Jasna Góra: Otwarto wystawę poświęconą pielgrzymce Jana Pawła II sprzed 40 lat

Kilkadziesiąt niepublikowanych wcześniej fotografii, fragmenty homilii i przemówień papieskich, a także reakcje władz oraz zagranicznej prasy zgromadzono na otwartej dziś na Jasnej Górze wystawie upamiętniającej pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski przed 40 laty.

Przygotowaną przez katowicki oddział IPN plenerową wystawę pt. „<<Wstańcie, chodźmy…>>. Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski”. otwarto na wałach jasnogórskich przy Bastionie Ojca Augustyna Kordeckiego.

Jeden z autorów ekspozycji, dyrektor katowickiego oddziału IPN Andrzej Sznajder wskazał, że trudno o lepsze miejsce dla takiej wystawy; wcześniej była ona prezentowana w Zamku Królewskim w Warszawie.

„Naszym zamiarem jest, by w ciągu mniej więcej 9 miesięcy odwiedziła wszystkie miejsca, w których wówczas przebywał Papież” – powiedział Andrzej Sznajder.

Autorzy wystawy postanowili opowiedzieć historię pielgrzymki Jana Pawła II przede wszystkim za pomocą ok. 40 fotografii z zasobów Instytutu Prymasowskiego oraz archiwum IPN. Zostały one wzbogacone fragmentami przemówień i homilii papieskich. Jak zaznaczył dyrektor, to subiektywny wybór, który ma zachęcić do sięgania do pełnych tekstów.

Na wystawie można znaleźć fragmenty wystąpień odnoszące się przede wszystkim do historii, dziedzictwa kulturowego i religijnego Polaków. Zostały one skonfrontowane z cytatami z dokumentów partyjnych i władz PRL.

„Przebija z nich po pierwsze niechęć do zapraszania Papieża do Polski, po drugie obawa o skutki, przede wszystkim polityczne, tej pielgrzymki, które jak pokazał czas okazały się uzasadnione” – przypomniał dyrektor Sznajder.

Na wystawie znalazły się także cytaty z prasy zagranicznej, relacjonującej pielgrzymkę i jej konsekwencje. Wynikiem międzynarodowej kwerendy prasowej jest zbiór przywołanych na wystawie tytułów artykułów z prasy niemieckiej, włoskiej, holenderskiej, francuskiej i amerykańskiej.

Przeor Jasnej Góry o. Marian Waligóra ocenił, że dzięki wystawie pielgrzymka Jana Pawła II sprzed 40 lat może „na nowo odżyć w naszych sercach”.

„Oczywiście dla młodych ludzi to jest piękna lekcja historii. (…) Dla nas, starszych, jest to przypomnienie tych wydarzeń” – powiedział.

Podkreślił, że pielgrzymka Papieża była niezwykle radosnym czasem dla Polaków w trudnych czasach.

Prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Adam Dziurok wskazał, że dotychczas nawiązywano przede wszystkim do religijnego wymiaru pielgrzymki Jana Pawła II, wystawa prezentuje spojrzenie z nieco innej perspektywy – działań władz PRL oraz reakcji społecznej, nie tylko wiernych, społeczeństwa i Kościoła w Polsce, ale też zagranicy.

Jak dodał historyk, papież-Polak był dla władz PRL poważnym problemem i ówcześni działacze partyjni i państwowi słusznie się go obawiali. Pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski traktowali jako zło konieczne, widzieli, że musiało do niej dojść i dostrzegali związane w tym zagrożenia – wskazał.

Po wernisażu wystawy w Jasnogórskim Instytucie Maryjnym zorganizowano sesję popularnonaukową „Na drodze do wolności. Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II na Jasnej Górze w 1979 r.”.

Wystawa będzie prezentowana na Jasnej Górze do 27 sierpnia. Jej organizatorami są – obok katowickiego IPN – także Jasnogórski Instytut Maryjny oraz Stowarzyszenie Solidarność i Niezawisłość.

Jak przypomina IPN, zamiar odwiedzenia swojej ojczyzny Jan Paweł II wyraził już kilka dni po wyborze na Stolicę Piotrową. Władze PRL usiłowały na różne sposoby odwlec ten przyjazd. Ostatecznie oficjalne zaproszenia do złożenia wizyty episkopat wystosował 22 lutego, a władze państwowe 2 marca 1979 r.

„Od sytuacji w takim kraju jak Polska w dużym stopniu zależy sytuacja w całej wspólnocie państw socjalistycznych” – mówił przywódca ZSRR Leonid Breżniew, wyrażając tym samym swoje niezadowolenie wobec ustępstwa ze strony władz PRL i zgody na przyjazd Papieża.

W trakcie pielgrzymki Jan Paweł II odwiedził Warszawę (2 czerwca), Gniezno (3 czerwca), Częstochowę (4-6 czerwca). Od 6 czerwca do 10 czerwca przebywał w Krakowie. W tym czasie odwiedził także Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ. W samym Krakowie spotkał się z wiernymi na Skałce, w opactwie Cystersów w Mogile oraz na krakowskich błoniach.

Szacuje się, że w spotkaniach z Janem Pawłem II uczestniczyło w tych dniach 10 milionów Polaków. Przebieg pielgrzymki z wielką uwagą obserwowała prasa zachodnia. Spontaniczne manifestacje wiary i niezależności polskiego społeczeństwa i reakcje władz komunistycznych komentowane były jako „9 tryumfalnych dni w Polsce”. W komunikacie Konferencji Episkopatu Polski podsumowującym pielgrzymkę Jana Pawła II do ojczyzny napisano: „Tym wyjątkowym w dziejach Narodu wydarzeniem żyć będą całe pokolenia Polaków”.

Od początku maja w jasnogórskim Arsenale czynna jest już wystawa „Człowiek zawierzenia”, również poświęcona papieskiej pielgrzymce sprzed 40 lat. Zobaczyć można m.in. fotel papieski, służący Janowi Pawłowi II podczas pobytu na Jasnej Górze w 1979 roku, używane przez Papieża szaty i przedmioty liturgiczne, a także liczne papieskie dary, stuły, różańce, pierścienie czy świece. Są także obrazy, rzeźby i płaskorzeźby, pamiątkowe monety i medale oraz dokumenty z papieskim błogosławieństwem.

PAP/RIRM