Gdańsk: Otwarto wystawę upamiętniającą 800 lat obecności dominikanów w Polsce

W Ratuszu Głównego Miasta w Gdańsku otwarto w czwartek jubileuszową wystawę poświęconą 800. rocznicy przybycia dominikanów do Polski. O historii Zakonu Kaznodziejów opowiada ponad 200 eksponatów ze zbiorów kilkunastu muzeów, bibliotek, archiwów i klasztorów. Niektóre z nich zaprezentowano po raz pierwszy.

Jak przypomniał podczas czwartkowej uroczystości dyrektor Muzeum Gdańska, dr hab. Waldemar Ossowski, 800 lat temu dwóch dominikanów – św. Jacek Odrowąż i bł. Czesław Odrowąż – rozpoczęło swoją podróż powrotną z Rzymu na ziemie polskie. Gdańsk (po Krakowie, Sandomierzu i Wrocławiu) był jednym z pierwszych ośrodków dominikańskich w Polsce. Tutejszy klasztor został założony w 1227 roku.

„Od tego czasu dominikanie na stale związali się z historią naszego miasta” – zaznaczył dr hab. Waldemar Ossowski.

Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz zwróciła uwagę na rolę, jaką dominikanie odgrywają w życiu gdańszczan.

„Ewangelizują, promują filozofię, teologię. Uczą radzić sobie z wyzwaniami i zagrożeniami współczesnego świata. Zapraszają do myślenia i mądrego korzystania z wolności. W Gdańsku pamiętamy piękną kartę, jaką dominikanie zapisali w czasach, w których ludzie spragnieni demokracji musieli szukać azylu przed opresyjną, komunistyczną władzą. Ojcowie dominikanie, dziękuję wam za obecność w naszym mieście. Dziękuję za mądrych i światłych duszpasterzy, za kulturę życia w różnorodności, za zainicjowanie Jarmarku św. Dominika” – powiedziała prezydent Gdańska.

Prowincjał Polskiej Prowincji Dominikanów, o. Paweł Kozacki, podkreślił, że czwartkowy wernisaż tak naprawdę inauguruje obchody 800. rocznicy przybycia pierwszych braci kaznodziejów na ziemie polskie.

„Konwent gdański jest czwarty pod względem starszeństwa, ale od wieków był niezwykle prężnym ośrodkiem. Cieszę się, że to właśnie w Gdańsku rozpoczynamy obchody 800-lecia naszej obecności w Polsce” – zaznaczył o. Paweł Kozacki.

Wystawa „Dominikanie w Gdańsku. 800 lat Zakonu Dominikanów w Polsce” przybliża bogatą historię gdańskiego klasztoru od momentu jego założenia, poprzez czasy reformacji, aż po kasatę w XIX wieku i powrót zakonników do miasta po II wojnie światowej. Opowieść o konwencie ukazana została na tle innych klasztorów dominikańskich w Prusach i na Pomorzu.

Zwiedzający mogą zobaczyć liczne dzieła sztuki i zabytki pochodzące z różnych miejsc związanych z Zakonem Kaznodziejskim. W Galerii Palowa ukazano historię kościoła św. Mikołaja i zakonu do roku 1945. Dwa piętra wyżej, w Sali Morskiej, poznać można powojenne losy dominikańskiej wspólnoty.

Inicjatorem przedsięwzięcia był przeor klasztoru dominikanów w Gdańsku, o. Michał Osek. W przygotowanie ekspozycji zaangażowali się pracownicy Muzeum Gdańska, w szczególności dr Anna Frąckowska i dr Katarzyna Derecka.

„Nie musieliśmy nikogo przekonywać do wystawy. Od samego początku pracownicy Muzeum Gdańska zaangażowali się w projekt. Ekspozycja prezentuje skarby naszej prowincji, które do tej pory były skrywane. Pokazujemy m.in. siedemnastowieczny obraz Madonna Apokaliptyczna, srebrny krzyż relikwiarzowy z 1731 roku, a także bullę z 1928 r., którą papież Pius XI nadał kościołowi św. Mikołaja tytuł bazyliki mniejszej. Jest też notatnik brata Wilhelma Paściaka, w którym każdy z gości znajdzie zagadkę” – powiedział o. Michał Osek.

Wśród ponad 200 eksponatów jest wyjątkowy w skali kraju średniowieczny różaniec z bursztynu, wydobyty z grobu w kościele św. Mikołaja w Gdańsku.

„To jeden z najbardziej tajemniczych i najcenniejszych przedmiotów naszego klasztoru. Choć różańce stanowiły jeden z ważniejszych elementów wyposażenia grobowego, to okazy wykonane z bursztynu są niezwykle rzadkie. Nasz odkryto w trakcie eksploracji krypty pod dawnym kapitularzem klasztornym. Należał do pochowanego w tym miejscu dominikanina. Analiza zachowanych szczątków, w tym kości czaszki, umożliwiły ocenę cech osobniczych zmarłego. Niskiego, tęgawego, mężczyznę o lekko śniadej cerze, czarnych włosach i ciemnobrązowych oczach nazwaliśmy Hiszpanem” – wyjaśnił o. Michał Osek.

Bursztynowy różaniec to jeden z niewielu zachowanych kompletnych eksponatów tej klasy w Europie. Zabytek będzie prezentowany na wystawie kilka dni – do 21 lipca. Od 24 lipca będzie go można podziwiać w nowym Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie w Gdańsku.

Ekspozycję uzupełnią także dokumenty, rękopisy, starodruki, ryciny ze zbiorów kilkunastu muzeów, bibliotek, archiwów i klasztorów w Polsce, w tym m.in. XIII-wieczne dokumenty fundacyjne klasztorów w Krakowie i Toruniu, przywileje królewskie dla dominikanów gdańskich oraz XVI-wieczna rękopiśmienna kronika gdańszczanina o. Martina Grünewega.

Na wystawie można też podziwiać korony papieskie z ikony Matki Bożej Zwycięskiej. Uwagę zwiedzających na pewno przykują przepiękne witraże dawnego Gdańska, rzeźby oraz obrazy.

Patronat honorowy nad wystawą objął prymas Polski, ks. arcybiskup Wojciech Polak; metropolita gdański, ks. abp Tadeusz Wojda oraz prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda. W liście skierowanym do uczestników wernisażu prezydent wyraził przekonanie, że ekspozycja pogłębi i upowszechni wiedzę o religijnej, społecznej, naukowej i kulturowej działalności dominikanów w Polsce i jej znaczeniu dla historii naszego narodu.

Wystawę poświęconą dziejom dominikanów na ziemiach Pomorza i Gdańska będzie można oglądać w Ratuszu Głównego Miasta do 14 listopada.

PAP