Rzeszów: Wystawa „TU rodziła się Solidarność Rolników”
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Jarosław Szarek, zaprasza na otwarcie wystawy „TU rodziła się Solidarność Rolników”. Można będzie ją zwiedzać od 21 kwietnia do 6 maja 2021 roku na placu przed siedzibą Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie.
Wystawa zostanie zaprezentowana 21 kwietnia 2021 r. o godz. 12.00 na placu przed siedzibą Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie (al. Łukasza Cieplińskiego 4). W otwarciu wezmą udział: dr Dariusz Iwaneczko – dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Jakub Izdebski – naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie oraz zaproszeni goście.
Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945-1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji stanowił istotny, choć głośno niewyrażony element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w których rękach było 80 procent ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70. XX wieku. W takiej atmosferze narodziły się pierwsze inicjatywy opozycyjne na wsi. Na Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyźnie i ziemi grójeckiej utworzono Komitety Samoobrony Ziemi Chłopskiej, powstał też Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników i Ośrodek Myśli Ludowej.
W końcu grudnia 1980 r. rolnicy z Bieszczad rozpoczęli strajk okupacyjny w Ustrzykach Dolnych. Domagali się m.in. rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” oraz spełnienia lokalnych postulatów. Mimo pacyfikacji strajków przez milicję był on kontynuowany wspólnie z protestującymi w Rzeszowie. Postulaty obejmowały całokształt życia na wsi zniszczonego latami komunizmu, a więc swobodnej gospodarki ziemią, odsunięcia PZPR i ZSL od wpływu na decyzje administracyjne, nauki religii i wolności praktyk religijnych, nieutrudniania budowy świątyń, a także odkłamania historii. Poparcia strajkowi udzieliła NSZZ „Solidarność” oraz Kościół katolicki m.in. ks. bp Ignacy Tokarczuk. Władze zostały zmuszone do rozmów i 19 lutego 1981 r. podpisano porozumienie w Rzeszowie, a 20 lutego w Ustrzykach Dolnych. Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie – zwane Konstytucją Polskiej Wsi – stały się dla wsi odpowiednikiem porozumień sierpniowych 1980 roku.
Głównymi celami wystawy są: ukazanie przez serię wystaw, że „Solidarność” rolnicza, podobnie jak robotnicza, to bohater zbiorowy obecny we wszystkich regionach Polski; podkreślenie zmagań rolników i mieszkańców wsi o wolną i samorządną Polskę; uzmysłowienie odbiorcy, że strajki, a następnie porozumienia zawarte w lutym 1981 r. w Rzeszowie i Ustrzykach Dolnych, podobnie jak porozumienia gdańskie, szczecińskie i jastrzębskie, są istotną częścią najnowszej historii Polski.
Wystawa po pokazach w regionach zostanie zaprezentowana w Warszawie. Od 12 maja 2021 r. na Placu Piłsudskiego będą prezentowane moduły centralne oraz moduły przywiezione ze wszystkich regionów.
W dniach 15-17 kwietnia 2021 roku odbędą się debaty i spotkania z twórcami. Wydarzenia będą transmitowane na kanale IPN w serwisie YouTube oraz na Facebooku.
Katarzyna Gajda-Bator
