fot. Archiwum IPN

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski – 2 czerwca 1979 roku

2 czerwca 1979 roku rozpoczęła się pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny. Władze komunistyczne były niezadowolone z wizyty Papieża, obawiając się manifestacji patriotycznych, protestów i rozbudzenia dążeń wolnościowych w zniewolonym społeczeństwie. Ojciec Święty odwiedził kolejno: Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kraków, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim, Nowy Targ i ponownie Kraków. Oficjalnym hasłem podróży apostolskiej były pierwsze słowa hymnu ku czci św. Stanisława ze Szczepanowa: „Gaude Mater Polonia” – „Raduj się, Matko Polsko”.

Wierni zgromadzeni na Mszy świętej na Placu Zwycięstwa w Warszawie (2 VI 1979 r.), fot. Archiwum IPN

Niespodziewana decyzja

Jan Paweł II, lądując na lotnisku Okęcie, rozpoczął swoją pierwszą pielgrzymkę do Ojczyzny. Tego samego dnia odprawił na Placu Zwycięstwa w Warszawie Mszę św. pontyfikalną, z udziałem prawie 200 tysięcy wiernych, podczas której wygłosił słynne słowa: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi”. Słowa te, zdaniem wielu, uruchomiły cały ciąg wydarzeń, zmierzających do zmiany ustroju w Polsce, której początek nastąpił 10 lat później.

fot. Archiwum IPN

Gdy 16 października 1978 r. ks. kard. Pericle Felici z balkonu Bazyliki Świętego Piotra ogłosił wybór pierwszego papieża-Polaka, na władze PRL padł strach. Zdały sobie one sprawę, że nowo wybrany Papież będzie chciał odwiedzić swoją ojczyznę, a na to rządząca wtedy ekipa Edwarda Gierka była zupełnie nieprzygotowana.

Władze komunistyczne próbowały odwlec wizytę w czasie, proponując jej organizację w 1982 r., w którym przypadać miało 600-lecie istnienia klasztoru na Jasnej Górze. Upór strony kościelnej i obawa przed reakcjami polskich katolików sprawiły, że władze zgodziły się, po trzymiesięcznych negocjacjach, aby pielgrzymka Jana Pawła II odbyła się w dniach 2-10 czerwca 1979 r. i objęła Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kraków, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ.

fot. Archiwum IPN

Przygotowania do wizyty

Obsługa pierwszej wizyty Jana Pawła II była, jak dotąd, największą operacją logistyczną tego typu w powojennej Polsce. 15 marca 1979 r. powołano sztab akcji zabezpieczenia operacyjnego pielgrzymki, nadając mu kryptonim „Lato-79”. Szefem sztabu został wiceminister spraw wewnętrznych, gen. Bogusław Stachura.

Jednak najważniejszym zadaniem operacji „Lato-79” nie było zapewnienie bezpieczeństwa Papieżowi, ale „rozwijanie działań operacyjno-rozpoznawczych i profilaktyczno–neutralizujących wobec grup i środowisk kontrolowanych przez MO i SB”. Pracą operacyjną kierował Departament IV MSW, który wykorzystując swoich tajnych współpracowników do penetracji środowisk związanych z Kościołem, badał nastroje społeczne przed pielgrzymką oraz w jej trakcie.

fot. Archiwum IPN

Władze PRL próbowały odwrócić uwagę od spotkań rodaków z Ojcem Świętym poprzez propagandę ideologiczną w mediach. Posuwały się również do niszczenia kart wstępu do sektorów na Msze papieskie. Zdawały sobie jednak sprawę, że w trakcie licznych zgromadzeń może dojść do manifestacji wrogich wobec władzy haseł, której nie da się zapobiec za pomocą działań prewencyjnych, polegających na rozmieszczeniu w tłumie agentów i funkcjonariuszy.

Postanowiły więc robić zdjęcia pielgrzymom z ukrycia, m.in. z tzw. punktów zakrytych, których dziesiątki rozmieszczono na trasach przejazdów Jana Pawła II. W samej Warszawie było ich 27. Powstała w ten sposób dokumentacja, licząca kilka tysięcy zdjęć. Mogła posłużyć jako dowód przeciwko osobom manifestującym swój sprzeciw wobec rzeczywistości PRL.

Na fotografiach tych widać tłumy pielgrzymów i trzymane przez nich transparenty z hasłami niepodległościowymi. Sam Ojciec Święty widoczny jest na nich w kontekście spotkań z innymi osobami. Władze obawiały się niekontrolowanego przekazania Papieżowi jakiejś korespondencji lub petycji.

Chociaż fotografie operacyjne, wykonane przez SB w trakcie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski miały służyć udokumentowaniu wrogich, antypaństwowych działań wiernych, mimowolnie stały się świadectwem wiary i patriotyzmu milionów Polaków. Dopiero one ukazały prawdziwą frekwencję na spotkaniach z Papieżem, której próżno było szukać w specjalnie kadrowanych fotografiach i transmisjach telewizyjnych, pochodzących z oficjalnego przekazu prasowego i telewizyjnego.

Gniezno (3-4 VI 1979 r.), fot. Archiwum IPN

Zbiory w Archiwum IPN

Jan Paweł II w czasie swojego pontyfikatu odbył 104 podróże apostolskie, odwiedzając niemal wszystkie kontynenty. Odbył osiem pielgrzymek do Ojczyzny. Trzy jego pierwsze pielgrzymki do Polski z lat 1979, 1983 i 1987 r. mają swoje odzwierciedlenie w zasobie archiwalnym IPN, zarówno w dokumentacji aktowej, jak i zdjęciowej oraz audiowizualnej. Są to materiały mające walor historyczny, edukacyjny i sentymentalny. [zobacz]

IPN

drukuj
Tagi:

Drogi Czytelniku naszego portalu,
każdego dnia – specjalnie dla Ciebie – publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła i naszej Ojczyzny. Odważnie stajemy w obronie naszej wiary i nauki Kościoła. Jednak bez Twojej pomocy kontynuacja naszej misji będzie coraz trudniejsza. Dlatego prosimy Cię o pomoc.
Od pewnego czasu istnieje możliwość przekazywania online darów serca na Radio Maryja i Tv Trwam – za pomocą kart kredytowych, debetowych i innych elektronicznych form płatniczych. Prosimy o Twoje wsparcie
Redakcja portalu radiomaryja.pl