W Sejmie wystawa poświęcona skazanym w tzw. procesie komandorów
Istotne jest, by bohaterowie tej wystawy znaleźli stałe miejsce przede wszystkim w świadomości Polaków – napisał marszałek Sejmu Marek Kuchciński w liście, odczytanym podczas otwarcia ekspozycji „Honor-Prawda-Pamięć. Zbrodnie stalinowskie w Marynarce Wojennej”.
Wystawa została otwarta w holu głównym Sejmu. Jest poświęcona przedstawicielom przedwojennej kadry oficerskiej Marynarki Wojennej oraz podoficerom i marynarzom, wcielonych do wojska w latach 40-tych i 50-tych, którzy padli ofiarą stalinowskich zbrodni.
Jak zaznaczył Marek Kuchciński w liście odczytanym podczas otwarcia ekspozycji, bohaterowie wystawy „mieli odwagę przeciwstawić się sowieckim wpływom”, a karą za nieuległość „było więzienie, bezwzględne tortury i śmierć, równoznaczna ze skazaniem na zapomnienie”.
„Po długich latach doły śmierci ukazały całe okrucieństwo komunistycznego systemu, a historia upomniała się o prawdę. Na karty polskich dziejów przywracane są nazwiska bohaterów, który oddali życie za suwerenną i wolną Polskę” – podkreślił marszałek Sejmu.
Jak zaznaczył, „istotne jest, by znaleźli stałe miejsce nie tylko w naukowych opracowaniach, lecz przede wszystkim w świadomości i sercach Polaków”.
Według prezesa IPN dr Jarosława Szarka, bohaterowie wystawy należeli do pokolenia, dla którego nie było miejsca w komunistycznej rzeczywistości, gdyż „wiedzieli, czym jest wolna, niepodległa Polska, i dlatego musieli zginąć, albo trafić na wiele lat do więzienia”.
„Ci ludzie zapłacili ogromną cenę, ale po tylu latach zwyciężyli, czego dowodem jest nasza obecność tutaj i ta wystawa – w Sejmie; to jest wielkie zwycięstwo tych wartości, za które ci ludzie oddali życie” – uznał Jarosław Szarek.
Tzw. proces komandorów, czyli kierownictwa konspiracyjnego Marynarki Wojennej, oskarżonych o „próbę obalenia władzy ludowej”, rozpoczął się 15 lipca 1952 r. przed Najwyższym Sądem Wojskowym w Warszawie. Na ławie oskarżonych zasiedli oficerowie Dowództwa Marynarki Wojennej i Wydziału Marynarki Wojennej w Sztabie Generalnym WP. 21 lipca 1952 r. kmdr ppor. Wacław Krzywiec i kmdr por. Kazimierz Kraszewski zostali skazani na karę dożywotniego więzienia, natomiast kmdr por. Zbigniew Przybyszewski, kmdr Stanisław Mieszkowski, kmdr Jerzy Staniewicz, kmdr por. Robert Kasperski oraz kmdr Marian Wojcieszek – karę śmierci; w przypadku dwóch ostatnich oskarżonych prezydent Bolesław Bierut skorzystał z prawa łaski i wyroki zamienił na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Natomiast Jerzy Staniewicz, Zbigniew Przybyszewski i Stanisław Mieszkowski zostali straceni w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej w grudniu 1952 r.
IPN po latach odnalazł ich szczątki na „Łączce” na powązkowskim Cmentarzu Wojskowym. 16 grudnia ub. roku zamordowanych pochowano na gdyńskim Cmentarzu Marynarki Wojennej.
Autorami wystawy są dr Tomasz Neubauer z Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni oraz Daniel Sieczkowski z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku. Wystawę można oglądać w Sejmie do 15 stycznia.
PAP/RIRM