V Międzynarodowy Kongres – Katolicy i kultura: szanse i zagrożenia
W Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu zakończył się V Międzynarodowy Kongres ,,Katolicy i kultura: szanse i zagrożenia”. Prelegenci z 5-ciu kontynentów w wygłoszonych referatach wskazywali na rolę Kultury Chrześcijańskiej w świecie.
Warto nadmienić, że w ubiegłych latach w Kongresie organizowanym przez Wyższą Szkołę Kultury Społecznej i Medialnej we współpracy z Katedrą Filozofii Kultury KUL podejmowano tematy takie jak: katolicy i ekonomia, katolicy i polityka, media katolickie na świecie i w Polsce.
- Prelegenci z 5-ciu kontynentów w WSKSiM
https://www.radiomaryja.pl/informacje/trwa-v-miedzynarodowy-kongres-katolicy-i-kultura-szanse-i-zagrozenia/
- Trwa V Międzynarodowy Kongres w WSKSiM
https://www.radiomaryja.pl/informacje/trwa-v-miedzynarodowy-kongres-w-wsksim/
- V Międzynarodowy Kongres “Katolicy i kultura: szanse i zagrożenia” w WSKSiM – Radio Maryja 16 listopada 2012
https://www.radiomaryja.pl/informacje/v-miedzynarodowy-kongres-katolicy-i-kultura-w-wsksim/
Dzień I – V Międzynarodowego Kongresu w WSKSiM
Pierwszy dzień Kongresu rozpoczął się mszą świętą o godz. 8.30 pod przewodnictwem o. Piotra Chyły CSsR, wikariusza generalnego Warszawskiej Prowincji Redemptorystów. O. Chyła wygłaszając homilię zwrócił uwagę na centralną rolę Chrystusa na kształtowanie kultury, w której powinniśmy żyć. Mówił o tym, że kultura nie tylko formuje naszą rzeczywistość ziemską, ale ma nas kierować ku perspektywie życia wiecznego. „Bo w kulturze wymiar boski i ludzki przeplata się. Człowiek to nie tylko kwestia polityki, ekonomii, ale to coś więcej. W jego sercu zaszczepione jest sacrum, jest piękno Boga. Ku temu zmierzamy”. Ojciec Piotr Chyła zwracał także uwagę na trudności związane z trwaniem we własnej kulturze w obecnej dobie kryzysu kulturowego: Celebrans zapewniał o swojej modlitwie w intencji duchowych owoców kongresu.
Po mszy świętej rozpoczęła się „robocza” część Kongresu. Gości z zagranicy i z Polski przywitał rektor WSKSiM – ojciec dr Zdzisław Klafka CSsR, który powiedział: „Posłani jesteśmy do ewangelizacji. Jednak ewangelizacja osób, nie wyczerpuje nakazu Chrystusa, powierzonego Kościołowi. Konieczna jest ewangelizacja sumienia narodu, jego etosu , jego kultury. Całą Konferencję prowadziła dr Dorota Żuchowska – dziekan WSKSiM.
Kościół katolicki a kultura
Tradycyjnie, jak co roku, pierwszy wykład wygłosił ks. kard. prof. Zenon Grocholewski, prefekt Kongregacji Wychowania Katolickiego. Czcigodny prelegent w swojej refleksji zarysował najważniejsze elementy kultury organicznie związanej z misją Kościoła katolickiego w świecie. Wobec różnych kultur, które od wieków zostały wypracowane przez ludzkość, chrześcijaństwo w sposób najgłębszy wydobywa osoby sens istnienia osoby ludzkiej. Ks. Kardynał powiedział: „człowiek jest podmiotem i celem kultury”.
Katolicka kultura w konfrontacji z kulturą świata
Kolejne wystąpienia potwierdziły na konkretnych przykładach tezy postawione przez Księdza Kardynała. Prof. Alfredo Co z Uniwersytety św. Tomasza na Filipinach mówił o katolicyzmie w Azji. Prezes Filipińskiej Akademii Badań Filozoficznych zaprezentował trudny, a wręcz dramatyczny proces ewangelizacji w Chinach i na Filipinach. Dzisiaj katolicka ewangelizacja w Chinach przeżywa najtrudniejszy okres. Rząd Chińskiej Republiki Ludowej skutecznie uniemożliwia podjęcie szerszej akcji ewangelizacyjnej. Szczególnie trudna i konfliktogenna jest kwestia „oficjalnego”, państwowego Kościoła, który nie jest w jedności ze Stolicą Apostolską. Pomimo tego prof. Co zwrócił uwagę na pewne elementy ocieplenia relacji sprowadzających się jednak jedynie do symbolicznych gestów. W drugiej części swojego wystąpienia prof. Alfred Co mówił o potrzebie problemie inkulturacji w procesie ewangelizacji krajów Dalekiego Wschodu. Spotkanie kultury Chin z chrześcijaństwem pokazało ogromną przestrzeń wzajemnego poznawania swojego dziedzictwa. Bogata, starsza od chrześcijaństwa, kultura Chin sprawiła, że głoszenie Ewangelii napotyka tam różnego rodzaju trudności. Prof. Co zakończył swoje wystąpienie przejmującym stwierdzeniem, że Kościół potrzebuje więcej męczenników w intencji nawrócenia 1,4 miliarda Chińczyków.
Prof. Gerard O’Shea z Australii zarysował inny problem wiążący się z oddziaływaniem katolików na kulturę. Pracownik naukowy Uniwersytetu Notre Dame w Sydney zwrócił uwagę na to, że pomimo ustalonej pozycji Kościoła w szerokiej sieci instytucji użyteczności publicznej, Jego rzeczywiste oddziaływanie na kulturę nie jest zbyt duże. Sami katolicy obawiają się wypowiedzi na temat aborcji, in vitro, czy eutanazji. Ta trudna, wręcz patowa sytuacja, skłania do podjęcia zdecydowanych działań, a także do umacniania się duchowego wewnątrz samego Kościoła w Australii.
Międzynarodowy Kongres, który odbywa się w Toruniu rzeczywiście jest światowy w perspektywie podejmowanych tematów. Robert Dudgdale, artysta operowy z Australii podjął w dalszym ciągu kwestię zderzenia katolicyzmu z kryzysem kulturowym. Robert Dudgdale jest artystą o wielkim dorobku. Zajmuje się także pracą menadżera kultury. Australia posiada wielki potencjał artystyczny. Kultura australijska liczy się na świecie. Niestety, mamy obecnie do czynienia z jej erozją. Dzieje się to za sprawą dominacji sekularyzmu, postmodernizmu oraz multikulturalizmu. Robert Dudgale zwrócił uwagę na konieczność podnoszenia poziomu artystycznego oraz promocji sztuki będącej nośnikiem treści związanych z chrześcijaństwem.
Współczesna kultura wobec katolicyzmu
W popołudniowej części Kongresu podjęte zostały kolejne wątki związane z wyzwaniami jakie współczesna kultura stawia wobec katolicyzmu. Sytuacja w wielu obszarach sztuki i myśli na całym świecie ukazuje, że tradycyjne, katolickie spojrzenie na świat znajduje się w defensywie. Interesujące wykłady popołudniowej części Kongresu ukazywały te problemy. Prelegenci pokazywali jednocześnie pewne kierunki wychodzenia z impasu. Prof. Brendan Sweetman z Rockhurst Univeristy w USA z wielką wnikliwością ukazał proces sekularyzacji społeczeństw USA oraz Irlandii. Prof. Sweetman mówił o presji ciążącej na katolicyzmie, który musi się zdefiniować w obliczu dominującego sekularyzmu. Pomimo prób wykluczenia katolików z dyskursu publicznego, prof. Sweetman stawia tezę o prawach uczestniczenia religii w życiu państwa. Wnikliwa ocena współczesnej sytuacji zakończyła się ukazaniem kolejnych zagrożeń jakie wiążą się z dominacją katolicyzmu.
Chuck Huber, aktor, pisarz i producent filmowy w nietypowy, a zarazem przykuwający uwagę sposób pokazał sposoby docierania do prawdy dzięki niezależnej sztuce. Mówił o grach słownych stosowanych w celu forsowania poglądów jak na przykład dzieje się to w przypadku słowa małżeństwo: „W momencie kiedy przyznasz się do bycia otwartym zwolennikiem tradycyjnego małżeństwa, tym samym uznałeś klęskę słowa małżeństwo”. Chuck Haber mówił także o wielkim wpływie, jaki artyści wywierają na współczesny świat kultury. Gdy wyłamują się z presji obowiązującej kultury, stają się wówczas prawdziwymi bohaterami, głosicielami prawdy. Chuck Huber powiedział o swojej pracy artysty: „(…) Ubrałem swoją filozofię, podobnie jak błazen ubiera swój błazeński strój i w sposób wolny głoszę moją wiarę, jak błazen znieważający króla wśród tłumu śmiejących się gapiów”.
Po wystąpieniu aktora, Chucka Hubera uczestnicy Kongresu w dalszym ciągu pozostawali w kręgu sztuki. Ks. prof. Noel Sheth SJ, z Indii zaprezentował wspaniałe przykłady inkulturacji sztuki indyjskiej z treściami Ewangelii. W swoim wystąpieniu zaprezentował pokrótce wyjątkowość kultury indyjskiej z jej bogactwem i atrakcyjnością, a także z jej ciemnymi stronami takimi jak podział kastowy. Prof. Pontifical Institute of Philosophy and Religion w Indiach ukazał pozytywne formy połączenia kultury indyjskiej z przesłaniem chrześcijaństwa na przykładach architektury, malarstwa, czy też tradycyjnego indyjskiego tańca. Prezentację ubogaciły ciekawe zdjęcia.
Na zakończenie całego dnia kongresowych obrad miała miejsce interesująca dyskusja, w której wzięli udział wszyscy prelegenci. Tłumaczem, a jednocześnie moderatorem panelu dyskusyjnego był ks. dr Paweł Tarasiewicz. Pośród podejmowanych tematów pojawiła się kwestia granic inkulturacji tak, aby nie utracić istoty przesłania Ewangelii oraz pozytywnych aspektów postmodernizmu.
Dzień II – V Międzynarodowego Kongresu w WSKSiM
Drugi dzień Kongresu rozpoczął się o godz. 9.00 mszą świętą celebrowaną pod przewodnictwem O. dr Tadeusza Rydzyka CSsR, rektora założyciela WSKSiM. Ojciec Dyrektor zadawał w homilii pytania o sens zajmowania się kulturą. Ukazał różne wymiary kultury, która obejmuje życie społeczne, a także sprawia, że całe narody mogą przetrwać w obliczu zagrożeń.
O. Tadeusz Rydzyk cytował słowa ojca św. bł. Jana Pawła II wypowiedziane w 1980 w Paryżu, w siedzibie UNESCO: „Jestem synem narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów, który wielokrotnie był przez sąsiadów skazywany na śmierć – a on pozostał przy życiu i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako naród – nie w oparciu o jakiekolwiek inne środki fizycznej potęgi, ale tylko w oparciu o własną kulturę, która okazała się w tym wypadku potęgą większą od tamtych potęg” (Jan Paweł II, Przyszłość człowieka zależy od kultury. Przemówienie wygłoszone 2 czerwca 1980 roku w UNESCO, nr 14).
Jednocześnie Ojciec Dyrektor zastanawiał się, czy obecnie kultura funkcjonująca w Polsce potrafi oprzeć się wobec kryzysu narodu i wartości.
Cywilizacji miłości w rodzinie
Pierwsze wystąpienie zostało wygłoszone przez pana Edmunda Adamusa z Wielkiej Brytanii. Dyrektor ds. Małżeństwa i Życia Rodzinnego w diecezji Westminster mówił o swoich polskich korzeniach. Jego referat nosił tytuł: „Prawda na służbie wolności. Budowanie cywilizacji miłości poprzez rodzinę. Perspektywa angielska”.
Edmund Adamus zarysował szeroką perspektywę roli rodziny na przestrzeni całej historii Anglii. Pokazał wyjątkową rolę rodziny w kształtowaniu tożsamości Anglików, którzy traktują rodzinę jako swój własny „zamek”, twierdzę będącą ostoją wartości oraz miejscem wielkiego bezpieczeństwa.
Wymiary współczesnej kultury
Kolejny wykład wygłosiła dr Ruth Guitérrez Delgado z Uniwersytetu Navarra w Hiszpanii. Wystąpienie nosiło tytuł: „Obyczaje i myśli w postmodernistycznej Hiszpanii z perspektywy Hiszpanii”. Dr Ruth Guitérrez Delgado ukazała historyczne procesy, które doprowadziły do obecnej sytuacji kulturalno-społecznej w Hiszpanii. Szczególnie skupiła się na konsekwencjach wojny domowej w latach trzydziestych XX wieku.
Następnie dr Ruth Guitérrez Delgado przeanalizowała różne wymiary współczesnej kultury w Hiszpanii. Mówiła o hiszpańskim, postmodernistycznym kinie, dominujących światopoglądach oraz pozycji Kościoła, który jest nieustannie atakowany przez różne opiniotwórcze środowiska w Hiszpanii.
W kolejnej części Kongresu głos zabrała dr Corina Yoris de Piacenza z Uniwersytetu Katolickiego Andreas Bello w Wenezueli. Prelekcja odbywała się w języku hiszpańskim. Dr Corina Yoris de Piacenza mówiła o źródłach osłabienia katolicyzmu w Ameryce Łacińskiej. Pomimo tego, że w Ameryce Łacińskiej liczba katolików sięga 432 milionów (39 % wszystkich katolików), kraje te przeżywają różne trudności, co wpływa bezpośrednio na osłabienie katolicyzmu w nich.
Prelegentka z Wenezueli zwróciła uwagę na rosnące wpływy lewicy, aktywność kościołów protestanckich oraz prowokowane przez dziennikarzy skandale w Kościele katolickim. Dr Corina Yoris de Piacenza ukazała także propozycje drogi wyjścia z tych problemów, skupiając się między innymi na misji Kościoła pośród najuboższych.
Kultura wobec zagrożeń współczesnego świata
Z kolei dr Aimable-André Dufatanye z Univerité Catholique de Lyon zaprezentował sytuację katolików w Afryce; W wystąpieniu zatytułowanym: „Nowe kulturowe, socjologiczne i religijne mutacje w Afryce w kontekście globalizacji” zwrócił uwagę na kryzys związany z anty-kulturą ucisku, korupcji, niesprawiedliwości, morderstw. Prelegent wyraził również ubolewanie z tego powodu, że rozpowszechnione na całym świecie myślenie o krajach Afryki jest bardzo stereotypowe. W kontekście postępującej globalizacji Afryka wciąż czeka na zdecydowane reformy. Kościół katolicki spełnia tam niezwykle ważną rolę demaskowania reżimów i przywracania godności poszczególnym osobom. Prelegent pochodzący z Rwandy podkreślił, że praca misjonarzy w Afryce wymaga wielkiej odwagi. Z drugiej strony pokazał, że ludność afrykańska posiada w niezwykłym stopniu rozwinięte takie cechy jak solidarność, gościnność oraz hojność wobec innych ludzi.
W popołudniowej części konferencji głos zabrał jako pierwszy prof. Geert Demuijnck z Buisness School Université Catholique de Lille we Francji. Jego Wystąpienie nosiło tytuł; „Sekularyzm a religie nieosadzone kulturowo. Lekcje z debaty francuskiej”. Prof. Demuijnck zauważył, że obecna sytuacja we Francji jest bardzo złożona z powodu powszechnie przyjętego modelu państwa laickiego, wrogiego wszelkiej religii. Niestety, najistotniejsze kwestie religijne nie są podejmowane w debacie publicznej. Szczególnie problem dotyczy społeczności muzułmańskiej, która generuje cały szereg konfliktów.
Chrześcijanie w zsekularyzowanym społeczeństwie
Ks. dr Stefan Scholz z Katholische Akademie Rabanus Maurus z Niemiec mówił o rozłamie między Kościołem a kulturą. Ukazując sytuację chrześcijan we współczesnych Niemczech szeroko zarysował procesy historyczne, które doprowadziły do współczesnej sytuacji chrześcijan w tym kraju. Prelegent pokazał wiele problemów, które dotyczą chrześcijan w zsekularyzowanym społeczeństwie. Mówił o sytuacjach, jakie często mają miejsce w rodzinach, gdy tylko jedna osoba wybiera świadomie chrześcijaństwo. Swoje wystąpienie ks. dr Scholz zakończył słowami: „Rodzina jest ważna. Ważniejsze jest jednak naśladowanie Jezusa Chrystusa”.
Jako ostatni wystąpił prof. Piotr Jaroszyński, wykładowca KUL oraz WSKSiM. Znany filozof mówił o relacjach pomiędzy kulturą masową oraz kulturą wysoką. Główny problem tkwi w tym, że kultura masowa nie otwiera się na kulturę wysoką, nie stwarza możliwości rozwoju. Prof. Jaroszyński ukazał także proces wrogiej napaści wrogów na polską kulturę masową w fazach od rozbiorów aż do czasów współczesnych.
V Międzynarodowy Kongres zakończyła wypowiedź Dyrektora Radia Maryja, Ojca dr Tadeusza Rydzyka CSsR, który stwierdził, że źródłem dobrej, wysokiej kultury jest miłość.
Podczas Kongresu uczestnicy wysłuchają prelegentów z Francji, Polski oraz Niemiec. Całość konferencji transmituje SIM radio – internetowa rozgłośnia WSKSiM.
Patronat medialny nad Kongresem objęło Radio Maryja, Telewizja Trwam, Nasz Dziennik, tygodnik katolicki „Niedziela”, tygodnik rodzin katolickich „Źródło” i miesięcznik „W Naszej Rodzinie”.
RIRM/ ks. Grzegorz Bartko
