Litwa: Na cmentarzach Wileńszczyzny kwesta na rzecz Rossy

Na cmentarzach Wileńszczyzny w sobotę rozpoczęło się trzydniowe kwestowanie na rzecz najstarszej nekropolii Wilna, Cmentarza na Rossie. Akcja jest organizowana od siedmiu lat.

Każdego roku w czasie tej kwesty pozyskuje się około 6 tys. euro przeznaczanych na renowację pomników.

„Ze względu na pandemię koronawirusa do kwesty tym razem dołączyło mniej miejscowości Wileńszczyzny” – mówi prezes Społecznego komitetu Opieki nad Starą Rossą Dariusz Żybort.

„Rozumiemy to i stawiamy na bezpieczeństwo” – dodaje.

Kwesta odbywa się w 14 podwileńskich miejscowościach. W tym roku po raz pierwszy od założenia Komitetu w 1990 roku z inicjatywy i przy wsparciu Jerzego Waldorffa, prezesa Społecznego Komitetu Opieki nad Powązkami, kwesta na rzecz Rossy nie odbędzie się na Powązkach.

Dariusz Żybort podkreśla, że kwota pozyskiwana każdego roku podczas kwesty w Warszawie – w ubiegłym roku wyniosła ona ponad 30 tys. złotych – stanowiła znaczący wkład do ogólnego budżetu odnowy pomników.

Komitet ma jednak pomysł na pozyskanie funduszy z innych źródeł.

„Już mamy wytypowanych 15 pomników do renowacji na przyszły rok. Wystosowaliśmy projekty do Fundacji Pomoc Polakom na Wchodzie, Stowarzyszenia +Wspólnota Polska+, Departamentu Mniejszości Narodowych przy Rządzie Litwy oraz niektórych fundacji z Polski. Sądzę, że uda nam się pozyskać pieniądze na realizację zamierzonych prac” – mówi Dariusz Żybort.

Staraniem Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą w tym roku odnowiono rekordową liczbę pomników: 17 – na Rossie i dwa – na Cmentarzu Bernardyńskim, za rekordową sumę – 58 tys. 654 euro.

Dariusz Żybort podkreślił, że udało się dużo zrobić, „bo jeszcze zimą zaczęliśmy się ubiegać o pozwolenia na wykonanie prac, jeszcze przed ogłoszeniem kwarantanny i mieliśmy sporo zaoszczędzonych pieniędzy na koncie”.

Realizacja dwóch projektów została dofinansowana ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów za pośrednictwem Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie. Jeden pomnik odnowiono z pieniędzy zebranych podczas pogrzebu zmarłego przed rokiem wilnianina Jana Maracza.

„Wolą pana Jana było, by na jego pogrzeb nie przynoszono wieńców i wiązanek, a ofiarowano pieniądze na odnowę Rossy” – mówi Dariusz Żybort.

Wśród odnowionych obiektów jest m.in. skromny pomnik Kacpra Piłsudskiego – najmłodszego z pięciu braci marszałka Józefa Piłsudskiego – zmarłego w 1915 roku w wieku 36 lat oraz sześć pomników księży.

„Celowo w tym roku wytypowaliśmy do odnowy aż sześć pomników księży. W ten sposób chcieliśmy uczcić Rok Jan Pawła II” – wyjaśnił Dariusz Żybort.

Na Cmentarzu Bernardyńskim wzniesiono pomnik na grobie Zbigniewa Śmiałowskiego, dyrektora teatru Lutnia Wileńska. Dotychczas stał tu metalowy krzyż oraz pomnik z napisem „Julian, powstaniec styczniowy pochowany w Pskowie i Wanda z Walkowskich”.

Wileńskie cmentarze Rossa i Bernardyński są najstarszymi nekropoliami Wilna. Rossa została założona w 1801 roku, a nieduży Cmentarz Bernardyński – w 1810 r.

Rossa składa się z kilku części: Starej Rossy, Nowej Rossy i Cmentarzyka Wojskowego, gdzie znajduje się Mauzoleum Matka i Serce Syna; spoczywa tam matka Józefa Piłsudskiego i serce marszałka.

Spoczywają tam też m.in. profesorowie wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego, są też groby: archeologa i pisarza Eustachego Tyszkiewicza, rzeźbiarza i architekta Antoniego Wiwulskiego, malarzy Franciszka Gucewicza i Franciszka Smuglewicza, groby dwojga dzieci Stanisława Moniuszki.

Na Rossie pochowani są również ojciec litewskiego odrodzenia narodowego Jonas Basanaviczius, malarz i kompozytor Mikalojus Konstantinas Cziurlionis, pisarze Vincas Mykolaitis-Putinas, Balys Sruoga, a także wiele innych osób zasłużonych dla Polski, Litwy i Wilna.

Jesienią ubiegłego roku w centralnej kaplicy na Rossie spoczęło 20 uczestników Powstania Styczniowego, w tym dwóch przywódców tego zrywu – Konstanty „Kastuś” Kalinowski i Zygmunt Sierakowski. Na Cmentarzu Bernardyńskim spoczywają m.in. malarze z rodzin Rusieckich i Ślendzińskich, przodkowie Ferdynanda Ruszczyca, uczestnicy powstania styczniowego, a także żołnierze Armii Krajowej.

PAP