IPN udostępnił kolejne 69 tys. opisów akt; inwentarz archiwalny liczy ich już ponad 2,28 mln

Archiwum IPN udostępniło kolejne 69 tys. opisów jednostek archiwalnych ze swoich zasobów archiwalnych. Dostępne są one w publicznym inwentarzu archiwalnym, który obecnie – jak podał IPN – zawiera dane dotyczące ponad 2,28 mln teczek.

„Inwentarz Archiwalny, dostępny od 31 grudnia 2012 r. na stronie internetowej Instytutu Pamięci Narodowej, został uzupełniony o kolejne 69 tys. opisów jednostek archiwalnych i obecnie zawiera dane dotyczące ponad 2,28 mln jednostek archiwalnych” – poinformował w środę Instytut.

IPN podał też, że inwentarz uzupełniono o kolejne opisy akt wytworzonych przez m.in. cywilne organy bezpieczeństwa państwa, wojskowy wymiar sprawiedliwości, jednostki i administrację wojskową, cywilny wymiar sprawiedliwości, archiwa osobiste i kolekcje, Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich i jej terenowe ogniwa, wojskowe organy bezpieczeństwa państwa, władze okupacyjne i instytucje III Rzeszy Niemieckiej, wojska wewnętrzne i organizacje społeczne.

Najwięcej rekordów, bo aż 33 tys. dotyczy cywilnych organów bezpieczeństwa państwa, w tym PRL-owskiej Służby Bezpieczeństwa.

Inwentarz IPN, o czym warto pamiętać, nie zawiera treści dokumentów; dostępne są one np. dla historyków i dziennikarzy w archiwach IPN w całej Polsce. Publikacja kolejnej transzy opisów jednostek archiwalnych przewidziana jest na wiosnę przyszłego roku.

W ocenie archiwistów IPN na uwagę zasługują np. notacje przekazane przez Marcina Więckowskiego w ramach Archiwum Pełne Pamięci, które zawierają wspomnienia dotyczące głównie zbrodni ludobójstwa dokonanej na Polakach przez Ukraińską Powstańczą Armię oraz wysiedleń dokonanych w ramach Akcji „Wisła” z 1947 r., a także Akcji „H-T” (Hrubieszów-Tomaszów)- późniejszych wysiedleń znad Bugu i z Bieszczad.

„Wśród dokumentacji przekazanej w ramach wspomnianego projektu na uwagę zasługuje kolekcja pani Anny Poray-Wybranowskiej, zawierająca, oprócz materiałów biograficznych i dokumentujących historię rodziny Poray-Wybranowskich, także materiały związane z jej własną działalnością w Komitecie dla Upamiętnienia Polaków Ratujących Żydów i związane z dokumentowaniem pomocy udzielonej Żydom przez Polaków w czasie II wojny światowej” – podał IPN.

W wyniku współpracy IPN z instytucjami zagranicznymi w Archiwum IPN znalazły się również materiały przekazane przez prezesa Polskiego Funduszu Humanitarnego we Francji Marka Szypulskiego. To zbiór kopii cyfrowych dokumentów Domu Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val. W latach 80. w tym Domu przebywała – zatajając swoją przeszłość – Blanka Kaczorowska, agentka Gestapo, która w czerwcu 1943 r. – wspólnie z Ludwikiem Kalksteinem i Eugeniuszem Świerczewskim – wydała Niemcom dowódcę AK gen. Stefana Roweckiego „Grota”. Po wojnie Kaczorowska współpracowała także z tajnymi służbami PRL.

W Domu Spokojnej Starości w Lailly-en-Val przebywał po wojnie także polski bohater – admirał Józef Unrug, który we wrześniu 1939 r. był dowódcą Floty i Obrony Wybrzeża. Wybrzeże wraz z Helem było jednym z najdłużej utrzymujących się punktów oporu w wojnie obronnej Polski 1939 r. W oflagu admirał Unrug – syn pruskiego generała – komunikował się z Niemcami przez tłumacza, twierdząc, że 1 września zapomniał niemieckiego. Odrzucił propozycje podpisania listy Ur-Deutscha (Pra-Niemca), awansu i podjęcia walki w szeregach Kriegsmarine.

IPN podał też, że opublikowano kolejne opisy dokumentacji ze zbioru zdjęć osób sfotografowanych dla celów badań rasowych przez funkcjonariuszy niemieckiej Centrali Przesiedleńczej (Umwandererzentralstelle, UWZ) w Poznaniu.

Instytut wymienił również opisy przekazanych przez Bibliotekę Sejmową w formie plików cyfrowych kopii wydawanego w Detroit w Stanach Zjednoczonych tygodnika polonijnego „Głos Ludowy” z lat 1939–45. Ponadto do inwentarza włączono kolejne rekordy opisujące pozyskane w formie kopii cyfrowych egzemplarze polskiej prasy emigracyjnej wydawanej w Kanadzie – czasopism „Związkowiec” z lat 1933–81 oraz „Głos Polski – Gazeta Polska” z lat 1951–67, a także opisy materiałów archiwalnych przekazanych w formie duplikatów ze Studium Polski Podziemnej w Londynie, zawierających m.in. akta Komisji Weryfikacyjnej Żołnierzy AK.

Inwentarz archiwalny IPN pełni rolę spisu treści dla wszystkich korzystających z dokumentacji zgromadzonej w IPN. Dostępny jest na stronie www.inwentarz.ipn.gov.pl i przedstawia opis zasobu poprzez informacje o konkretnych jednostkach archiwalnych. Mimo że inwentarz IPN nie zawiera treści dokumentów, to jednak dzięki jego systematycznemu poszerzaniu przez archiwistów IPN każdy obywatel może zapoznać się z informacjami o aktach np. funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, jej tajnych współpracowników albo osób pokrzywdzonych przez komunistyczne władze.

PAP