Ciemne Jutrznie podczas Triduum Paschalnego
Triduum Paschalne jest szczególnym okresem w liturgii Kościoła, ściśle związanym z męką i śmiercią Jezusa Chrystusa. Modlitwa brewiarzowa ma w tym czasie szczególny charakter. Tradycyjnie odprawia się Ciemne Jutrznie.
Sprawowana w Wielki Czwartek Msza Wieczerzy Pańskiej nie kończy się rozesłaniem. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do ołtarza adoracji (tzw. ciemnicy). Oznacza to, że liturgia nadal trwa. Mamy poszukiwać Chrystusa i być przy Nim na modlitwie.
Ciemne jutrznie są częścią Liturgii Godzin Świętego Triduum Paschalnego. Teksty są szczególnie nacechowane tematyką tego czasu. Jej obrzęd składa się z psalmów z ich antyfonami, z czytań zaczerpniętych z Lamentacji Jeremiasza, Listów św. Pawła i Homilii Ojców Kościoła – z odpowiednimi responsoriami oraz z oracji przeznaczonych na każdy dzień, współbrzmiących tematycznie z treścią hymnów. Melodie tworzące nastrój tego nabożeństwa pochodzą – prostsze, z Liber usualis lub, bardziej ozdobne, z „Rytuału Piotrkowskiego”.
W tradycji Kościoła Ciemną Jutrznię odprawia się późnym wieczorem począwszy od Wielkiej Środy, w wigilię każdego dnia Triduum, jako zapowiedź Liturgii.
Sama nazwa jutrzni nawiązuje do średniowiecznego zwyczaju zapalania i gaszenia świec podczas sprawowania oficjum. Przed ołtarzem umieszcza się świecznik w kształcie trójkąta (trianguł) z piętnastoma świecami. Sześć świec zapala się także na ołtarzu. Po odśpiewaniu każdego psalmu gasi się jedną świecę na świeczniku. Zostaje tylko jedna, ta najwyżej umieszczona, zwana świecą Chrystusową. Zostaje ona odstawiona za ołtarz, przez co nastaje ciemność. Jest to symbol – nawiązujący do Ewangelii – oznaczający, że światło w tych dniach nie wzejdzie, ponieważ „zostało postawione pod korcem”. Nie rozpoznano przyjścia prawdziwego Mesjasza.
Pierwsze Ciemne Jutrznie były odprawiane w Galii. Następnie zwyczaj ten był kultywowany w Rzymie w XII w. Były one odprawiane bardzo wcześnie, przed wschodem słońca lub zaraz po północy. Od początku XIV w. z racji ogromnego zainteresowania wiernych, zostały one przeniesione na późny wieczór dnia poprzedzającego daną Liturgię.
Źródła:
http://www.jadwizanki.pl/ciemna_jutrznia.php
http://www.liturgia.pl/node/6033
RIRM