Oczekuję prawdy historycznej: na Wołyniu nie było żadnej wojny polsko-ukraińskiej, dochodziło tam do ludobójstwa na Polakach – oświadczył w czwartek prezydent Andrzej Duda, pytany o przyczyny, dla których nie zorganizowano wspólnych polsko-ukraińskich obchodów 75. rocznicy rzezi wołyńskiej.
W Warszawie trwają centralne obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu. Uroczystości odbywają się w 75. rocznicę tzw. Krwawej Niedzieli. Biorą w nich udział parlamentarzyści i przedstawiciele władz państwowych. Wśród nich jest m.in. premier Mateusz Morawiecki oraz marszałkowie Sejmu i Senatu.
W całej Polsce, a przede wszystkim na Wołyniu oddano w niedzielę hołd Polakom, którzy 75 lat temu w bestialski sposób zostali zamordowani przez ukraińskich nacjonalistów. Za ofiary tej zbrodni modlono się w lwowskiej katedrze.
Przywołujemy prawdę o zamordowanych na Wołyniu, nie po to, by sądzić, ale po to, by poddać refleksji współczesnego pokolenia prawdę o tajemnicy ludzkiej natury – powiedział w niedzielę w Łucku podczas Mszy św. w intencji ofiar rzezi wołyńskiej ks. abp. lwowski Mieczysław Mokrzycki.
Ustalenie sprawstwa niektórych członków OUN-UPA, odpowiedzialnych za dokonywanie zbrodni wołyńskiej, jest prawdopodobne – podaje prokuratura IPN w informacji o największym śledztwie ws. rzezi Polaków na Wołyniu. W ocenie IPN możliwe jest też skuteczne oskarżenie sprawców.
Dociera do nas za pośrednictwem konsulatów informacje, że groby chociażby polskich żołnierzy na Ukrainie z września 1939 roku są penetrowane przez tzw. czarnych archeologów, gdzie pozbawia się szczątków polskich żołnierzy z artefaktów. Guziki z polskim orzełkiem, nieśmiertelniki – to wszystko jest wydobywane – powiedział dr Leon Popek z Instytutu Pamięci Narodowej. W Warszawie trwa, organizowana przez IPN, konferencja „II wojna światowa w stosunkach polsko-ukraińskich – stan badań, perspektywy badawcze”.
fot. PAP/Waldemar Deska
81 proc. Polaków posiada przynajmniej podstawowe informacje na temat zbrodni wołyńskiej, a 37 proc. wiele o niej słyszało – wynika z sondażu CBOS. Pamięć o zbrodni wołyńskiej, choć niewygodna i skomplikowana, odbudowuje się – wskazano w komentarzu do badania.
Zakaz dotyczący ekshumacji na Wołyniu – i nie tylko – jest związany z obawami przed ujawnieniem prawdy kto dokonał zbrodni i jaka była jej skala – mówił prof. Mieczysław Ryba w rozmowie z TV Trwam. Prof. Włodzimierz Osadczy wskazał z kolei, że osiągnęliśmy razem szczyt barbarzyństwa, z jednej strony strona ukraińska jako państwo, które bezpośrednio odpowiada za to, co dzieje się na jej terenie, z drugiej strony Polska, która odpowiada za los i pamięć swoich ofiar. Minęło 75 lat od zbrodni ludobójstwa, a w kwestii upamiętnienia Polaków na Ukrainie mamy regres.
Pod apelem w obronie Pomnika Rzezi Wołyńskiej podpisały się osoby, które przez swoją działalność i poprzez całe swoje życie dawały świadectwo wierności prawdy, zbierały i udokumentowały tę prawdę, (…) ale też osoby, które cudem ocalały ze straszliwych rzezi. Trzeba uszanować ten głos – powiedział w czwartkowych „Aktualnościach dnia” na antenie Radia Maryja prof. Włodzimierz Osadczy, dyrektor Centrum Badań Wschodnioeuropejskich Ucrainicum KUL.
Tuż przed Świętem Niepodległości na Grobie Nieznanego Żołnierza odsłonięto tablicę z nazwami dwudziestu wsi i miasteczek, które dzielnie broniły się przed Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armią. Jeszcze 9 listopada na tablicy byli wyróżnieni także obrońcy Birczy, jednak następnego dnia tablicę podmieniono.
W archiwach (i to polskich) można jeszcze spotkać informacje, które odkrywają nieznane dotąd miejsca mordów, odkrywają ofiary znane z nazwiska, przebieg niektórych zbrodni, ale też trzeba mieć świadomość, że wszystkiego jednak nie da się ustalić. Gdyby państwo polskie po wojnie od razu przystąpiło do zbierania świadectw […], to może mielibyśmy ponad 90 proc. ustalonych faktów ofiar – powiedziała w programie „Polski punkt widzenia” na antenie TV Trwam badacz zbrodni wołyńskiej Ewa Siemaszko.