Rodacy – bohaterom
Środowisko żołnierzy AK na Białorusi składa najserdeczniejsze
podziękowania za paczki żywnościowe, które otrzymaliśmy po raz drugi. Święta
Wielkanocne 2011 r. były jeszcze weselsze, wiedząc, że nie jesteśmy zapomniani
przez Rodaków. Więź z Rodakami podtrzymuje nas nie tylko materialnie i duchowo,
dodaje sił na życie".
Wrocławskie Stowarzyszenie Odra-Niemen otrzymało wiele takich wzruszających
podziękowań od polskich kombatantów z Kresów. Od kilku lat stowarzyszenie,
oprócz projektów edukacyjnych i podtrzymywania pamięci o żołnierzach wyklętych,
organizuje pomoc materialną dla mieszkających na Litwie, Białorusi i Ukrainie
kombatantów Armii Krajowej, Stowarzyszenia "Wolność i Niezawisłość", Narodowych
Sił Zbrojnych oraz innych organizacji niepodległościowych.
Stowarzyszenie Odra-Niemen zainicjowało w 2009 r. akcję "Paczka dla polskiego
kombatanta na Kresach". Pomysł zrodził się podczas wizyty członków
stowarzyszenia w Iwieńcu na Białorusi, gdzie w Domu Polskim spotkali się z
weteranami Polskiego Państwa Podziemnego oraz podziemia antykomunistycznego.
Okazało się wówczas, że środowisko byłych żołnierzy AK i WiN na Białorusi nie
otrzymuje z Polski żadnej stałej pomocy. Wsparcia udziela im oczywiście Związek
Polaków na Białorusi, ale żadna instytucja z Polski nie pomaga bezpośrednio
kombatantom. Wówczas zrodził się pomysł zorganizowania akcji "Paczka dla
kombatanta AK na Białorusi". Z czasem rozrosła się ona na całe Kresy i dziś
bezpośrednia pomoc dla zapomnianych polskich bohaterów – kresowych żołnierzy
Polskiego Państwa Podziemnego dociera także na Litwę i na Ukrainę. Jest ona
organizowana dwa razy do roku: na Wielkanoc i na Boże Narodzenie, a objęto nią w
tym roku 263 osoby, z czego 90 na Białorusi, 81 na Litwie i 92 na Ukrainie.
Każdy otrzymał ważącą 20 kg paczkę żywnościową i kartkę z życzeniami
świątecznymi.
Hojność Polaków przerosła oczekiwania
Od samego początku akcja spotkała się z dużym zainteresowaniem. Przed Wielkanocą
2010 r. ilość dostarczonych do organizatorów artykułów przekroczyła możliwości
jednego wyjazdu, tak więc kolejnych 80 paczek zostało zawiezionych na Białoruś z
okazji Dnia Polonii, który odbywa się 2 maja. Na Boże Narodzenie zebrano jeszcze
więcej produktów (ponad 2 tony) oraz kwotę 44 tys. 360 złotych. Darczyńcami są
zarówno osoby prywatne, jak i organizacje oraz instytucje publiczne. Do akcji
włączyło się także 10 szkół. W zbiórkach pomagają również Kluby "Gazety
Polskiej" (szczególnie z Wrocławia i Piotrkowa Trybunalskiego), lokalni
politycy, wszelkie środowiska patriotyczne oraz kibice piłki nożnej i żużla z
wielu miast Polski (nieoceniona jest pomoc kibiców WKS Śląsk Wrocław i Legii
Warszawa). Akcja jest propagowana i rozszerza się dzięki wsparciu medialnemu
zaprzyjaźnionych portali internetowych, organizacji polonijnych za granicą,
organizacji i instytucji krajowych, m.in. NSZZ "Solidarność", Caritas Polska i
wielu innych.
Nagrodą – uśmiechnięta twarz kombatanta
W przygotowanie akcji "Paczka dla polskiego kombatanta na Kresach"
zaangażowanych jest bezpośrednio ok. 35 wolontariuszy, którzy segregują zebrane
produkty, przewożą je do Wrocławia z różnych miast Polski, pakują, a na końcu
zawożą na Kresy własnymi środkami transportu, przemierzając kilka tysięcy
kilometrów. – Nagrodą za trud jest spojrzenie na uśmiechniętą twarz czytającego
z łezką w oku kartkę świąteczną od rodaka z Polski – mówi jeden z organizatorów
akcji i członek zarządu Stowarzyszenia Odra-Niemen Paweł Ostrowski. – To daje
poczucie spełnienia, jednocześnie dodaje sił i animuszu do dalszych działań. Dla
mnie zaszczytem jest poznać i porozmawiać z odważnymi i tak zasłużonymi dla
naszej Ojczyzny ludźmi, którzy przez długie lata komuny byli nazywanymi
bandytami i skutecznie wymazywani z pamięci i świadomości Polaków… Jako Polacy
czujemy się zobowiązani, by pamiętać o bohaterach i pomagać tym, którzy w tym
trudnym czasie walczyli o wolność naszej Ojczyzny. To dzięki nim poznaliśmy
prawdziwe wartości i znaczenie słów: "Bóg, Honor, Ojczyzna". Mamy wobec nich
dług do spłacenia, a nasza akcja jest w pewnym stopniu jego spłatą – tłumaczy.
Weterani polskiego podziemia, którzy m.in. ze względu na wiek nie mogą
przyjechać do Polski, cieszą się, że Polska przyjechała do nich. Wielu z nich po
zakończeniu wojny nie mogło opuścić terytorium ówczesnego ZSRS, bo jako
"wrogowie ludu" zamiast na zachód byli wywożeni na wschód do łagrów i przymusowo
otrzymywali sowieckie obywatelstwo.
Zakaz podwójnego obywatelstwa
Polscy kombatanci żyjący na Kresach II Rzeczypospolitej w państwach, w których
obecnie mieszkają, nie mogą zakładać własnych organizacji. Należy przy tym
pamiętać, że odziały polskiego podziemia antykomunistycznego walczyły na Kresach
aż do 1953 r., więc nikt nie powinien kwestionować ich wkładu i zasług w walce z
bolszewickim zniewoleniem obszarów dzisiejszej Białorusi, Litwy i Ukrainy.
Niestety na terenie Republiki Białorusi organizacja polskich kombatantów –
Stowarzyszenie Żołnierzy AK na Białorusi – jest nielegalna, co więcej –
żołnierze Armii Krajowej nie mogą się tam nawet ubiegać o status weteranów, bo
władze uznają AK za formację antybiałoruską (nie uznają za taką nawet NKWD).
Natomiast w Polsce jest ona częścią struktury Światowego Związku Żołnierzy Armii
Krajowej.
Pomoc ze strony Polski dla weteranów walki o niepodległość jest niewielka.
Jedyną systematyczną działalność w tym zakresie prowadzi Urząd ds. Kombatantów,
choć ze względu na regulacje prawne nie może wspierać finansowo kombatantów,
którzy nie posiadają polskiego obywatelstwa. Można jej udzielać osobom, które
choć dziś go nie mają – były polskimi obywatelami w okresie prowadzonej walki
czy działalności niepodległościowej oraz wtedy, gdy poddawane były represjom. I
to jest główna przeszkoda, bo musimy pamiętać, że Polaków z terenów objętych
okupacją sowiecką oraz deportowanych w głąb ZSRS, czy tych, którzy pozostali po
wojnie za wschodnią granicą Polski, Sowieci poddawali przymusowej
paszportyzacji. Dziś także nie mogą, mieszkając na Ukrainie, Białorusi czy
Litwie, wystąpić o polskie obywatelstwo, bo w krajach tych jest zakaz posiadania
podwójnego obywatelstwa. W przypadku Ukrainy posiadanie podwójnego obywatelstwa
jest karalne.
Kombatantów na Kresach stosunkowo późno objęto pomocą, bo dopiero po 2001 r.,
gdy kierownikiem Urzędu ds. Kombatantów został płk Jerzy Woźniak (oficer IV
Komendy WiN). Bardzo wiele dla tego środowiska zrobił śp. Janusz Krupski, który
nie tylko odwiedzał kombatantów na Kresach i organizował dla nich pomoc
materialną, ale także dążył do zmiany prawa w tej kwestii. W 2009 r. na
posiedzeniu sejmowej Komisji ds. Łączności z Polakami za Granicą jako prezes
Urzędu ds. Kombatantów postulował objęcie pomocą ofiar represji sowieckich –
osób polskiego pochodzenia nieposiadających polskiego obywatelstwa. Wnosił także
o zniesienie ograniczeń w możliwości korzystania z pomocy materialnej przez
kombatantów i zwiększenie środków finansowych na pomoc specjalną dla nich. Tak
się jednak nie stało. Trzeba też jasno powiedzieć, że państwo polskie w ogóle
robi bardzo niewiele dla środowiska kombatanckiego.
By nie zgasła pamięć o bohaterach
Nie można więc nie doceniać działalności Stowarzyszenia Odra-Niemen, bo dzięki
niemu pomoc trafia bezpośrednio do konkretnych osób, co więcej – objęci są nią
wszyscy kombatanci z Kresów. Obecnie od 1 października br. prowadzona jest akcja
"Paczka świąteczna dla polskiego kombatanta na Kresach – rodacy bohaterom",
która potrwa do 30 listopada. Osoby chcące włączyć się w pomoc mogą uzyskać
potrzebne informacje na stronie internetowej Stowarzyszenia Odra-Niemen. Paczki
mogą zawierać m.in. kawę mieloną lub rozpuszczalną, herbatę, kakao, szynkę w
puszce i inne konserwy, owoce w puszce, ciastka, czekoladę itp. Można dołożyć
również środki czystości. Bardzo ważne jest też włożenie do paczki kartki z
życzeniami z okazji Świąt Bożego Narodzenia, bo jak mówi Paweł Ostrowski, który
osobiście zawozi paczki na Kresy: "Często potrafią one sprawić więcej radości
niż tabliczka czekolady". Produkty należy przysłać lub przywieźć do siedziby
stowarzyszenia, która mieści się we Wrocławiu przy ul. Kołłątaja 24, lok. 11,
kod pocztowy 50-007. Wiele osób deklaruje również pomoc przy pakowaniu,
przywożeniu i zbiórkach darów w innych miastach Polski. Stowarzyszenie jest
otwarte na pomoc i współpracę ze wszystkimi ludźmi zainteresowanymi akcją, tym
bardziej że istnieje możliwość organizowania zbiórki darów w innych
miejscowościach. W takim wypadku wystarczy, aby wolontariusze skontaktowali się
z biurem stowarzyszenia (telefony są podane na stronie internetowej). Można
także dokonywać dowolnych wpłat na zakup wymienionych artykułów na specjalne
konto, którego numer podany jest na stronie stowarzyszenia.
Włączenie się w akcję nie wymaga od nas wielkiego wysiłku, a jest okazją do
wyrażenia pamięci o bohaterach, solidarności z nimi i złożenia im hołdu. Jest
też wypełnieniem naszych powinności, bo jak pisał Prymas Polski ks. kard. Stefan
Wyszyński, "gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie".
Anna Kołakowska
Za pośrednictwem redakcji "Naszego Dziennika" Stowarzyszenie Odra-Niemen
składa serdeczne podziękowania wszystkim Darczyńcom, bez których pomoc dla
polskich kombatantów na Kresach nie byłaby możliwa.