Kilkaset dokumentów i zdjęć NSZ i AK trafiło do Archiwum Akt Nowych

Prof. Zbigniew Gnat-Wieteska przekazał Muzeum Archiwum Akt Nowych (AAN) w Warszawie owoc swojej wieloletniej pracy naukowo badawczej. Wśród materiałów są m.in. oryginalne dokumenty Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej na Mazowszu.

https://twitter.com/aan_gov_pl/status/1489221126324637700

„Pan Zbigniew Gnat-Wieteska przekazał non profit kilkaset oryginalnych dokumentów, co jak na zachowane obecnie zbiory jest jednym z większych kolekcji prywatnych z okresu II wojny światowej. Wśród nich jest wiele materiałów opisujących tamte wydarzenia – relacje, wspomnienia, opracowania, notatki i fotografie” – powiedział w trakcie uroczystości, dyrektor AAN, Mariusz Olczak

Prof. Zbigniew Gnat-Wieteska gromadził swoją kolekcję od 1973 roku. Wśród wielu materiałów poświęconych wojskowości polskiej w XIX i XX wieku na szczególną uwagę zasługują zebrane przez darczyńcę oryginalne dokumenty Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej na Mazowszu. Są to m.in. komunikaty Biura Informacji NSZ, rozkazy, sprawozdania, instrukcje, ewidencja, w tym materiały propagandowe „Brygady Świętokrzyskiej”, meldunki Podokręgu „Białowieża” AK, konspiracyjna prasa podziemna oraz raporty Batalionów Chłopskich. Ponadto w archiwum znajdują się egzemplarze prasy „gadzinowej” z okresu okupacji, relacje, wspomnienia i korespondencja dotyczące konspiracji na Mazowszu i Powstania Warszawskiego.

„Wiele materiałów o dużej wartości historycznej uległo i ulega zniszczeniu” – zaznaczył prof. Zbigniew Gnat-Wieteska.

W trakcie prezentacji dokumentów opowiedział o próbie zdobycia dokumentów ukrytych przez żołnierzy Armii Krajowej w stodole.

„Były oficer Obwodu Mewa Mińska Mazowiecki w swojej relacji podał mi w formie szkicu namiary na archiwum ośrodka Latowicz Armii Krajowej. Po otrzymaniu tego listu pojechałem do Latowicza. Poszukałem gospodarza, u którego te dokumenty były przechowywane. Powiedziałem, że przyjeżdżam z rekomendacji i chciałbym przejąć to archiwum. Usłyszałem od gospodarza, że dokumenty były w stodole, a ta kilka dni temu została rozebrana. Nikt nie zwrócił uwagi na dokumenty” – wspominał profesor.

Wśród przekazanych dokumentów znajdują się również spisane podczas spotkań z byłymi żołnierzami relacje.

„Jeden z moich rozmówców dał mi bogatą i obszerną relację, ale z zastrzeżeniem – do wykorzystania dopiero po jego śmierci. Obawiał się, że jeszcze może się nim zainteresować służba bezpieczeństwa” – dodał prof. Zbigniew Gnat-Wieteska.

Dokumenty zostaną poddane gruntownej konserwacji i wkrótce udostępnione.

„W momencie, kiedy zgłoszą się do nas badacze, którzy piszą doktorat to je udostępnimy. Szerszej publiczności zaprezentujemy je w najbliższym tygodniu w postaci skanów. Będzie je można zobaczyć w Internecie na stronach archiwum” – wyjaśnił Mariusz Olczak.

„Muzeum jest właściwym miejscem na przechowywanie tych materiałów” – ocenił profesor.

Zbigniew Gnat-Wieteska – urodzony 7 stycznia 1944 roku w Garwolinie – jest historykiem, pracownikiem naukowym w Akademii Sztuki Wojennej i Uniwersytecie Stefana Kardynała Wyszyńskiego. W latach 1989-95 pracował w Muzeum Wojska Polskiego na stanowisku kuratora działu historii najnowszej i p.o. zastępcy dyrektora. W 1993 roku był współorganizatorem Muzeum Katyńskiego. Jest autorem ponad 200 publikacji, książek, artykułów naukowych i popularnonaukowych. W pracy dydaktycznej wypromował ponad 120 licencjatów, magistrów i doktorów.

Archiwum Akt Nowych jest jednym z trzech polskich archiwów państwowych o charakterze centralnym obok Narodowego Archiwum Cyfrowego i Archiwum Głównego Akt Dawnych. Archiwum nadzoruje pracę archiwów zakładowych naczelnych organów władzy państwowej i urzędów centralnych. Przejmuje dokumentację archiwalną tych instytucji po odpowiednim okresie przechowywania w archiwach zakładowych. W Archiwum Akt Nowych przechowuje się dokumentację wytworzoną po 1918 roku.

PAP