A.Plucińska: Święconka budowała wspólnotę, jaką była rodzina
Etnograf Aldona Plucińska, w rozmowie z Redakcją Informacyjną Radia Maryja opowiedziała o polskich tradycjach, które towarzyszą świętom wielkanocnym.
W przeszłości święconką był stół – tak jak to opisywał w „Chłopach” Władysław Reymont. Natomiast w bieżących czasach święconka została zminiaturyzowana do postaci niewielkiego koszyka – tłumaczyła dr Aldona Plucińska.
– Dawniej święcono tylko bochen chleba, kopę jaj, biały ser czy osełkę masła[…]. Jajko było symbolem życia. W Polskiej kulturze jajkiem się dzielimy, podobnie jak opłatkiem[…]. Obok jajka znajduje się chleb. Na stole z reguły znajdował się ogromny bochen i w zasadzie we wszystkich kulturach chleb był pokarmem podstawowym[…]. W święconce nie może zabraknąć również soli, która jest symbolem sił życiodajnych[…]. W koszyku pojawia się także szynka, która również jest symbolem życia. Wszystkie potrawy, które dawniej znajdowały się w koszyku pochodziły z własnych upraw. To, co gospodarz lub gospodyni uprawili składali w hołdzie Panu i Stwórcy – mówiła dr Aldona Plucińska.
Dawniej obrzęd „pokrapiania” miał bardzo głęboką symbolikę. Panny w tym dniu były polewane przez kawalerów i było to przyczynkiem do małżeństwa – zaznaczała etnograf.
– Dzień świętego lejka – bo taka jest polska nazwa tego święta[…]. Ten dzień jest wstępem do kojarzenia par i wstępowania w związki małżeńskie[…]. To święto jest symbolem życia i oczyszczenia. Szczególnie pokrapiano młode kobiety, ale nie wypadało polewać wodą osoby starsze. W dniu świętego lejka panny szły do kościoła i na oczach całej społeczności wybierały swoich „upatrzonych” kawalerów – dodała.
Obecny zwyczaj polewania wodą nie ma nic wspólnego z tym, jaki był kiedyś. Bezmyślne polewanie wodą można nazwać chuligaństwem – oceniła dr Plucińska.
– Dzisiejsze polewanie wodą jest faktem chuligańskim. Wcześniejsze obrzędy odbywały się w przestrzeni sacrum dziewczyny. Miało to miejsce na podwórku, a nie na ulicy. Ulica w polskiej kulturze jest wartościowana bardzo negatywnie(…). Polanie, zniszczenie komuś stroju czy uszczerbek na zdrowiu nie miało wcześniej miejsca – powiedziała etnograf.
Dr Aldona Plucińska wspominała słowa św. Jana Pawła II, który często nawiązywał do polskich tradycji. Papież zaznaczał, że Polska jest krajem, który od zawsze zachowywał ciąg kulturowy.
– Jan Paweł II wielokrotnie podkreślał, że Polska jest krajem, który nigdy nie niszczył żadnych kultur, tylko umiejętnie przejął całą kulturę świata antycznego, pogańską słowiańszczyznę (którą zamieszkuje) i kulturę chrześcijańską Europy Zachodniej. Stąd to bogactwo i potęga polskiej kultury – mówiła dr Aldona Plucińska.
RIRM