„Z Ojczyzny Jezusa”
Pokój i Dobro
Pielgrzymując po Ziemi Świętej łatwo napotkać powiewające izraelskie flagi, biało niebieskie z gwiazdą Dawida. Wjeżdżając na terytoria Autonomii Palestyńskiej pojawiają się flagi w narodowych barwach Palestyny, czyli czarno – zielono – białe z czerwonym trójkątem. Zarówno w Palestynie jak i w Izraelu można jednak zobaczyć także żółto – białe flagi państwa watykańskiego z herbem Stolicy Apostolskiej. Powiewają one na świątyniach czy budynkach wspólnot Kościoła rzymsko – katolickiego.
Stolica Apostolska ma swoje przedstawicielstwo w Ziemi Świętej od 1948 roku. W 1994 r. nawiązała oficjalne stosunki dyplomatyczne z Izraelem, a w roku 2000 zostało podpisane podstawowe porozumienie z Niezależnym Rządem Autonomii Palestyńskiej. Przedstawiciel Watykanu w Ziemi Świętej nosi tytuł nuncjusza apostolskiego w Izraelu oraz Delegata apostolskiego w Jerozolimie i Autonomii Palestyńskiej. Od wielu lat działa stała Dwustronna Komisja Robocza między Stolicą Apostolską a państwem Izrael. Negocjacje nie są łatwe, ale jak często podkreślają komunikaty wydawane na zakończenie sesji plenarnych „toczą się w serdecznej i konstruktywnej atmosferze oraz zmierzają w kierunku osiągnięcia pożądanego kompromisu”. Porozumienie watykańsko-izraelskie podpisane w 1993 r. dało początek negocjacjom mającym zapewnić wolność i prawa Kościołowi na terytoriach izraelskich. Dotychczas przyjęto tylko jedną umowę konkordatową, dotyczącą osobowości prawnej instytucji kościelnych, szczególnie miejsc sakralnych, która została podpisana 15 lat temu (1997 r.). Nie jest ona jednak do tej pory wprowadzona przez Izrael do ustawodawstwa państwowego.
Drugim ważnym punktem negocjacji jest rozstrzygnięcie zagadnień podatkowych i własnościowych. Kościół pragnie zapewnienia nienaruszalności gruntów i budynków należących do instytucji kościelnych oraz potwierdzenia historycznych ulg fiskalnych dla prowadzonych działalności, które służą miejscowej ludności i pielgrzymom. Były one w pełni respektowane za czasów panowania tureckiego oraz za rządów Brytyjczyków. Potwierdziły je również władze Izraela na początku tworzenia państwa w 1948 r. 12 czerwca br. w Watykanie odbyła się kolejna sesja plenarna Dwustronnej Komisji Roboczej w sprawie praktycznych aspektów życia i działalności Kościoła w Izraelu. Wielu spodziewało się podpisania podczas tej sesji ostatecznego porozumienia, ale jak komentują eksperci jest to kwestia najbliższych miesięcy. Dąży do tego zarówno Izrael jak i Stolica Apostolska, która uważa poruszane kwestie jako zasadnicze dla samego życia Kościoła w Ziemi Świętej i kontynuowania jego historycznej misji. Wydaje się, że osiągnięto już porozumienie w sprawie ważniejszych punktów statusu prawno-fiskalnego własności Kościoła, czyli podatków miejskich, gruntowych, od działalności stowarzyszeń katolickich oraz istotne gwarancje w kwestii wywłaszczenia terenów kościelnych. Jednym z trudniejszych tematów negocjacji jest uregulowanie statusu prawnego Wieczernika. O prawo własności tego sanktuarium upomina się franciszkańska Kustodia Ziemi Świętej, która w połowie XVI wieku bezprawnie została usunięta z tego miejsca przez muzułmańskie władze. W 1948 roku administrację nad Wieczernikiem przejęło państwo Izrael i w jego kompetencji jest obecnie odniesienie się do historycznych roszczeń Kościoła katolickiego.
Projekt podpisania porozumienia prawno-fiskalnego co do własności Kościoła w Ziemi Świętej nie podoba się Palestyńczykom, ponieważ uważają, jakoby Stolica Apostolska miała tym aktem pośrednio uznać władzę Izraela nad wschodnią Jerozolimą i innymi terytoriami zajętymi przezeń w wojnie 1967 r. Z palestyńskiego punktu widzenia umowa w preambule nie rozróżnia pomiędzy suwerennym terytorium Izraela a okupowanymi palestyńskimi ziemiami. Przedstawiciel Niezależnego Rządu Palestyny wyraził nadzieję, że Stolica Apostolska wyjaśni te niepewności i nadal będzie wspierać dążenia Palestyńczyków do suwerenności terytorialnej oraz praw do Jerozolimy zajętej przez Izrael. W arabskiej, tzw. wschodniej Jerozolimie znajdują się między innymi bazylika Bożego Grobu oraz sanktuaria Góry Oliwnej z bazyliką Getsemani.
Ks. Etttore Belestrero, podsekretarz ds. relacji Stolicy Apostolskiej z państwami w wywiadzie dla Radia Watykańskiego, podkreślił że „porozumienie dotyczy życia, działalności i kwestii podatkowych Kościoła katolickiego w Izraelu”. Zadeklarował jednocześnie, iż spory terytorialne pozostają na marginesie dyskusji, dlatego też „nie będzie mowy o wschodniej Jerozolimie ani o miejscowościach na Zachodnim Brzegu Jordanu”. Przedstawiciel Watykanu zwrócił uwagę, że zamieszanie medialne wywołało odniesienie się do nieaktualnej wersji dokumentu roboczego. „Na początku negocjacji – wyjaśnił – pracowano nad projektem obejmującym własności Stolicy Apostolskiej i niektórych instytucji Kościoła katolickiego w Ziemi Świętej, które były w ostatnich latach przedmiotem presji fiskalnych ze strony Izraela. Niektóre z nich – dodał – rzeczywiście znajdują się we wschodniej Jerozolimie czy na terenach zajętych w 1967 r.”. Ks. Belestrero zapewnił zdecydowanie, „że porozumienie dotyczyć będzie wyłącznie własności, które się tam nie znajdują”. Odnosząc się do palestyńskich obaw i protestów, powiedział: „Nie jest zgodne z prawdą mówienie, że Stolica Apostolska naruszyłaby tym porozumieniem IV Konwencję Genewską o ochronie osób cywilnych w czasie wojny. Zamieszanie i alarm zostały spowodowane bezprawnym ujawnieniem dokumentu roboczego, który jest już od dawna nieaktualny i wciąż jeszcze w opracowaniu”.
Na zakończenie swojego wyjaśnienia szef watykańskiej delegacji zapewnił, że stanowisko Stolicy Apostolskiej w sprawie wschodniej Jerozolimy nie uległo żadnej zmianie i zostało niedawno potwierdzone w porozumieniach z władzami Autonomii Palestyńskiej.