Obraz „Polska – Matka świętych, tarcza chrześcijan” J. H. Rosena na Zamku Królewskim w Warszawie

Obraz Jana Henryka Rosena „Polska – Matka świętych, tarcza chrześcijan” można oglądać od piątku w Bibliotece Królewskiej na Zamku Królewskim w Warszawie z okazji 100-lecia Cudu nad Wisłą na pokazie „Szablą i krzyżem”. To pierwsza publiczna ekspozycja monumentalnego dzieła w Polsce.

Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski podczas czwartkowego briefingu prasowego opowiadał, że dzieło zostało namalowane na zamówienie Episkopatu Polski na Międzynarodową Wystawę Prasy Katolickiej, która odbyła się w Watykanie z okazji 75. rocznicy powstania watykańskiego dziennika „L’Osservatore Romano”. Dziennik ten powstał w 1861 r., a wystawa rozpoczęła się 12 maja 1936 r. Obraz J. H. Rosena zajmował główne miejsce w pawilonie polskim.

W ocenie prof.  Wojciecha Fałkowskiego obraz „powstał, żeby pokazać chwałę polskiego oręża i wielkość Polski, jej historii, jej przywiązanie do wiary, a przez swoje późniejsze losy pokazuje tragizm naszych dziejów”. Po zakończeniu wystawy, która trwała rok, obraz był przechowywany w Watykanie. Jak mówił dyrektor Zamku Królewskiego, po wojnie fryz ten do przywiózł do Polski ks. kard. Stefan Wyszyński. Do teraz dzieło znajduje się w Pałacu Arcybiskupim przy ul. Miodowej w Warszawie.

Komisarz pokazu dr Mariusz Klarecki opowiadał, że Jan Henryk Rosen jest postacią dotychczas prawie nieznaną.

„Głównie znany był z realizacji polichromii w katedrze ormiańskiej we Lwowie w latach 20. XX wieku. Za to jest on bardzo znany w Stanach Zjednoczonych, z powodu jego prac powojennych. Przez 45 lat pobytu w USA ozdobił wiele instytucji państwowych i kościelnych. Jest też twórcą najbardziej monumentalnych mozaik” – opowiadał.

Dr Mariusz Klarecki powiedział, że obraz „Polska – Matka świętych, tarcza chrześcijan” powstał w niecałe dwa miesiące. Jego zdaniem fakt ten, jak i również problemy techniczne z przewiezieniem tak wielkiego fryzu z Polski do Watykanu spowodowały wymuszenie techniki wykonania pracy. Artysta użył techniki „aux trois crayons” – trzech kredek. Skorzystał z czerni, czerwieni oraz sangwiny. Dr Mariusz Klarecki zwrócił uwagę, że „do tego dodane jest złoto, które podnosi wartość i efekt wizualny całości”. Zauważył, że obraz pod względem konserwatorskim jest bardzo delikatny, bo narysowany na tekturze, która została naklejona na płótnie.

Dr Mariusz Klarecki zwrócił uwagę, że „obraz przedstawia grupę postaci, które miały wpływ na dzieje kulturalne i militarne Rzeczpospolitej”. Wymienił św. Jan Kantego, Jana Kochanowskiego, św. Stanisława Kostkę, ks. kard. Stanisława Ledóchowskiego, św. Jozafata.

„W centralnym miejscu widzimy panoramę wzgórza wawelskiego opartą na XVII-wiecznych przekazach graficznych, nad nim ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Centralną częścią obrazu jest ks. Ignacy Skorupka podtrzymywany przez żołnierza polskiego. Obok słynni wodzowie – Jan III Sobieski, Józef Piłsudski – oraz werblista” – powiedział.

Oprócz obrazu J. H. Rosena w ramach ekspozycji „Szablą i krzyżem” można zobaczyć obrazy „Potyczka ułanów z Kozakami” Wojciecha Kossaka oraz „Marszałek Józef Piłsudski na Kasztance” A. B. Szczerbińskiego. Ekspozycję można oglądać do 27 września w ramach Trasy Królewskiej. Wystawie towarzyszy okolicznościowa publikacja „Szablą i krzyżem. Pokaz obrazu Jana Henryka Rosena w stulecie Cudu nad Wisłą 1920”.

***

Jan Henryk Rosen urodził się w 1891 r. w Warszawie w rodzinie protestanckiej. Jego ojciec był słynnym batalistą. Dzieciństwo J. H. Rosen spędził w Paryżu, tam wraz z rodziną przeszedł na katolicyzm. Artysta studiował w Szwajcarii, Monachium oraz w Paryżu. W czasie I wojny światowej walczył z 11 pułkiem kirasjerów pod Ypres i nad Sommą. W 1917 r. wstąpił do armii polskiej, w 1921 r. wrócił do Polski, gdzie podjął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W tym czasie uczył się również w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Również w 1921 r. wystawił swoje dzieła po raz pierwszy na zbiorowej wystawie „Grupy 12” w Zachęcie. Cztery lata później zaprezentował tam 12 obrazów, zainspirowanych scenami ze „Złotej Legendy” Jakuba de Voragine. W 1929 r. Jan Henryk Rosen ukończył dekorację malarską we wnętrzu katedry ormiańskiej we Lwowie. Artysta wykładał na Politechnice Lwowskiej w latach 30. XX w.

Jest autorem m.in. polichromii kaplicy na Kahlenbergu pod Wiedniem, malowidła w prezbiterium kościoła w Podkowie Leśnej, malowideł w kaplicy Seminarium Duchownego w Przemyślu oraz w kościele parafialnym pw. Św. Marcina w Krościenku Wyżnym koło Krosna. Na prośbę papieża Piusa XI namalował w latach 30. w kaplicy w letniej papieskiej rezydencji w Castel Gandolfo dwa freski. Przedstawiają one księdza Augustyna Kordeckiego broniącego Jasnej Góry w 1655 r. i księdza Ignacego Skorupkę na czele żołnierzy polskich podczas walk z Armią Czerwoną w 1920 r. W 1937 r. emigrował do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie ambasadora RP, hr. Jerzego Potockiego. Tam wykonał m.in. murale w budynku ambasady oraz dekoracje polskiego pawilonu na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. W Stanach artysta został do końca życia. Był m.in. wykładowcą sztuki sakralnej The Catholic University of America w Waszyngtonie. Zmarł w 1982 r. w Arlington.

PAP