Trybunał Konstytucyjny: nowela ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy jest niezgodna z konstytucją

Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem jest niezgodna z konstytucją – orzekł we wtorek Trybunał Konstytucyjny. Powodem jest tryb uchwalenia ustawy. TK podkreślił, że do głosowań nie zostali dopuszczeni Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik.

Na początku marca ub. roku prezydent Andrzej Duda skierował do TK – w trybie kontroli następczej, czyli po podpisaniu – nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa z 9 lutego 2024 r. Powodem – ja k wskazał prezydent – był brak możliwości udziału w pracach Sejmu nad tą ustawą Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, którzy zdaniem prezydenta byli wówczas posłami. To zdaniem prezydenta budzi wątpliwości co do trybu uchwalenia nowelizacji.

20 grudnia 2023 r. posłowie Kamiński i Wąsik zostali prawomocnie skazani w procesie dotyczącym tzw. afery gruntowej z 2007 roku. W związku z tym – jak informował wówczas marszałek Sejmu Szymon Hołownia – wygasły ich mandaty poselskie. Z taką narracją nie zgadzali się politycy PiS, a także prezydent. Wskazywał on m.in., że w 2015 r. ułaskawił już obu byłych szefów CBA, gdy byli jeszcze nieprawomocnie skazani w tej sprawie.

Według obecnego na wtorkowym posiedzeniu TK Dariusza Dudka, doradcy i pełnomocnika prezydenta, wątpliwości co do trybu uchwalenia ustawy o pomocy Ukraińcom są jedynym powodem skierowania jej do TK.

„W żadnym wypadku natomiast wątpliwości wnioskodawcy nie dotyczyły meritum tego unormowania ustawowego” – podkreślił Dariusz Dudek.

Dodał, że skierowanie ustawy do TK jest wyrazem konsekwencji działania prezydenta wobec pozostałych ustaw, które zostały podjęte bez dopuszczenia Wąsika i Kamińskiego do głosowania. Były to m.in. ustawy budżetowa i okołobudżetowa na 2024 r.. TK zajmie się wnioskami w tych sprawach w środę i czwartek.

We wtorek Trybunał w pięcioosobowym składzie orzekł większością głosów, że nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z trybem jej uchwalenia, jest w całości niekonstytucyjna. Składowi przewodniczył sędzia TK Jarosław Wyrembak, a sprawozdawcą był prezes TK, Bogdan Święczkowski. W składzie byli też: Zbigniew Jędrzejewski, Stanisław Piotrowicz i Rafał Wojciechowski, który zgłosił zdanie odrębne.

Bogdan Święczkowski, uzasadniając wyrok, zwrócił uwagę, że pomimo orzeczeń SN ze stycznia ubiegłego roku, które uchyliły postanowienia o wygaśnięciu mandatów Wąsika i Kamińskiego, marszałek Hołownia podjął decyzję o dezaktywacji ich kart do głosowania. Ponadto od 4. posiedzenia Sejmu obecnej kadencji obaj nie byli wpuszczani do budynku Sejmu w celu m.in. brania udziału w pracach legislacyjnych. Jak mówił, działania Hołowni „doprowadziły do naruszenia zasady legalizmu, co przełożyło się na działalność całej Izby, a w konsekwencji na wadliwość trybu ustawodawczego”. Bogdan Święczkowski podkreślił, że w czasie procedowania przez Sejm nowelizacji ustawy Wąsik i Kamiński „byli posłami i przysługiwały im wszystkie uprawnienia(…), zwłaszcza podstawowe prawo i obowiązek, jakim jest czynne uczestnictwo w pracach Sejmu”.

Prezes TK poinformował, że termin utraty mocy obowiązującej nowelizacji tej ustawy został odroczony o trzy miesiące.
Sędzia Wojciechowski, który zgłosił zdanie odrębne od wyroku, ocenił, że TK powinien był orzec zgodność nowelizacji ustawy z konstytucją. Powołał się on a wyrok TK z 2009 r., według którego nie można przyjmować, że każde naruszenie przepisów proceduralnych stanowi zawsze podstawę do stwierdzenia niekonstytucyjności aktu normatywnego. Zdaniem sędziego, TK powinien był sprawdzić, czy liczba dopuszczonych i niedopuszczonych posłów do głosowania nad nowelą przeważyłaby o jego wynikach; co, jak stwierdził Wojciechowski, nie miałoby miejsca.

PAP