Kobiece doświadczenie niemieckich obozów koncentracyjnych

17 czerwca 2021 r. w Pałacu Radziwiłłów odbędzie się  wyjątkowa wystawa pt. „Aktywna kultura pamięci – kobiece doświadczenie obozów koncentracyjnych”. Wydarzenie zostało zrealizowane przy współpracy z Uniwersytetem Białostockim oraz Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

„Pomysł >>Aktywna kultura pamięci – kobiece doświadczenie obozów koncentracyjnych<< rodził się etapami. Najpierw było trudne doświadczenie życiowe, z którym – jak się okazywało – łatwiej było się zmierzyć pod paradoksalnie wzmacniającym wpływem obozowych lektur. Potem nastał czas refleksji nad kobiecym doświadczeniem obozów koncentracyjnych i jego zapisami, które odsłaniały się z jednej strony, jako ważne i ciekawe, z drugiej zaskakująco słabo znane i upowszechnione. Zaraz potem pojawiło się poczucie konieczności zmiany tego stanu, pobudzane jeszcze silnym rezonansem, jaki wywołały wykłady o kobietach w lagrach, prowadzone przeze mnie na Uniwersytecie Jagiellońskim (2016-2019). Żywe i autentyczne zainteresowanie młodych, szczególnie kobiet doświadczeniem ich babek i prababek oraz sposobem relacjonowania lagrowych losów były dla mnie ważnym impulsem” – pisze Barbara Czarnecka, autorka projektu.

Jako clou projektu, kazały na siebie zwrócić uwagę zupełnie unikatowe i niemal nieznane rysunki wykonane przez więźniarki w lagrach. Prezentowały obóz nie tylko w znanej perspektywie, jako uniwersum przemocy, ale także je same, przy czynnościach i w pozach obozowej codzienności, kobiece ciała, nie zawsze ubrane, wycieńczone i chore. Zasadnym dopełnieniem wydał się komentarz historyczny –  literacki i wspomnieniowy, fragmenty relacji obozowych byłych więźniarek, zwracające uwagę na przeoczone przez makro-historię aspekty doznań więźniarek. Zaś potrzebną wykładnią współczesności stały się „głosy”, prace malarskie i instalacje artystek, które udostępniły odbiorcom tamto doświadczenie przepuszczone przez filtr post pamięci. Projekt sfinansowało MNiSW i Wydział Filologiczny UwB.

Rolą przedsięwzięcia „Aktywna kultura pamięci – kobiece doświadczenie obozu koncentracyjnego” jest ułatwienie, szczególnie młodemu pokoleniu, wyobrażenia i zrozumienia, czym było doświadczenie lagru dla kobiet. Na wystawę składają się archiwalne rysunki wykonane przez polskie artystki, więźniarki lagrów (prace te występują w ekspozycji opatrzone komentarzem w postaci fragmentów obozowych wspomnień) oraz prace malarskie, rzeźby, instalacje będące współczesną recepcją tego doświadczenia.

radiomaryja.pl