Watykan daje przykład

Katolickie środki społecznego przekazu są narzędziami, bez których głoszenie Ewangelii współczesnemu światu nie jest w pełni możliwe. Doskonałym przykładem wykorzystania mediów w działalności Kościoła jest sama Stolica Apostolska. Zajmują one ważne miejsce w posłudze Następcy św. Piotra.

   Papieskie radio
Zacznijmy od Radia Watykańskiego, które jest najbardziej znanym papieskim środkiem przekazu. Od chwili pojawienia się środek ten odgrywał istotną rolę w życiu Kościoła. Stolica Apostolska zainteresowała się nim za sprawą o. Giuseppe Gianfranceschiego (1875-1934), włoskiego jezuity, który w lipcu 1925 r. zasugerował dostojnikom Kurii Rzymskiej, że Watykanowi przydałaby się własna rozgłośnia radiowa. Dlaczego? Chodziło nie tylko o niezależność Stolicy Apostolskiej w przekazie swoich informacji, ale i o to, aby słowa Ojca Świętego mogły docierać do ludzi na całym świecie. W obliczu sekularyzacji, napięć i politycznego chaosu jasna stała się potrzeba głosu przewodniego, który sięgając „aż po krańce ziemi”, prowadzić będzie ludzi ku wolności, ku której wyswobodził Chrystus.
Radio Watykańskie zainaugurowało działalność 12 lutego 1931 roku, kiedy to pierwszy raz na żywo w eterze pojawił się głos Papieża Piusa XI (1922-1939). Stało się niezwykle cennym narzędziem ewangelizacji.
W kolejnych latach wraz z systematycznym rozwojem Radia Watykańskiego wzrastała też jego rola nie tylko w życiu Kościoła, ale i świata. Szczególną misję papieska rozgłośnia spełniała podczas II wojny światowej, stając się bardzo ważnym środkiem wolności informacji. Z kolei po zakończeniu wojny Radio Watykańskie było bezcennym narzędziem przekazywania nauczania Ojca Świętego i informacji z życia Kościoła ludziom żyjącym w państwach za żelazną kurtyną w ich językach.
Wraz z zapoczątkowaniem przez Papieża Pawła VI podróży apostolskich po świecie przed Radiem Watykańskim stanęły nowe zadania. Dzięki ich podjęciu ludzie na całym świecie mogli śledzić papieskie pielgrzymowanie, czerpiąc informacje bezpośrednio u źródła. Jak wielkie miało to znaczenie, pokazał nowy etap w rozwoju radia rozpoczęty wraz z wyborem na Stolicę Piotrową bł. Jana Pawła II. Za sprawą watykańskiej rozgłośni ludzie na całym świecie mogli „uczestniczyć” w niezwykłej aktywności Papieża z Polski na tak licznych płaszczyznach, jak podróże apostolskie, audiencje generalne i prywatne, kanonizacje i beatyfikacje, wizyty w rzymskich parafiach, spotkania z politykami i wiele innych.
Dziś rozgłośnia Stolicy Apostolskiej dociera niemal do wszystkich zakątków świata, na co dzień pokonuje zarówno bariery terytorialne, jak i kulturowe. Nadawane w ponad 40 językach programy retransmitowane są w przeszło 1200 rozgłośniach radiowych na całym świecie.

   Gazeta Stolicy Apostolskiej
Można powiedzieć, że środkami przekazu Kościół katolicki interesował się od już od chwili, gdy – w dosłownym tego słowa znaczeniu – stały się „masowe” za sprawą Jana Gutenberga (ok. 1399-1468), który w połowie XV wieku stworzył pierwszą na świecie przemysłową metodę druku. Na jego „opatrznościowe zalety druku” zwrócił uwagę Papież Leon X (1513-1521) w konstytucji „Inter sollecitudines” (1515). Nic zatem dziwnego w fakcie, że już w 1587 r. Papież Sykstus V (1585-1590) otworzył wydawnictwo watykańskie (Tipografia Vaticana). Libreria Editrice Vaticana – bo taką nazwę nosi dziś ta instytucja – w 1988 r. na mocy konstytucji Jana Pawła II „Pastor bonus” oficjalnie włączona została w struktury Stolicy Apostolskiej.
Zastosowanie druku było punktem wyjścia do przyszłego rozwoju katolickiej prasy, której szczególny rozkwit przypadł na wiek XIX. Wtedy właśnie powstał oficjalny dziennik watykański „L’Osservatore Romano”, którego pierwszy numer ukazał się 1 lipca 1861 roku. Na początku miał on charakter apologetyczny. Takie zadanie prasy katolickiej wyjaśniał Leon XIII (1878-1902) w ogłoszonej w 1882 r. encyklice „Etsi nobis”, podkreślając potrzebę publikacji i „zbawiennych pism”, które będą odpowiedzią dla tych wszystkich, „których śmiertelna nienawiść oddziela od Kościoła”, a którzy „nauczyli się walczyć pismami jak najlepszą bronią dla przyczynienia szkód”. Papież wskazał, że „pisma należy odpierać pismami, by sztuka, która wiele może zdziałać złego, została wykorzystana dla zbawienia i dobra ludzi”. „Z tego powodu jest rzeczą wskazaną, by przynajmniej w niektórych prowincjach zostały ukazane na forum publicznym obowiązki poszczególnych chrześcijan przez publikowanie częstych, a w miarę możliwości codziennych pism” – stwierdził Leon XIII.
„L’Osservatore Romano” od połowy XX w. systematycznie się rozwijało. W 1949 r. pojawił się również jako tygodnik w języku francuskim. Obecnie w wersji papierowej wydanie tygodniowe ukazuje się w siedmiu wersjach językowych (a od 1980 r. jako miesięcznik wydawany jest również w języku polskim). Wydanie codzienne dostępne jest w tych samych językach, a więc także po polsku, w wersji elektronicznej.

   Watykańska Telewizja
Papież Pius XI (1922-1939), za którego pontyfikatu powstało Radio Watykańskie, uważał środki społecznego przekazu za „dary Boże”, z których istnienia wynikają dla „synów Kościoła” określone obowiązki i powinności. Dlaczego istnienie i rozwój katolickich mediów miało dla Następcy św. Piotra tak wielkie znaczenie? Wyjaśniał to Pius XII (1939-1958) w ogłoszonej w 1957 r. encyklice „Miranda prorsus” poświęconej kinematografii, radiu i telewizji. Papież podkreślił w niej, że to właśnie Kościół „bardziej aniżeli ktokolwiek inny ma głosić nowinę wszystkim ludziom, nowinę mianowicie wiecznego zbawienia, nowinę niezrównanej treści i mocy, nowinę wreszcie, którą wszyscy ludzie powinni przyjąć, bez względu na różnicę stanu i wieku, i przyswoić sobie stosownie do tego, co powiedział Apostoł Narodów: »Mnie, zgoła najmniejszemu ze wszystkich świętych, została dana ta łaska: ogłosić poganom jako Dobrą Nowinę niezgłębione bogactwo Chrystusa i wydobyć na światło, czym jest wykonanie tajemniczego planu, ukrytego przed wiekami w Bogu, Stwórcy wszechrzeczy« (Ef 3, 8-9)”.
Jednym z narzędzi ewangelizacji stała się również telewizja. Watykańskie Centrum Telewizyjne (Centro Televisivo Vaticano) powstało w 1983 r., a trzynaście lat później Jan Paweł II nadał mu status oficjalnej instytucji Stolicy Apostolskiej. Papieska telewizja rejestruje niemal wszystkie zdarzenia z udziałem Ojca Świętego, a także transmituje rocznie około 130 wydarzeń w Watykanie, takich jak celebracje liturgiczne, audiencje generalne, modlitwę „Anioł Pański”. Na życzenie różnych stacji telewizyjnych na świecie za pośrednictwem satelity przesyłany jest do nich sygnał, dzięki czemu wydarzenia te można oglądać na wszystkich kontynentach.

   Misja internetu
W dekrecie o środkach społecznego przekazywania myśli „Inter mirifica” Sobór Watykański II zwrócił uwagę, że Kościołowi przysługuje naturalne prawo używania i posiadania wszelkiego rodzaju środków przekazu, o ile są one konieczne lub pomocne w chrześcijańskiej działalności wychowawczej i w każdej jego pracy podejmowanej dla zbawienia dusz. Stolica Apostolska nie mogła więc nie pojawić się również w internecie, o wykorzystaniu którego do budowania więzi z katolikami na całym świecie zdecydował Jan Paweł II już w 1993 roku. Watykańska strona internetowa uruchomiona została na Boże Narodzenie 1995 roku. Choć na początek zamieszczono tam tylko papieskie orędzie bożonarodzeniowe i życzenia w 54 językach, w ciągu pierwszych trzech dni gościło na niej już ponad pół miliona internautów z siedemdziesięciu krajów świata. Fakt ten zdecydował o szybkiej rozbudowie watykańskiej witryny internetowej. Nie bez wpływu na to były przygotowania do Roku Jubileuszowego 2000. Skuteczna obecność Stolicy Apostolskiej w internecie szybko została doceniona. Już w 2002 r. nominowano ją do uważanej za coś w rodzaju internetowego Oskara nagrody Webby Award w kategorii „duchowość”.
W połowie 2011 r. uruchomiony został nowy portal informacyjny news.va, na którym obecne są wszystkie watykańskie media. Można na nim przeczytać artykuły z dziennika „L’Osservatore Romano”, posłuchać wiadomości Radia Watykańskiego czy obejrzeć wideoinformacje Watykańskiego Centrum Telewizyjnego. Na portalu zamieszczane są również materiały powstałego w 1991 r. Watykańskiego Serwisu Informacyjnego (Vatican Information Service) czy istniejącej od 1927 r. Agencji Fides, będącej oficjalnym organem informacyjnym Papieskich Dzieł Misyjnych.
Jeśli chodzi o serwisy społecznościowe, Stolica Apostolska obecna jest na Twitterze i Facebooku. Od stycznia 2009 r. Watykan ma także własny kanał na znanej platformie komunikacyjnej YouTube, gdzie można oglądać filmy z wydarzeń, których uczestnikiem jest Ojciec Święty. Dostarczaniem materiałów na ten serwis zajmuje się Watykańskie Centrum Telewizyjne.

Sebastian Karczewski