Kraków: w kolegium o. Pijarów odkryto pozostałości średniowiecznych kamienic

Pozostałości trzech średniowiecznych kamienic, z których dwie najstarsze pochodzą z XIV wieku, odkryli konserwatorzy podczas prac w Kolegium Zakonu Pijarów w Krakowie. Zachowały się fragmenty murów oraz gotyckie portale.

Pijarzy przybyli do Krakowa w połowie XVII wieku. Kościół wzniesiono w latach 20. XVIII w. według projektu znanego wówczas architekta Kacpra Bażanki. Obok świątyni były kamienice, z których korzystali zakonnicy. Z czasem zostały one przekształcone w jeden budynek klasztorny.

„Jak się okazało, nasze kolegium jest posadowione na trzech wcześniejszych kamienicach, z których najstarsza pochodzi z XIV wieku. Zostały one wykorzystane przez naszych poprzedników Pijarów, którzy otrzymali tę fundację od Lubomirskich, do wybudowania klasztoru. Kamienic nie zburzono całkowicie, wykorzystano fundamenty i ściany. Rewelacją jest to, że mamy zachowane znaczące wątki XIV- i XV-wiecznych murów, odkryto także dawne przejścia, portale i arkady. Organizacja funkcjonalna tych budynków była zupełnie inna niż obecnie” – mówił w środę PAP o. Józef Tarnawski, ekonom prowincji oo. Pijarów.

W piwnicy pijarskiego kolegium odkryto pozostałości trzech budynków średniowiecznych, z których dwa najstarsze były budowane krótko po sobie około połowy XIV wieku, a trzeci powstał w XV wieku. Wiadomo, że w kolejnych stuleciach były one przekształcane. Na poziomie dzisiejszego pierwszego piętra kolegium dominują już mury XV- i XVI-wieczne.

„Nie spodziewaliśmy się, że w pobliżu murów obronnych Krakowa natrafimy na pozostałości tak sędziwych budowli, które można datować na wiek XIV” – mówił historyk sztuki i badacz architektury Stanisław Cechorz.

W piwnicy zachowały się dwa gotyckie portale: kamienny i wykonany z cegieł, a na parterze i pierwszym piętrze pozostałości barokowych arkad.

„Mógł być to szeroki korytarz komunikacyjny, otwarty dużymi oknami, półkoliście zakończonymi arkadami w kierunku północnym” – powiedział Cechorz.

Dodał, że ta część murów istniała już w XVI wieku, a w XVIII wieku została przebudowana. Niewykluczone, że autorem tej nowej aranżacji był włoski architekt Francesco Placidi, który zajmował się fasadą kościoła oraz przebudową klasztoru.

Odkrycia są dokładnie inwentaryzowane: mierzone, fotografowane, przenoszone na plany poszczególnych kondygnacji budynków.

Kolegium funkcjonuje jako dom zakonny i siedziba prowincjała.

„Odsłanianie wszystkich odkrytych elementów jest niezasadne i kłóciłoby się z normalnym funkcjonowaniem tego budynku, który musi być użyteczny na miarę XXI wieku” – mówił o. Tarnawski.

Dodał, że zostaną one zasłonięte w taki sposób, że będzie można do nich kiedyś wrócić, nawet za dwa, trzy czy cztery stulecia.

„Dzięki inwentaryzacji będziemy mieć solidną dokumentację i będzie można na tej podstawie prowadzić prace naukowe czy snuć domysły o rozwoju starego Krakowa” – podkreślił.

W kościele oo. Pijarów realizowany jest projekt „Perła polskiego baroku – rewaloryzacja nowo odkrytych, unikatowych polichromii w krypcie kościoła Pijarów w Krakowie oraz remont konserwatorski klasztoru w celu zabezpieczenia i udostępnienia zabytkowych wnętrz na działalność kulturalną”. Potrwa do jesieni 2019 r. i ma zapewnione trzyletnie finansowanie z funduszy, którymi dysponuje SKOZK. Prace są współfinansowane także z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu operacyjnego Funduszy Europejskich „Infrastruktura i Środowisko 2014-2020”.

PAP/RIRM