Odnowiono sarkofag króla Stefana Batorego

Po dziewięciu miesiącach prac zakończyła się konserwacja sarkofagu króla Stefana Batorego. Na wieko wrócił po latach portret władcy. Efekt prac przez najbliższy miesiąc można podziwiać w Katedrze na Wawelu, w Kaplicy Wazów.

– Później sarkofag przeniesiony zostanie do Krypty Batorego i złożymy w nim miedzianą trumnę ze szczątkami monarchy, która cały czas była na Wawelu. Dla odwiedzających Groby Królewskie widoczna będzie tylko jedna strona sarkofagu, dlatego zachęcamy wszystkich do jego obejrzenia teraz – mówił proboszcz parafii archikatedralnej ks. prałat Zdzisław Sochacki.

Konserwacja była prowadzona w Pracowni Agnieszki i Tomasz Trzosów w Tychach. Prace w całości sfinansowała parafia.

Cynowe płyty zdobiące sarkofag ulegały korozji, a zabezpieczenie ich podczas poprzednich konserwacji szelakiem spowodowało, że miały one jednolity szary kolor.

– Usunęliśmy tlenki i dzięki temu można oglądać sarkofag w pełnej krasie, nieco może szokująco kolorowy, ale taki właśnie pierwotnie był. Zastosowanie cyny miało imitować drogie, polerowane srebro – mówiła dziennikarzom Agnieszka Trzos.

Podczas prac drewnianą skrzynię, na którą nałożone były cynowe ozdobne płyty, zastąpiła specjalnie zaprojektowana konstrukcja ze stali nierdzewnej. Wcześniej drewno pod wpływem zmian temperatury i wilgotności „pracowało” – kurczyło się i rozszerzało. Konserwatorzy przywrócili też polichromie, złocenia i zrekonstruowali detale elementów rzeźbiarskich, opierając się o dokumentację sporządzoną w 1877 r. przez prof. Józefa Łepkowskiego.

Na wieko sarkofagu wrócił portret króla Stefana Batorego. To kopia wykonana przez dr Ewę Wiłkojć według zachowanej podobizny władcy.

– Patrzę na sarkofag z podziwem. Stan obecny nie ma się nijak do stanu wyjściowego. Konstrukcja, która znajduje się wewnątrz jest tak przemyślana, że cynowe blachy w ogóle nie pracują, co wcześniej było ogromnym problemem, bo były poprzykręcane śrubami, wypaczały się i krzywiły – mówił dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu prof. Jan Ostrowski.

Jak podkreśliła rzeczoznawca ministra kultury i dziedzictwa narodowego ds. konserwacji zabytków metalowych dr inż. Elżbieta Nosek, dopiero po konserwacji można zobaczyć misterne detale dekoracyjne, wcześniej w ogóle niewidoczne.

– Tam była wcześniej jedna szara warstwa, która zupełnie zniekształciła dekoracje. Patrząc, jak podczas prac powoli się one odsłaniają, oczom własnym nie wierzyłam – mówiła dr Nosek.

Poprzednie konserwacje sarkofagu odbyły się w 1877 r. i 1931 r. Przypuszcza się, że już w trakcie przewożenia do Krakowa w 1588 r. sarkofag doznał uszkodzeń, które w katedrze naprawiał konwisarz Wojciech Chmurecki.

***

Stefan Batory zmarł w Grodnie w 1586 r. Dwa lata później został uroczyście pochowany w katedrze na Wawelu. Cynowy sarkofag, w którym spoczęła trumna ze szczątkami monarchy, powstał w Gdańsku, w pracowni mistrza Daniela Gieselera Pierwszego.

Na cynowych płytach zdobiących sarkofag umieszczona została bogata kompozycja z herbem zmarłego władcy na przedniej ścianie i płaskorzeźbami po bokach. Przedstawiają one cztery cnoty kardynalne – Roztropność, Sprawiedliwość, Umiarkowanie, Męstwo, których personifikacje skontrastowano z postaciami symbolizującymi wady i występki.

Od 2008 r. odnowionych zostało siedem sarkofagów znajdujących się w Katedrze na Wawelu, jedenaście czeka na podjęcie takich prac. Jeżeli parafia uzyska dotacje, w tym roku rozpocznie się konserwacja sarkofagów Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki.

PAP/RIRM