Buble nienawiści

Projektami zmian w prawie karnym dotyczącymi „przestępstw z nienawiści” zajmuje się sejmowa podkomisja. Trafiło do niej kilka projektów autorstwa Twojego Ruchu, PO i SLD.

Posłowie Palikota chcieliby wprowadzenia karalności za stosowanie gróźb bądź znieważanie „ze względu na płeć, tożsamość płciową, wiek, niepełnosprawność bądź orientację seksualną”.

Prawnicy z Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, oceniając projekt TR, podkreślają, że prawo nie może stanowić instrumentu „do narzucania społeczeństwu określonego światopoglądu lub wzorców zachowań zgodnych z oczekiwaniami projektodawców”. Natomiast w przypadku projektu TR mają one „wybitnie ideologiczny charakter, lansując konieczność szczególnej ochrony osób ze względu na ich upodobania seksualne”.

– Nowelizacja kodeksu karnego w powyższym brzmieniu budzi zasadnicze wątpliwości prawne – podkreśla Bartosz Lewandowski z OI. Jak dodaje w swojej opinii, aktualne przepisy prawa karnego przewidują ochronę przed różnego rodzaju znieważeniami.

– Na gruncie polskiego prawa karnego pokrzywdzeni takimi czynami już znajdują ochronę prawną na podstawie art. 216 kk penalizującego przestępstwo znieważenia. Stanowi on wystarczający środek ochrony pokrzywdzonych – podkreśla Lewandowski. – Nie ma zatem konieczności poszerzania katalogu cech, z którymi wiąże się represja karna – dodaje.

Prawnik wskazuje, że wbrew twierdzeniom posłów TR chcą oni surowszego karania za przestępstwa z tzw. nienawiści niż osób, które dokonały znieważenia innych bez specjalnych pobudek. – Stąd należy uznać, że projekt nowelizacji kk niepotrzebnie dąży do eskalacji represji karnej – ocenia prawnik.

Poza tym projekt ten rodzi poważne wątpliwości, czy jest zgodny z Konstytucją. – Zakres znaczeniowy pojęcia „tożsamości płciowej” czy „orientacji płciowej” nie jest zdefiniowany przez ustawodawcę i jest pojęciem przynajmniej nieostrym. Utrudnia to precyzyjne określenie zachowania, które miałoby być karalne – zastrzega Lewandowski.

Poza tym projekt poselski TR „budzi poważne wątpliwości ze względu na zgodność proponowanych przepisów z zagwarantowaną w art. 54 ust. 1 Konstytucji RP wolnością wyrażania poglądów”.

Również projekt autorstwa PO mówiący o karaniu osób, które nawołują „do nienawiści wobec grupy osób lub osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, społecznej, naturalnych lub nabytych cech osobistych lub przekonań”, jest sprzeczny z Konstytucją.

– W sposób jaskrawy proponowana zmiana stoi w sprzeczności z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, bowiem nie określa w sposób kompletny kategorii zachowań pociągających za sobą odpowiedzialność karną – akcentuje Lewandowski. – Zmiany zaproponowane przez posłów PO spotkały się ze zdecydowaną krytyką Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego, które stwierdziło, że projekt nie nadaje się do prac legislacyjnych – podkreśla prawnik OI.

Prace nad tymi projektami zaczęły się kilka tygodni temu. Kolejne posiedzenie komisji jeszcze nie zostało wyznaczone, ponieważ TR zapowiedział wniesienie pewnych poprawek. Ponadto SLD chce złożyć kolejny projekt.

– Projekt SLD został wycofany. Nie wiem, czy ma nadany nowy numer druku. Zmiany wprowadził też Twój Ruch, one również muszą mieć nadany numer. Na razie nie wyznaczałem terminu – wyjaśnia poseł Jarosław Pięta (PO), przewodniczący podkomisji. – Czekam na dwa pozostałe druki, bo mija się z celem procedowanie nad jednym. Nie będę debatował nad jednym projektem, skoro są trzy – zaznacza. Na razie nie zna również kolejnych modyfikacji zgłaszanych przez TR i SLD. – Ja tylko o tych zmianach słyszałem, do mnie nie wpłynęły. Co jest tłem działania SLD i TR, nie wiem, to są ich projekty – stwierdza.

Proponowane przez posłów zmiany krytycznie oceniło również Ministerstwo Sprawiedliwości. Marcin Kowal z departamentu prawa karnego resortu sprawiedliwości uważa, iż zmiany te są nieuzasadnione, ponieważ przed przemocą i tzw. mową nienawiści chroni już „cały szereg innych przepisów mających na celu ochronę życia, zdrowia, wolności i dobrego imienia”.

Zenon Baranowski