Podkarpackie: we wrześniu obchody 200. rocznicy pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu

Historyczne widowisko plenerowe przybliżające postać hr. Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej i konferencja naukowa znajdą się w programie obchodów 200-lecia pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu (Podkarpackie), które odbędą się we wrześniu.

Organizatorami uroczystości rocznicowych, które odbędą się w dniach 13-14 września w siedzibie Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu jest m.in. Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas.

Jak poinformowała sekretarz związku Melania Dzieduszycka, obchody rocznicowe rozpocznie sesja naukowa poświęcona „niezwykłej historii” pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu, który należy „do jednych z najbardziej znaczących przykładów klasycystycznej architektury pałacowej w Polsce”.

„Zagadnienia poruszane w trakcie naukowej konferencji zaplanowanej na 13 września będą dotyczyć pierwszej właścicielki pałacu, jej inspiracji ogrodowych, historii i wyposażenia pałacu, jak również teraźniejszości obiektu mieszczącego Centrum Kultury w Zarzeczu i Muzeum Dzieduszyckich” – przybliżyła Melania Dzieduszycka.

Wśród prelegentów znajdą się eksperci z różnych dyscyplin z całej Polski, m.in. rektor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie prof. dr hab. Kazimierz Karolczak; dyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie Paweł Jaskanis; dr Izabela Kopania z Instytutu Sztuki PAN w Warszawie, dr Dorota Sidorowicz z Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu; Krystyna Kieferling, kustosz Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, Maciej Putowski, projektant wnętrz historycznych.

Drugiego dnia obchodów, w parku przy pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu, przewidziano premierę plenerowego widowiska historycznego „Mój dom. Historia hrabiny Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej”, z udziałem blisko 30 mieszkańców Zarzecza i okolic oraz grupy rekonstrukcyjnej.

Autorką scenariusza napisanego specjalnie z okazji 200-lecia pałacu jest Marta Gzowska-Sawicka, która wcieli się także w tytułową rolę hrabiny, a reżyserem spektaklu – Rafał Sawicki.

Jak zaznaczyła Melania Dzieduszycka celem widowiska jest przybliżenie postaci twórczyni pałacu i jej licznych dokonań.

„Była bowiem na swoje czasy postacią wybitną, wykraczającą daleko poza ramy zwyczajowe, przewidziane dla osób z jej pozycją. Starannie wykształcona, o szerokich zainteresowaniach była jedną z najaktywniejszych postaci w kulturze Galicji. Pomimo nieszczęśliwego życia osobistego – śmierci dziecka przy porodzie, separacji z mężem – nie utraciła energii” – oceniła Dzieduszycka.

Dodała, że hrabina stworzyła, według własnego pomysłu, wiejską rezydencję w Zarzeczu, która w pierwszej połowie XIX wieku była uważana za jedno z najpiękniejszych założeń parkowo-pałacowych w monarchii habsburskiej.

„Obok Łańcuta, Leżajska, Sieniawy, Przeworska i Medyki stała się ona centrum życia towarzyskiego i kulturalnego. Nie zapominała przy tym o mieszkańcach wsi” – zaznaczyła sekretarz związku.

Hrabina Morska zaprojektowała m.in. piętrowe, licowane paloną cegłą domy, przy których powstały jednakowe obejścia i ogrody. Zakładała cegielnie i stolarnie, w których wytwarzano materiały budowlane. Z jej inicjatywy powstał także młyn i kuźnie.

Wydawała także słynne w regionie bale karnawałowe, które zarzuciła po upadku powstania listopadowego, wycofując się, na znak żałoby, z życia towarzyskiego. Przyjmowała emigrantów z Królestwa Polskiego. Ostatnim jej dziełem było wzniesienie nowego kościoła w Zarzeczu w 1844 roku. Rozpoczęte prace przerwała jednak jej śmierć 11 maja 1847 roku. Została pochowana w krypcie rodzinnej umieszczonej pod prezbiterium nowego kościoła.

Jak wyjawiła Melania Dzieduszycka, w spektaklu będzie można zobaczyć mieszkańców Zarzecza i okolic, którzy swoje role ćwiczyli pod okiem reżysera podczas warsztatów teatralnych, jakie odbywały się na przełomie lipca i sierpnia w pałacu Dzieduszyckich.

„Z godną podziwu wytrwałością poświęcili oni swoje wakacje i czas wolny od pracy na codzienne, kilkugodzinne próby, które często przeciągały się do późna. Trzeba przyznać, że umiejętności aktorskie uczestników warsztatów przekroczyły oczekiwania autorów projektu. Jak się okazało, były one szlifowane w kółku teatralnym, które przez wiele lat działało przy miejscowej parafii” – oceniła Dzieduszycka.

Dodała, że projekt wzbudził szerokie zainteresowanie miejscowej społeczności, co przyczyniło się do reaktywacji dawnej grupy teatralnej.

Natomiast grupa rekonstrukcyjna „Samodzielny Oddział Jana Karola Chodkiewicza w Zarzeczu” wystąpi w scenach związanych z powstaniem kościuszkowskim, w którym brali udział trzej bracia hrabiny Morskiej: Walerian, Wawrzyniec i Józef Dzieduszyccy.

Po spektaklu przewidziano pokaz świetlny na budynku pałacu.

Organizatorami obchodów 200. urodzin pałacu w Zarzeczu są: Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas, Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich i Gmina Zarzecze.

Projekt został dofinansowany z budżetu województwa podkarpackiego.

PAP/RIRM