W woj. podkarpackim IPN upamiętnił powstańców styczniowych i listopadowych

Groby powstańców styczniowych i listopadowych znajdujące się na podkarpackich cmentarzach w Strzyżowie, Dobrzechowie i Gogołowie odwiedzili w piątek przedstawiciele oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.

Jak poinformowała Katarzyna Gajda-Bator z rzeszowskiego IPN, na cmentarzu komunalnym w Strzyżowie poświęcono wyremontowany grób weterana powstania styczniowego Antoniego Jabczyńskiego. Miejsce pochówku zostało odnowione dzięki staraniom IPN.

Pochodzący ze Strzyżowa Antoni Jabczyński  mając 19 lat walczył w powstaniu styczniowym w oddziale rzeszowskiego blacharza, płk. Marcina Borelowskiego. Został ciężko ranny w potyczce pod Bychawą koło Krasnegostawu. Doczekał odzyskania przez Polskę niepodległości. zmarł w 1920 roku.

Po uroczystości w Strzyżowie przedstawiciele rzeszowskiego IPN – dyrektor oddziału dr Dariusz Iwaneczko wraz naczelnikiem biura upamiętnień dr. Piotrem Szopą odwiedzili cmentarz w Dobrzechowie koło Strzyżowa. Tam zapalili znicze na grobach Antoniego Edwarda Koźmiana i Stanisława Koźmiana.

Katarzyna Gajda-Bator przypomniała, że „Stanisław Koźmian był związany z Hotelem Lambert, był też członkiem wydziału rządu narodowego dla Galicji oraz redaktorem «Czasu»”.

„Z kolei Antoni Edward Koźmian, także związany z Hotelem Lambert, w czasie powstania styczniowego był pośrednikiem pomiędzy rządem narodowym a rządem francuskim” – wskazała.

https://twitter.com/lubelskiIPN/status/1484447816458153986

W piątek przedstawiciele IPN udali się również do Gogołowa koło Frysztaka na grób gen. Ignacego Kruszewskiego, wojskowego zasłużonego dla Polski i Belgii.

Ignacy Kruszewski był uczestnikiem powstania listopadowego, gdzie dał się poznać jako dowódca i sprawny organizator. Po upadku powstania udał się do Belgii. Tam zasłużył się organizując powstającą armie tego kraju. Pod naciskiem m.in. Rosji został zdymisjonowany; powrócił do kraju i zamieszkał w ówczesnej Galicji.

W 1863 r. mianowany przez rząd narodowy dowódcą wojsk powstańczych, nie przyjął jednak nominacji. Został aresztowany przez Austriaków i wydalony z granic Austro-Węgier. Dzięki wstawiennictwu króla Belgów Leopolda I mógł jednak pozostać w Galicji. Do końca życia mieszkał Gogołowie. Zmarł w 1879 r.

Powstanie styczniowe rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego. Objęło tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej.

Jak oceniają historycy, podczas powstania miało miejsce ponad tysiąc starć, a siły polskie liczyły w sumie ok. 200 tys. osób. Jego pierwszym przywódcą był Ludwik Mierosławski, który jednak po miesiącu utracił tę funkcję. Później dyktatorami powstania byli Marian Langiewicz i Romuald Traugutt, który stał się tragicznym symbolem zrywu. Aresztowany wskutek denuncjacji i więziony na Pawiaku został skazany przez rosyjski sąd wojskowy na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na stokach Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 r.

Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje, m.in. konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje i aktywna rusyfikacja. Za udział w powstaniu władze carskie skazały na śmierć ok. 700 osób, na zesłanie co najmniej 38 tysięcy.

Niektóre z grobów Powstańców wymagały renowacji i remontu.

Oto te, których remonty zostały sfinansowane przez IPN w latach 2020-2021. ➡️ https://t.co/wvCjjhltxX pic.twitter.com/4toa1GRcHe

— IPN Lublin (@lubelskiIPN) January 21, 2022

PAP