Ekspozycja przekazanych non profit przez córkę generała Teresę Hedę-Snopkiewicz do zasobu AAN oryginalnych rozkazów 3 Pułku Piechoty Legionów AK, fotografii partyzantów, materiałów Waldemara Szwieca ps. Robot zgromadzonych przez gen. Antoniego Hedę ps. Szary. Fot. PAP/R. Guz

Spuścizna gen. Antoniego Hedy „Szarego” trafiła do Archiwum Akt Nowych

Ponad sto oryginalnych dokumentów 3. i 4. pułku Piechoty Legionów AK, kilkutomowy, oryginalny dziennik, korespondencja i fotografie żołnierza ZWZ-AK i powojennego podziemia niepodległościowego gen. Antoniego Hedy „Szarego” trafiły do Archiwum Akt Nowych.

Uroczystość przekazania archiwaliów przez córkę generała Teresę Hedę-Snopkiewicz odbyła się w czwartek w siedzibie AAN.

„Warto podkreślić, że zbiory zostały przekazane non profit, w darze dla państwa. Mają one realną wartość historyczną i materialną. Zbiór składa się z ponad 100 oryginalnych dokumentów 3. i 4. pułku Piechoty Legionów AK. Są to dokumenty podstawowe z poziomu dowódczego z ewidencją, rozkazami awansowymi i odznaczeniowymi, meldunki organizacyjne. Jest również kilkutomowy, oryginalny dziennik +Szarego+, jego dokumenty osobiste, korespondencja z okresu więzienia i szereg podstawowych do opisu jego życiorysu, jak i dowodzonych przez niego oddziałów dokumentów” – powiedział zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak.

W jego ocenie ogromną wartość ma obszerny zbiór ponad 1000 fotografii, z czego kilkaset z okresu wojny i roku 1945, w tym obrazujące akcję na więzienie w Kielcach.

„Uzupełnieniem są zdjęcia powojenne z licznych uroczystości kombatanckich, pielgrzymek, spotkań i to począwszy od lat 60. do ostatnich dni +Szarego+ przed jego śmiercią w 2008 roku” – zaakcentował.

W przekazanej spuściźnie prócz dokumentów osobistych „Szarego” znajdują się źródła do badania dziejów terenów radomsko-kieleckich Armii Krajowej – oryginalne rozkazy i meldunki z działań partyzanckich: awanse, nasłuchy radiowe, spisy plutonów i drużyn oraz niepublikowane dotąd fotografie z działalności konspiracyjnej. W przekazanych materiałach znajdują się również dokumenty dotyczące aresztowania, śledztwa i pobytu w więzieniu Antoniego Hedy – protokoły przesłuchań, korespondencja, materiały z czasu stanu wojennego i działalności w środowiskach kombatanckich, a także wspomnienia „Szarego”.

„W tym archiwum legendy jaką był, na oddzielny opis zasługuje teczka innej legendarnej postaci, mianowicie cichociemnego Waldemara Szwieca ps. Robot, dowódcy II Zgrupowania operującego w okolicach Końskich. Do historii AK przeszło zdobycie w rocznicę września 1939 roku, w dniu 1 września 1943 roku miasta Końskie przez oddział dowodzony właśnie przez +Robota+. Zachował się napisany do rodziców przed zrzutem list, w którym określił on przyczyny zgłoszenia się na ochotnika do lotu do kraju. +Robot+ pisał: +zdecydowałem się dobrowolnie jako ochotnik, gdyż doszedłem do jasnego wniosku, że aby Kraj nasz powstał, pewna ilość ludzi musi być zdecydowana na wszystko+. Podjął to ryzyko i zapłacił za to najwyższą cenę, gdyż zginął w październiku 1943 roku” – podkreślił Olczak.

Jak mówił, kontakt z gen. Hedą AAN nawiązało kilkanaście lat temu.

„Udało nam się nagrać wówczas jego obszerną relację video. Nie wiedzieliśmy jednak, że zgromadził tak duże archiwum. Już wówczas był to jeden z nielicznych żyjących dowódców dużych oddziałów partyzanckich i jeden z nielicznych funkcyjnych AK-owców. Zwracał też uwagę swoim niebanalnym, powojennym życiorysem. To przecież legenda, którą pamięta i wspomina wielu, szczególnie na Kielecczyźnie, w Radomskiem, okolicach Piotrkowa i Końskich. Postać niebanalna, na stałe zapisana w historii polskiego podziemia. Do dzisiaj uroczyście obchodzi się w Kielcach zdobycie ubeckiego więzienia w centrum miasta w sierpniu 1945 roku i uwolnienie z niego kilkuset więźniów. Akcją tą dowodził właśnie +Szary+” – dodał zastępca dyrektora AAN.

Antoni Heda „Szary” urodził się 11 października 1916 r. w Małomierzycach koło Iłży. Żołnierz września 1939 r., członek ZWZ-AK, dowódca oddziału partyzanckiego AK na Kielecczyźnie. Od 1945 r. w podziemiu niepodległościowym. Pod jego komendą w sierpniu 1945 r. rozbito ubeckie więzienie w Kielcach i uwolniono kilkuset więźniów politycznych. Aresztowany w lipcu 1948 r. po długotrwałym śledztwie skazany na karę śmierci, którą następnie zamieniono na dożywotnie więzienie. Więziony był na Rakowieckiej, w Rawiczu i Wronkach.

Zwolniony w 1956 r., całkowicie zrehabilitowany dopiero w III Rzeczpospolitej. Po wyjściu na wolność zaangażowany w upamiętnianie miejsc zbrodni wojennych oraz walk i męczeństwa narodu polskiego. W latach 1980-81 organizator Krajowego Koła Kombatantów przy NSZZ „Solidarność” i jego pierwszy przewodniczący. Internowany 13 grudnia 1981 r., zwolniony z Białołęki w czerwcu 1982 r. Aktywną działalność społeczną prowadził do końca życia. Awansowany przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego w 2006 r. do stopnia generała brygady. Zmarł 14 lutego 2008 r.

PAP

drukuj

Drogi Czytelniku naszego portalu,
każdego dnia – specjalnie dla Ciebie – publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła i naszej Ojczyzny. Odważnie stajemy w obronie naszej wiary i nauki Kościoła. Jednak bez Twojej pomocy kontynuacja naszej misji będzie coraz trudniejsza. Dlatego prosimy Cię o pomoc.
Od pewnego czasu istnieje możliwość przekazywania online darów serca na Radio Maryja i Tv Trwam – za pomocą kart kredytowych, debetowych i innych elektronicznych form płatniczych. Prosimy o Twoje wsparcie
Redakcja portalu radiomaryja.pl