. Skuteczność „Żegoty” na pewno uratowała trwale co najmniej kilka tysięcy, a prawdopodobnie kilkanaście tysięcy osób. One przeżyły wojnę, ocalały z Zagłady – mówił historyk.

Gość Radia Maryja dodał, że wyprodukowanie fałszywych dokumentów stanowiło kosztowne i trudne przedsięwzięcie w warunkach konspiracyjnych.

„Żegota” nie pomagała wyłącznie Żydom, którzy byli obywatelami Rzeczypospolitej, ale także tym, których sprowadzono na okupowane przez Niemców ziemie polskie i którym udało się uciec z obozów.

Sama nazwa „Żegota” – właściwie „Konrad Żegota” – to kryptonim mający zmylić Niemców. Fikcyjne personalia nawiązywały do imion konspiratorów z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza.

– Zofia Kossak-Szczucka tworzy fikcyjną postać (która oczywiście nie istniała, nie było we wrześniu 1942 r. żadnego Konrada Żegoty), żeby Niemcom utrudnić ściganie, utrudnić zidentyfikowanie, że jest to jedna z agend Polskiego Państwa Podziemnego. Tak jak Armia Krajowa była od walki, tak „Żegota” była od ratowania ludności żydowskiej – wskazał rozmówca Radia Maryja.

Prof. Mirosław Golon zwrócił uwagę, że Zofia Kossak-Szczucka wciąż jest postacią mało znaną, która zasługuje na o wiele większe upamiętnienie, niż miało to miejsce do tej pory.

– Zofii Kossak-Szczuckiej należy się w Warszawie wielki, piękny pomnik, jak naszym największym wodzom, żołnierzom i politykom – jako pisarce, ale przede wszystkim za jej wielkie humanitarne zaangażowanie, za jej wielkie miłosierdzie, za „Protest!”, który zorganizowała w 1942 roku – podkreślił historyk z gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

Całość rozmowy z prof. Mirosławem Golonem w audycji „Aktualności dnia” dostępna jest [tutaj].

radiomaryja.pl