Z. Ziobro o opinii biura OBWE: Nieprofesjonalna, pełna błędów

Opinia biura Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie o rządowym projekcie noweli ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa jest skrajnie nieprofesjonalna i pełna merytorycznych błędów – ocenia minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Ministerstwo Sprawiedliwości zestawiło te błędy. Zapowiada też odpowiedź OBWE.

– Jesteśmy otwarci na krytykę, ale chcielibyśmy, by była ona rzeczowa i reprezentowała pewien choćby minimalny poziom merytoryczny, a nie sprowadzała się do kompromitacji tych, którzy ją podpisują – powiedział w środę wieczorem Ziobro na briefingu w sprawie opinii Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE/ODIHR), które zaleca odstąpienie od przyjęcia projektu. W przyszłą środę Sejm ma dokonać pierwszego czytania projektu.

Według Ziobry, opinia jest „skrajnie nieprofesjonalna i pełna merytorycznych błędów”; zawiera „kompromitujące słabości”; „roi się od elementarnych błędów i niezrozumienia polskiego systemu prawnego”, a „wnioski są dość kuriozalne”. Jako przykład podał nazwanie KRS organem samorządu sędziów – czym KRS nie jest, bo zasiadają w niej też parlamentarzyści i reprezentant prezydenta RP; ponadto eksperci OBWE nie wiedzą, że KRS dysponuje własnym budżetem.

Dziennikarzom rozdano zestawienie tych błędów, wraz z prostującym je komentarzem Ministerstwa Sprawiedliwości.

„Aż dziw bierze, że OBWE może godzić się na tak żenujący poziom opinii (…), bo to bardzo mocno nadwątla jej wiarygodność” – dodał minister.

„Być może ta słabość wynika z faktu, że jednym z trzech ekspertów podpisanych pod opinią, jest przedstawiciel Białorusi, który może z racji doświadczeń związanych z funkcjonowaniem praworządności w jego własnym kraju, takie przemyślenia przemycił do tego raportu” – zaznaczył Ziobro.

Wiceszef Ministerstwa Sprawiedliwości Marcin Warchoł zapowiedział, że Ministerstwo Sprawiedliwości odpowie OBWE.

„Oczekujemy poprawienia tego raportu” – dodał.

Wyraził opinię, że OBWE to „wiarygodna organizacja, ale ten raport to chyba <<wypadek przy pracy>>.

7 marca rząd przyjął projekt noweli ustawy o KRS, przewidujący m.in. powstanie w Radzie dwóch izb oraz wygaszenie, po 30 dniach od wejścia noweli w życie, kadencji jej 15 członków-sędziów; ich następców wybrałby Sejm. Wygaszeniu ulec miałaby także kadencja rzecznika dyscyplinarnego sądów. Sejm ma przeprowadzić pierwsze czytanie projektu w środę.

We „wstępnej opinii” do projektu OBWE/ODIHR uznało, że „proponowane zmiany budzą poważne obawy związane z podstawowymi zasadami demokracji, w szczególności podziałem władz i niezależnością władzy sądowniczej. Poprzez przekazanie uprawnień do powoływania sędziów pełniących funkcję członków KRS władzy ustawodawczej, a także wprowadzenie nowych procedur wyboru sędziów, które pozwalają władzy ustawodawczej i wykonawczej wywierać decydujący wpływ na ten proces, proponowane zmiany poważnie zagrażają niezależności organu, którego głównym celem jest zagwarantowanie niezależności sądów w Polsce”.

Według biura OBWE, automatyczne wygaszenie kadencji 15 sędziów-członków KRS w 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy stanowiłoby „bezpośrednią ingerencję w gwarancje niezależności przysługujące temu należycie ukonstytuowanemu organowi konstytucyjnemu”. Zdaniem biura OBWE, byłoby to też naruszeniem art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, gdyż sędziowie pełniący funkcję członków KRS nie mogliby zaskarżyć wygaśnięcia swoich mandatów do sądu.

– W świetle potencjalnie negatywnego wpływu projektu ustawy na niezależność władzy sądowniczej w Polsce, w razie jego przyjęcia, OBWE/ODIHR zaleca ponowne rozważenie projektu ustawy w całości oraz odstąpienie przez autorów projektu od działań mających na celu jego przyjęcie – głosi 30-stronicowa opinia umieszczona w internecie.

W rozdanym mediom opracowaniu Ministerstwa Sprawiedliwości podkreśla, że autorzy opinii „w sposób tendencyjny przywołują rozwiązania prawne funkcjonujące w zachodnioeuropejskich krajach, mimo że w wielu z nich wpływ władzy wykonawczej i ustawodawczej na sądownictwo jest większy niż w Polsce. Jednocześnie jako godny do naśladowania standard wskazują rozwiązania przyjęte w Albanii, Gruzji czy na Ukrainie”. Minister Ziobro podkreślał, że pomija się rozwiązania z Niemiec, Szwecji, czy Holandii.

Podkreślono, że wbrew opinii OBWE, Krajowa Rada Sądownictwa nie jest władzą sądowniczą i nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, a wchodzący do niej sędziowie nie sprawują w niej indywidualnych kadencji – mają one charakter grupowy.

– Przyjęcie przez OBWE błędnych założeń prowadzi w rezultacie do wielu fałszywych wniosków wyrażonych w opinii wstępnej i całkowicie ją dyskredytuje – głosi stanowisko MS.

Podkreślono w nim, że według opinii OBWE metodą na zwiększenie reprezentatywności KRS miałoby być zapewnienie równego udziału w niej mężczyzn i kobiet, co – jak określa MS – „nadaje dokumentowi ideologiczny, a nie merytoryczny charakter”. Dodano, że dziś w KRS jest 6 kobiet, „co w porównaniu do innych państw jest stosunkowo wysokim wynikiem”.

Według Ministerstwa Sprawiedliwości, nieprawdą jest też zarzut opinii, że projekt nie zapewnia reprezentatywności sędziów będących członkami KRS.

 – Demokratyzacja wyboru członków KRS ma ją uczynić instytucją rzeczywiście niezależną i wolną od korporacyjnych interesów sędziowskiego środowiska. Nowa ustawa nie wprowadza żadnych rozwiązań, które ograniczałyby dotychczasowe uprawnienia Rady albo zmieniały jej skład – dodano.

Ministerstwo Sprawiedliwości kwestionuje także opinię OBWE, że podział KRS na dwa zgromadzenia może zagrozić kolegialności Rady i jej skuteczności. Zdaniem MS, fałszywy jest również zarzut, że zasady wyłaniania kandydatów na sędziów przez KRS stwarzają ryzyko upolitycznienia tego procesu.

„Przeciwnie – dają przewagę sędziom będącym członkami KRS kosztem przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej” – dodaje MS.

KRS to konstytucyjny organ stojący na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Zgodnie z projektem, Pierwsze Zgromadzenie KRS utworzą: I prezes Sądu Najwyższego, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego , minister sprawiedliwości, osoba powołana przez prezydenta, czterech posłów i dwóch senatorów. Drugie Zgromadzenie ma tworzyć 15 sędziów wszystkich szczebli – wybieranych przez Sejm. Według projektu, jeżeli obie izby będą miały różne opinie o kandydacie na sędziego, wówczas ta izba, która wydała opinię pozytywną, może wnioskować o decyzję Radę w pełnym składzie. Wtedy za kandydatem musiałoby się opowiedzieć 17 członków Rady: I prezes SN, prezes NSA i członkowie Rady wybrani spośród sędziów.

PAP/RIRM