Warszawa: ogólnopolskie spotkanie rodzin polskich jeńców wojennych
Zwiększający się dystans wobec wydarzeń II wojny światowej sprawia, że zmienia się pamięć o nich – powiedziała dyrektorka Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych Violetta Rezler-Wasielewska na spotkaniu rodzin polskich jeńców wojennych, które odbyło się w piątek w Warszawie.
W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego oraz jeńcy wojenni, w tym powstańcy warszawscy, których rodzice bądź dziadkowie przetrzymywani byli w latach II wojny światowej w oflagach i stalagach.
Zdaniem Violetty Rezler-Wasielewskiej z CMJW, zwiększający się dystans wobec wydarzeń II wojny światowej sprawia, że zmienia się pamięć o tamtych wydarzeniach; pamięć rodzinna, międzypokoleniowa, staje się pamięcią społeczną i kulturową.
„Sprawia, że teraz już od nas przede wszystkim będzie zależało, czy i jak ta pamięć będzie przekazywana dalej” – powiedziała.
„To bardzo duża odpowiedzialność, która ciąży na dzieciach, wnukach, prawnukach i na instytucjach, takich jak Centralne Muzeum Jeńców Wojennych czy Muzeum Katyńskie, które zostały do tego celu powołane. W związku z tą misją, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych jako instytucja, która już ponad 50 lat zajmuje się gromadzeniem pamiątek, badaniem i popularyzowaniem wiedzy o jeńcach wojennych w dwóch systemach: niemieckim i sowieckim, organizuje takie jak dziś spotkania z rodzinami jeńców wojennych” – dodała.
Paulina Florjanowicz, dyrektorka departamentu Dziedzictwa Narodowego w ministerstwie kultury, przypomniała, że spotkanie rodzin polskich jeńców wojennych odbywa się w szczególnym momencie – w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości.
„To doskonała okoliczność, aby rozmawiać o pokoleniu twórców odrodzonego, nowoczesnego państwa podnoszonego z niebytu, oraz o pierwszym pokoleniu urodzonym już w II Rzeczpospolitej. Na oczach tych dzielnych ludzi, kobiet i mężczyzn ponoszących trud i wyrzeczenia dla ukochanej ojczyzny, dokonał się następnie kolejny kataklizm drugiej wojny światowej” – powiedziała.
„Mężowie, ojcowie i synowie znów porzucili swe rodziny – tak, jak robili to dotąd podczas powstań narodowych, aby walczyć o tę swoją Polskę. (…) Czuję się zaszczycona mogąc spotkać się z rodzinami i potomkami żołnierzy, a także z byłymi jeńcami, z ludźmi, którzy doświadczyli rozłąki z najbliższymi. (…) Osobiście znane są mi przypadki, kiedy dzieci mogły poznać swoich rodziców po dziesięcioleciach, bo tak głęboko sięgały skutki pojałtańskiej polityki” – dodała.
Dyrektor Muzeum Katyńskiego Sławomir Frątczak przypomniał, że narracja reprezentowanej przez niego instytucji wpisuje się w rozmowę o losach jeńców wojennych w II wojnie światowej.
„Z tym, że w przypadku Muzeum Katyńskiego jest to los szczególnie tragiczny, choć los w ogóle jeńców wojennych nie był losem łaskawym, zarówno w czasie wojny, jak i po wojnie” – powiedział.
Frątczak wyraził nadzieję, że dojdzie kiedyś do połączenia spotkań jeńców ze strony niemieckiej i środowisk katyńskich. Jego zdaniem „połączone doświadczenia tych różnych środowisk mogą dać owoc jeszcze piękniejszy”. Prócz tego przypomniał depeszę Józefa Piłsudskiego do szefów mocarstw notyfikująca powstanie Państwa Polskiego z 16 listopada 1918r.
Marszałek pisał wtedy, że „dzięki zmianom, które nastąpiły w skutek świetnych zwycięstw armij sprzymierzonych, wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym”, a naród polski może swobodnie wypowiedzieć się o swoim losie.
„W tej wypowiedzi, powielanej we wszystkich ówczesnych mediach, słuchało w większości pokolenie jeńców wojennych. Wywalczali niepodległość budowali niepodległą Rzeczpospolitą, stanęli do jej obrony w 1939 r. no i Bogu dzięki po 100 latach możemy odczytać tą ważną wypowiedź skierowaną do świata” – podkreślił Frątczak.
Organizatorami spotkania było Centralne Muzeum Jeńców Wojennych (CMJW), Muzeum Katyńskie i Muzeum Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego. W programie wydarzenia znalazła się m.in. msza święta w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, sesja popularnonaukowa oraz zwiedzanie Muzeum Katyńskiego.
W programie sesji popularnonaukowej znalazły się m.in. dyskusja naukowców z Uniwersytetów Opolskiego, Łódzkiego i Warszawskiego nt. książki „Niewola i nadzieja. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich” oraz wystąpienie Iwony Biegun i Elżbiety Góry z CMJW „Od rzeczy do muzealium”.
PAP/RIRM