Prof. E. Łon: Łagodna polityka pieniężna NBP wciąż potrzebna jest polskiej gospodarce

Prof. dr hab. Eryk Łon z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu wskazuje, jak Polska powinna prowadzić politykę pieniężną. Jego zdaniem polski bank centralny, jakim jest NBP, powinien wprost wspierać krajową gospodarkę. Wynika to z interesu narodowego.

NBP kieruje się w swoich działaniach dobrem Polski

W dyskusjach o funkcjonowaniu polskiego banku centralnego wspomina się od czasu do czasu o potrzebie utrzymywania przez niego odpowiedniej wiarygodności. Osobiście uważam, że wiarygodność Narodowego Banku Polskiego powinna wyrażać się przede wszystkim tym, że znaczny stopień zaufania wyrażają do niego uczestnicy życia gospodarczego.

Twierdzę, że owo zaufanie budowane może być między innymi na tym, że obywatele naszego państwa są przekonani, że prowadząc politykę pieniężną NBP stara się w taki sposób realizować cel inflacyjny, aby odbywało się to z jak największą korzyścią dla realnej sfery gospodarki. To bardzo ważne, gdyż w moim przekonaniu zasadniczy cel banku centralnego i rządu jest w gruncie rzeczy ten sam. Celem tym jest budowanie dobrobytu społecznego.

Wiarygodny krajowy bank centralny to taki bank, który kieruje się w swoich działaniach dobrem Polski a nie dobrem instytucji unijnych czy też innych instytucji niepolskich. Wiarygodność banku centralnego tworzy się na przykład poprzez wszelkiego typu działania, które wyrażają się we współpracy banku centralnego z instytucjami rządowymi. Przykładem takiej współpracy są na przykład posiedzenia Komitetu Stabilności Finansowej. Ostatnie z nich odbyło się w dniu 11 grudnia 2020 roku.

Wspominając o znaczeniu banku centralnego w gospodarce wspomina się dość często o potrzebie utrzymania przez niego niezależności. Polski bank centralny jest niezależny. Jednocześnie warto przypomnieć, że art. 3 ust. 1 ustawy o NBP stanowi, że podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Na podstawie tego zapisu można więc zauważyć, że wspieranie polityki gospodarczej rządu ma w polityce NBP bardzo ważne znaczenie. Warto zauważyć, że z najnowszej listopadowej projekcji inflacji oraz PKB wynika, że w tak zwanym horyzoncie projekcji, czyli do 2022 roku, inflacja przy założeniu utrzymania dotychczasowego poziomu stóp procentowych przebywać będzie w granicach dopuszczalnego pasma odchyleń od celu inflacyjnego. Oznacza to, że nie ma obecnie zagrożeń dla realizacji celu inflacyjnego i NBP może skoncentrować się na wspieraniu polityki gospodarczej rządu.

NBP wspiera wzrost gospodarczy i zatrudnienie

Jednym z elementów tego wsparcia było nie tylko zredukowanie stóp procentowych, lecz także rozpoczęcie skupu papierów skarbowych oraz papierów dłużnych gwarantowanych przez Skarb Państwa. Dzięki temu – co bardzo ważne – doszło do spadku rentowności obligacji skarbowych, co sprzyja utrzymywaniu na niskim poziomie kosztów obsługi długu publicznego.

Można usłyszeć czasem głosy, że bank centralny powinien prowadzić politykę pieniężną, która będzie – jak to się czasem mówi – neutralna dla gospodarki a koncentrować się będzie na umacnianiu kursu walutowego oraz utrzymywaniu niskiego poziomu inflacji. Osobiście uważam, że polski bank centralny powinien prowadzić politykę ofensywną. Istotą ofensywnej polityki pieniężnej jest zwracanie uwagi na to, aby czynić wszystko, co tylko możliwe, aby sprzyjać wspieraniu wzrostu gospodarczego oraz dopomagać temu, aby na jak najwyższym poziomie kształtowało się zatrudnienie.

Nie przeczę temu, że umiarkowany poziom inflacji jest korzystny dla gospodarki. Warto jednak pamiętać, że groźna jest nie tylko hiperinflacja, lecz także deflacja czyli ogólny spadek cen. Ów spadek cen może być groźny dla procesów realnych, gdyż wiązać się z nim może pesymizm uczestników życia gospodarczego. Warto zauważyć, że od 4 miesięcy deflacja panuje w strefie euro.

Wspominając znów o wiarygodności banku centralnego pragnę wyrazić przekonanie, że nie ucierpiałaby ona, gdyby NBP rozpoczął skup obligacji korporacyjnych oraz akcji spółek. Co więcej jeżeli dzięki podjęciu tego typu działań wzmocnieniu uległby mechanizm impulsów monetarnych do gospodarki to bank centralny mógłby stać się instytucją jeszcze bardziej potężną, jeszcze bardziej skuteczną.

Warto budować atmosferę optymizmu w polskiej gospodarce

Jestem optymistą co do perspektyw wzrostu gospodarczego w naszym kraju w 2021 roku. Pojawienie się szczepionki przeciwko koronawirusowi powinno ułatwić powrót do normalności w sferze gospodarczej polegającej na likwidacji aktualnie obowiązujących restrykcji. Należy jednak dodać, że nie wiemy, w którym momencie przyszłego roku ów powrót do normalności się pojawi. Pogorszenie nastrojów konsumenckich stwarza potrzebę budowania atmosfery optymizmu. Aby tego dokonać należy przekonywać uczestników życia gospodarczego, że stopy procentowe jeszcze przez długi czas będą kształtować się na obecnym, niskim poziomie.

Zapowiadanie podwyżek stóp procentowych mogłoby dodatkowo nastroje konsumenckie pogorszyć. Mogłoby rodzić przekonanie, że zwiększą się koszty obsługi kredytów, w tym złotowych kredytów mieszkaniowych. Lepiej uspakajać i wskazywać na potrzebę stabilizacji stóp na obecnym poziomie.

Polska polityka pieniężna charakteryzuje się wysokim stopniem otwartości

Polityka Narodowego Banku Polskiego charakteryzuje się wysokim stopniem otwartości. Po posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej publikowane są komunikaty. Co więcej na stronie NBP zamieszczane są także zapiski z dyskusji na posiedzeniach Rady.

Poszczególni członkowie RPP wypowiadają się dla mediów a na stronie naszego banku centralnego można znaleźć, oglądać i przesłuchać pliki video z wystąpieniami prezesa NBP prof. Adama Glapińskiego. Są to między innymi tegoroczne pliki video z wystąpienia prezesa NBP na forum sejmu RP, na spotkaniu środowiska bankowego zorganizowanego przez Związek Banków Polskich, na Kongresie Obsługi Gotówki 2020 oraz najnowszy plik video zawierający odpowiedzi na pytania dziennikarzy.

Łagodna polityka pieniężna prowadzona przez NBP jest korzystna dla różnych grup społecznych, gdyż przyczyniając się do zmniejszenia skali wyhamowania aktywności gospodarczej oraz tworząc warunki dla powrotu na ścieżkę szybkiego wzrostu gospodarczego służy całemu narodowi. Im bardziej korzystny wpływ będzie mieć polityka pieniężna na kształtowanie się koniunktury gospodarczej tym bardziej korzystnie prezentować się będą wpływy budżetowe, co ma znaczenie między innymi dla uboższych warstw ludności, gdyż wówczas będą mogły być z budżetu finansowane rozmaite programy społeczne, szczególnie ważne właśnie dla tych osób, które osiągają niższe dochody.

Polska, posiadając złotego, prowadzi własną politykę pieniężną

Obserwując działania banków centralnych na całym świecie można powiedzieć, że wciąż dominuje postawa ,,gołębia”. Przykładowo na podstawie danych ze strony cbrates.com w okresie od początku listopada do 11 grudnia 2020 roku dokonano 9 obniżek oraz 2 podwyżek stóp procentowych. Oznacza to, że osoby kierujące bankami centralnymi wciąż dostrzegają potrzebę pobudzania aktywności gospodarczej za pomocą tradycyjnego, standardowego instrumentu, jakim są stopy procentowe.

Polska prowadzi własną politykę pieniężną. Dzięki temu możemy kierować się w niej dobrem Polski. Warto oczywiście obserwować politykę innych banków centralnych, pamiętając jednakowoż, że w przypadku każdego kraju mamy do czynienia ze specyficznymi dla danego kraju uwarunkowaniami makroekonomicznymi. Generalnie uważam, że warto starać się stosować takie instrumenty polityki pieniężnej, aby kurs walutowy złotego w stosunku do walut obcych kształtował się na poziomie korzystnym dla naszego eksportu.

Z tego też powodu za właściwe uważam to, że poziom stóp procentowych znajduje się w Polsce na stosunkowo niskim poziomie na tle innych krajów, w tym także tych wschodzących. Z drugiej strony w odróżnieniu od Szwajcarii, Japonii czy też Danii stopy procentowe w Polsce nie są ujemne. Oznacza to, że w naszym kraju nie było potrzeby zastosowania aż tak radykalnego środka łagodzenia polityki pieniężnej, jakim są stopy ujemne.

W ostatnich dniach pojawiła się bardzo pozytywna informacja. Okazało się, że PKN Orlen przejmie spółkę Polska Press od niemieckiej Verlagsgruppe Passau Capital Group. Dzięki temu dojdzie do repolonizacji istotnej części lokalnej prasy, w tym także tej wydawanej na Ziemiach Zachodnich i Północnych. To wydarzenie świadczy o realizacji hasła ,,więcej polskiej gospodarki w polskiej gospodarce”. Głęboko wierzę, że w przejętych przez polski PKN Orlen mediach będą ukazywać się teksty broniące prawa Polski do prowadzenia własnej polityki pieniężnej.

Czy realne jest referendum w sprawie wyjścia Polski z Unii Europejskiej ?

W pierwszej dekadzie grudnia sporo mówiło się o negocjacjach związanych z budżetem Unii Europejskiej a także o negocjacjach pomiędzy Wielką Brytanią a UE. Te okoliczności mogą stanowić okazję do zastanowienia się nad uwarunkowaniami międzynarodowymi. Warto przede wszystkim zauważyć, że w przyszłym roku minie 5 rocznica referendum, w którym Brytyjczycy opowiedzieli się za wyjściem swego kraju z Unii Europejskiej. Przypomnijmy, że referendum to miało miejsce w dniu 23 czerwca 2016 roku. Wciąż warto o tym pamiętać.

Brytyjskie referendum to swoiste ostrzeżenie, że jeżeli UE wciąż w sposób stopniowy będzie zmierzać w kierunku budowy federalnego państwa europejskiego, mogą pojawić się kolejne wstrząsy. Narody wciąż istnieją i mają poczucie odrębności swych interesów. Czy możemy wykluczyć, że pojawią się kolejne wnioski o wyjście poszczególnych krajów z UE lub ze strefy euro ? Myślę, że nie. Nieprzypadkowo Unia Europejska powiększająca swe kompetencje kosztem kompetencji państw członkowskich nazywana jest żartobliwie ,,eurokołchozem”. Mogą więc w przyszłości pojawić się kolejne próby opuszczenia tego ,,eurokołchozu” w drodze rozpisania referendum. Może także w Polsce? Zobaczymy. Czas pokaże.

prof. dr hab. Eryk Łon/radiomaryja.pl