Spróbuj pomyśleć – „Medycyna środowiskowa zajmuje się zapobieganiem następstwom skażenia środowiska, ich rozpoznawaniem i leczeniem”

Pobierz Pobierz

Szczęść Boże!

Medycyna środowiskowa zajmuje się zapobieganiem następstwom skażenia środowiska, ich rozpoznawaniem i leczeniem. Wśród następstw skażenia środowiska może pojawić się choroba, jednostka nozologiczna wyodrębniona w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (International Classification of Diseases). Według Annales Academiae Medicae Silesiensis najnowsza definicja choroby brzmi następująco: „choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to czujemy się źle, a owego złego samopoczucia nie można jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniem psychologicznym lub bytowym, lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmienioną czynność organizmu. Przez dolegliwości rozumiemy przy tym doznania, które są przejawem nieprawidłowych zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji funkcji narządów.”

Co oczywiste, przepaść pomiędzy definicją choroby wychodzącą z jej poczucia a sklasyfikowaną w ICD-10 można po części zasypać tylko poprzez zastosowanie wysokosprawnych metod diagnostycznych, o ile takie istnieją, zważywszy na powszechne błędy systemowe diagnostyki wynikające z niedostatecznie wysokiej czułości i swoistości użytych metod, niezależnie od pochłanianych przez nie kosztów.

Nie wolno też zapominać – jak to czyni Narodowy Fundusz Zdrowia – że choroba jest procesem rozwijającym się w czasie. Historia naturalna choroby, czyli następstwo kolejnych etapów od najwcześniejszych zmian patologicznych do wyzdrowienia lub zgonu musi być rozpatrywana jako podstawowy element budowy rzeczywistego koszyka świadczeń zdrowotnych, a nie jakiejś jego propagandowej namiastki. Postęp choroby w czasie dzieli się na cztery etapy

1. etap podatności

2. etap przedkliniczny

3. etap kliniczny

4. wyzdrowienie, niepełnosprawność, zgon

Przyjęło się mówić, że choroba jest zaprzeczeniem zdrowia.

Definiowanie choroby jako odwrotności zdrowia spotyka się obecnie z krytyką. Nic dziwnego, skoro według Światowej Organizacji Zdrowia, WHO, „zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym, psychicznym i społecznym a nie wyłącznie brakiem choroby lub niedomagania”. W moim przekonaniu utopijna i wewnętrznie sprzeczna definicja WHO powinna być zastąpiona przez następującą: „zdrowie społeczeństwa ludzkiego jest to nie tylko brak choroby oraz dobry stan zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego jednostek składających się na dane społeczeństwo, ale również harmonijny rozwój naturalny ludności oraz takie warunki otoczenia, które sprzyjają zdrowiu ludności.” Autorem tej definicji zdrowia jest twórca polskiej szkoły epidemiologii lekarskiej prof. zwycz. dr hab. med. Jan Kostrzewski, zmarły w 2005r.

Zdrowie i choroba rozpatrywane w perspektywie populacyjnej pozwalają uniknąć kompromitujących współczesną medycynę pułapek nastawianych na ludzi przez biznesmenów i polityków, często występujących w jednej osobie. Warto więc przypomnieć obowiązującą definicję epidemiologii, której autorem jest prof. John M. Last: „epidemiologia jest nauką o występowaniu i uwarunkowaniach chorób, zaburzeń zdrowia i zjawisk zdrowotnych w określonych populacjach ludzkich oraz systemem działań wykorzystujących uzyskane informacje do zmniejszenia rozpoznanych problemów zdrowotnych w populacji.” Triada epidemiologiczna, czyli trójkąt epidemiologiczny, wyjaśnia zależność pomiędzy stanem zdrowia a czynnikami chorobotwórczymi, cechami gospodarza i środowiskiem. Dla zrozumienia naturalnej historii choroby niezbędna jest analiza udziału wszystkich elementów, bowiem zmiana jednego z elementów prowadzi do zachwiania równowagi i zwiększania lub zmniejszania szansy pojawienia się choroby.

Dwaj wybitni amerykańscy epidemiolodzy Milton Terris i Victor Schoenbach określili następujące funkcje epidemiologii lekarskiej:

1. Wykryć wpływające na zdrowie swoiste czynniki chorobotwórcze, czynniki gospodarza i czynniki środowiskowe, aby dostarczyć naukowych podstaw zapobiegania chorobom i urazom oraz promocji zdrowia

2. Określić względne znaczenie przyczyn choroby, niepełnosprawności i zgonu, aby ustalić priorytety badań i działań

3. Zidentyfikować te segmenty populacji, które ponoszą największe ryzyko specyficznych przyczyn złego stanu zdrowia [i odnoszą największe korzyści ze specyficznych interwencji], aby wskazane działanie mogło być właściwie ukierunkowane (działanie celowe)

4. Oceniać skuteczność zapobiegawczych i leczniczych programów i świadczeń na rzecz poprawy zdrowia populacji

5. Badać historię naturalną choroby od stadium przedklinicznego do jej objawów w stadium klinicznym

6. Prowadzić obserwację występowania choroby i urazu w populacjach oraz poziomów czynników ryzyka w sposób bierny – przez rejestrację zgłoszeń oraz w sposób czynny – przez gromadzenie opinii lekarzy i/lub prowadzenie badań terenowych

7. Podejmować dochodzenia w ogniskach epidemicznych, jak zakażenia szpitalne, skupiska chorób, zakażenia pokarmowe, zakażenia wodno pochodne, aby wykryć ich źródło i zwalczać epidemie (n. p. odry, różyczki, choroby wieńcowej serca, nadwagi)

Za przyczynę choroby uznaje się wydarzenie lub stan, które albo w pojedynkę, albo w powiązaniu z innymi czynnikami zapoczątkowują łańcuch pewnych zmian patologicznych wywołujących chorobę.

Na koniec warto podać definicję zdrowia środowiskowego według WHO: „Aspekty zdrowia człowieka, w tym jakość życia, warunkowane przez czynniki biologiczne, chemiczne, fizyczne, psychiczne i społeczne środowiska. Pojęcie to obejmuje także teorię i praktykę oceny, naprawy, kontroli i zapobiegania w odniesieniu do tych czynników środowiska, które mogą szkodliwie wpływać na zdrowie obecnego i przyszłych pokoleń.

Zgodnie z prawem w naszym kraju obowiązującym a niewykonywanym, inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi należy do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej.