[TYLKO U NAS] Prof. Jan Szyszko przed kolejną rozprawą w TSUE: Puszcza Białowieska to perła przyrodnicza, dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze miejscowej ludności, polskiego modelu leśnictwa i polskiej myśli ochrony przyrody

Dnia 12 grudnia 2017 roku odbędzie się kolejna (już trzecia) rozprawa przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie 6-441/17R – Puszcza Białowieska z powodu skargi Komisji Europejskiej przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej. Komisja Europejska, na wniosek kół lewacko liberalnych zarzuciła Polsce, że kierując się chęcią zysku wycina drzewa w Puszczy Białowieskiej, będącej obszarem Natura 2000 powodując tym samym, zagrożenie dla integralności obszaru i występujących siedlisk i gatunków ważnych dla Unii Europejskiej.

Jak podkreśla minister środowiska prof. Jan Szyszko Puszcza Białowieska to wzór do naśladowania dla całego świata z punktu widzenia koncepcji zrównoważonego rozwoju gdzie Natura 2000 jest wskaźnikiem realizacji tej koncepcji. Aby tak się stało należy rozumieć istotę Natury 2000, a to wymaga głębokiej wiedzy przyrodniczej powiązanej z wiedzą historyczną i spójnym logicznym myśleniem matematycznym. Nie można obrażać miejscowej ludności lecz należy uczyć się od Niej.

– Puszcza cierpiała najbardziej wtedy, kiedy złe doświadczenia spotykały miejscową ludność. Każde lekceważenie, złe traktowanie ludzi, przekładało się na szkody w zwierzynie i drzewostanie. Za każdym razem, gdy ktoś z zewnątrz przychodził z poczuciem wyższości i przekonaniem o słuszności swych racji, a pomijał miejscowych, Puszcza doznawała krzywdy – akcentuje prof. Jan Szyszko.

Puszcza Białowieska to wielkie dziedzictwo kulturowo przyrodnicze miejscowej ludności, polskiego leśnictwa i polskiej szkoły ochrony przyrody, świetnie udokumentowane pod względem historii użytkowania od kilkuset lat. To także miejsce dobrze udokumentowanego wandalizmu zaborców w na przełomie XIX i XX wieku oraz podczas I i II wojny światowej, polegającego na degradacji siedlisk i wycięciu w pień tysięcy hektarów lasów. Dzięki heroicznej pracy miejscowej ludności pod przewodnictwem leśników i polskiej szkoły ochrony przyrody ogromne przestrzenie wyciętych i zdewastowanych lasów zostały poddane regeneracji w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej. Puszcza, dzięki jej gospodarczej naprawie stała się rejonem tętniącym bioróżnorodnością, z pełną gamą siedlisk i gatunków charakterystycznych dla tej długości i szerokości geograficznej.

Polska część Puszczy Białowieskiej obejmuje obszar o powierzchni nieco ponad 60 tysięcy hektarów, z czego 9783 ha stanowi Białowieski Park Narodowy. Pozostałą część zajmują trzy nadleśnictwa gospodarcze, a mianowicie nadleśnictwo Browsk  (19392 ha), nadleśnictwo Białowieża (12 144 ha) i nadleśnictwo Hajnówka (19026 ha).

W roku 2007 cały obszar polskiej części Puszczy Białowieskiej zgłoszono do sieci Natura 2000, między innymi ze względu na występowanie takich siedlisk leśnych jak ciepłolubne dąbrowy, bory i lasy bagienne, łęgi olszowe i jesionowe, grądy oraz występowanie takich rzadkich gatunków jak dzięcioł białogrzbiety (Dendrocopos leucotos), dzięcioł trójpalczasty (Picoides tradactylus), sóweczka (Glaucidium passerinum), włochatka (Aegolius funereus), skowronek borowy (Lullua arboreta), lelek kozodój (Camprinulgus europaeus),  bogatek wspaniały (Buprestis splendens), zgniotek cynobrowy (Cucujus cinnebarinus), zgłębek bruzdkowany (Rhysodes sulcateus), kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo), pachnica dębowa (Osmoderma eremita), sasanka otwarta (Pulsatilla patens), leniec bezpodkwiatkowy (Thesium ebracteatum) i wiele innych.

Stan i procent pokrycia siedlisk, w tym zajmującego ponad 63 proc. powierzchni grądu, jak też występujących gatunków w momencie ustanowienia go częścią sieci Natura 2000, był pochodną użytkowania Puszczy (pozyskania drewna z sadzonych w przeszłości drzewostanów) w przeszłości. Jest to świetnie udokumentowane w licznych opracowaniach naukowych i całkowicie pomijane przez Komisję Europejską, która uważa, że są to lasy pierwotne, prawie nietknięte ręką człowieka.

Presja Komisji Europejskiej, twierdzącej, że Puszcza Białowieska to najlepiej zachowane lasy naturalne i spowodowane przez nią drastyczne obniżenie pozyskania drewna w roku 2012 ze starzejących się, sadzonych w przeszłości drzewostanów, spowodowało lawinowe zamieranie tych drzewostanów. Szczególnie uwidoczniło się to w odniesieniu do drzewostanów świerkowych, z uwagi na wywołaną gradację kornika drukarza. W ślad za zamieraniem drzewostanów zaczęły zmieniać się siedliska. Dominujący w Puszczy grąd po zamarciu drzewostanów, głównie świerkowych, w zależności od poziomu wód gruntowych zaczął zamieniać się albo w bagniska albo w zespoły trawiaste. Komisja o zaistniałych faktach była informowana na bieżąco

Zgodnie z art. 2 p.1,2,3 i art. 11 dyrektywy Rady 92/43/EWG Polska jest odpowiedzialna za stan siedlisk i gatunków w wyznaczonych obszarach Natura 2000 i musi je nadzorować. Brak nadzoru i zanik siedlisk i gatunków to niechybny proces przed Trybunałem Sprawiedliwości UE i widmo kar pieniężnych. Przykładem tego był słynny spór z Komisją Europejską o Rospudę. Wtedy to jedynie podejrzenie, że zalesiając 3 hektary (w ramach kompensacji przyrodniczej dla obwodnicy Augustowa) na odległym o kilkadziesiąt kilometrów Pojezierzu Sejneńskim (obszarze proponowanym do wyznaczenia w ramach Natura 2000)  Polska może spowodować zniszczenie potencjalnego miejsca występowania sasanki otwartej i leńca bezpodkwiatkowego, spowodowało, że Kraj nasz został pozwany, przez niezależne organizacje ekologiczne, za pośrednictwem Komisji, przed Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Rozprawa skończyła się wprawdzie kompromitacją pozywających ale świadczy o wadze jaką Komisja może przywiązywać do zachowania integracyjności obszarów Natura 2000.

W obliczu poważnego zagrożenia siedlisk, zgodnie z art. 18 dyrektywy Rady 92/43/EWG Polska zorganizowała w dniach 12-13 marca 2016 roku konferencję naukową „Puszcza Białowieska – fakty, mity i przyszłość” zapraszając na nią również Komisję Europejską, która niestety z zaproszenia nie skorzystała. W oparciu o wnioski z konferencji opracowano program naprawczy zakładający, iż podstawą programu musi być dobra inwentaryzacja stanu siedlisk i gatunków obszaru Puszcza Białowieska. Zarówno wnioski jak i założenia programu naprawczego przetłumaczone na wszystkie języki UE zostały przekazane do Komisji Europejskiej

W okresie wegetacyjnym 2016, korzystając z pomocy ponad 200 specjalistów o przekroju wiedzy od archeologii i gleboznawstwa do biologii i ekologii poszczególnych gatunków roślin i zwierząt, dokonano reprezentatywnej inwentaryzacji przyrodniczej na prawie 1400 powierzchniach badawczych obejmujących całą Puszczę Białowieską, a więc zarówno Białowieski Park Narodowy, jak i trzy nadleśnictwa gospodarcze Białowieża, Browsk i Hajnówka. Otrzymane wyniki potwierdziły tragiczną sytuacje siedlisk, szczególnie grądu, który zanikł na ponad 3000 ha. Ogromne ilości martwego leżącego drewna spowodowały także niekorzystne zmiany w występujących gatunkach.

Konieczność zahamowania procesu zamierania drzew i zaniku siedlisk oraz gatunków wymienionych w obszarze Natura 2000 Puszcza Białowieska, wymusiła powrót do sposobu użytkowania sprzed roku 2012. Działalność na rzecz odtworzenia integralności obszaru Puszcza Białowieska, to rozpoczęcie procesu ustanawiania koniecznych środków ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków wymienionych w dyrektywie siedliskowej oraz gatunków ptaków wymienionych w dyrektywie ptasiej. To także zapewnienie ścisłej ochrony chrząszczy saproksylicznych gwarantujących im trwałość bazy pokarmowej w przyszłości.

Powrót do sposobu użytkowania sprzed wyznaczenia obszaru Natura 2000 spotkał się z ostrą reakcją kół liberalno-lewackich. W skierowanej skardze Komisji Europejskiej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zarzucono Polsce niszczenie integralności wyznaczonego obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska oraz niszczenie i niepokojenie występujących gatunków ptaków i owadów cennych dla Wspólnoty, a także kierowanie się zyskiem a nie ochroną. Szczytem hipokryzji lub też totalnej niewiedzy wydaje się być troska o integrację obszaru z powodu wycinania drzew, podobnie jak w przypadku Rospudy, przy braku zainteresowania udowodnionym zanikiem i degradacją ponad 3000 tys. ha gradów w Puszczy Białowieskiej.

W całej więc rozciągłości należy odrzucić zarzuty i wnieść o oddalenie skargi jako bezpodstawnej tym bardziej, że Komisja o wszystkich działaniach Polski była informowana. Za oddaleniem skargi przemawia również fakt, iż zgodnie z prawem, skuteczność i celowość swoich działań Polska postanowiła udowodnić za pomocą badań. To dlatego 1/3 obszaru lasów gospodarczych obszaru Natura 2000  Puszcza Białowieska została poddana ochronie biernej, bez jakiejkolwiek pozyskania drewna. Na 2/3 obszaru jest prowadzona ochrona czynna, mająca na celu przywrócenie istniejącego tam sposobu gospodarowania sprzed włączenia Puszczy Białowieskiej do sieci Natura 2000 i zapewnienia integralności obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska, zgodnie z prawem UE, a więc zapewnienie ochrony występujących siedlisk i gatunków ważnych dla Wspólnoty.

PJS/MS/RIRM