IPN: Pokazy filmów i dyskusje w 74. rocznicę zbrodni katyńskiej

„Katyń. Ludobójstwo i propaganda”, „Prywatne śledztwo majora Zakirova”, „W poszukiwaniu pamięci” – to tytuły wybranych filmów 5. Przeglądu Filmowego Echa Katynia, organizowanego przez IPN w 12 miastach Polski. Poza pokazami filmów planowane są też dyskusje.

– Pamięć o zbrodni katyńskiej jest podstawowym elementem pamięci o historii narodu polskiego, ponieważ zbrodnia ta definiuje losy Polski i Polaków nie tylko w latach 40., ale także do dnia dzisiejszego – powiedział dyrektor Biura Edukacyjnego IPN Andrzej Zawistowski.

Zwrócił uwagę, że mord NKWD na prawie 22 tys. polskich obywatelach, elicie II Rzeczpospolitej, wyjaśnia po części sprawę wprowadzenia komunizmu w Polsce.

 – Trzeba pamiętać, że duża część elit, która została wykształcona i uformowana w przedwojennej Polsce, nie miała szans przeciwstawić się komunizmowi, bo jej po zbrodni NKWD z 1940 r. po prostu nie było – powiedział Zawistowski.

Podkreślił też, że pamięć o zbrodni katyńskiej jest szczególnie ważna w obliczu przekłamań na jej temat, które wciąż ukazują się nie tylko w rosyjskiej prasie, ale także w Polsce.

– Katyń to nie tylko mord w 1940 r., ale także trwające wiele lat kłamstwo katyńskie – przypomniał szef pionu edukacyjnego IPN.

Tegoroczny 5. Przegląd Filmowy „Echa Katynia” odbędzie się w 12 miastach Polski – jak zwrócił uwagę Zawistowski – „nie tylko w dużych miejscowościach takich jak Łódź, Poznań i Szczecin, ale i mniejszych – w Raciborzu, Mikołowie i Tarnowskich Górach”. Pokazane zostaną filmy dotyczące zbrodni katyńskiej i innych represji komunistycznych.

W Warszawie przegląd odbędzie się w Centrum Edukacyjnym IPN 2-4 kwietnia. Pierwszy dzień otworzy film „W poszukiwaniu pamięci” w reż. Piotra Wiejaka i Sławomira Wójcika, który jest relacją z wyjazdu młodzieży szkolnej do miejsc związanych ze zbrodnią katyńską na Ukrainie. Inne filmy to „Kuropaty – droga sumienia” Uładzimira Samojłau o miejscu zbrodni komunizmu w pamięci zbiorowej Białorusinów, a także „Pre Mortem” Konrada Łęckiego – fabularyzowana etiuda o ostatnich godzinach życia oficerów zamordowanych w Katyniu.

Po pokazie tych filmów odbędzie się dyskusja dotycząca skargi rodzin katyńskich przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu. 21 października 2013 r. Trybunał orzekł, że władze Rosji nie udostępniając mu postanowienia o umorzeniu śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej złamały Europejską Konwencję Praw Człowieka. Rosja tłumaczyła, że nie udostępnia dokumentacji ze względu na bezpieczeństwo państwa. Trybunał uznał też, że nie może ocenić rzetelności rosyjskiego śledztwa katyńskiego oraz że krewni ofiar NKWD nie zostali pokrzywdzeni przez rosyjskie władze. O wyroku i jego konsekwencjach opowie prof. Ireneusz Kamiński, współautor argumentacji prawnej przedłożonej Trybunałowi, który wspólnie z innymi prawnikami z Polski i Rosji reprezentował krewnych ofiar.

W drugim dniu przeglądu widzowie obejrzą film biograficzny „Z nieba do nieba” Zbigniewa W. Kowalewskiego – obraz o Janinie Lewandowskiej, śpiewaczce, pilocie i bohaterce wojny obronnej 1939 r., najprawdopodobniej jedynej kobiecie rozstrzelanej w lesie katyńskim. Kolejnym filmem będzie „Tropem Wyklętych” Arkadiusza Gołębiewskiego, pokazujący funkcjonowanie mitu powojennego podziemia niepodległościowego w kulturze masowej.

Dopełnieniem drugiego dnia przeglądu będzie dyskusja o katyńskich stratach osobowych i ich wpływie na życie powojennej Polski. W spotkaniu weźmie udział m.in. prezes Federacji Rodzin Katyńskich Izabella Sariusz-Skąpska i prezes Fundacji Ośrodka Karta Zbigniew Gluza.

W ostatnim dniu przeglądu IPN przedstawi dwa filmy dokumentalne o zmowie milczenia wokół prawdy o Katyniu i próbach jej przełamania: „Katyń. Ludobójstwo i propaganda” w reż. Barbary Dyrschka, Marka Grzona, Ingo Bethke oraz „Prywatne śledztwo majora Zakirova” Jarosława Mańki. Po pokazie odbędzie się dyskusja, w której udział weźmie m.in. Oleg Zakirov, Rosjanin, który jeszcze w latach 80. jako funkcjonariusz KGB, ryzykując życie, prowadził własne śledztwo katyńskie.

IPN informuje, że wszystkie dyskusje panelowe, które odbędą się w Warszawie, będą transmitowane online. Więcej informacji o przeglądzie można znaleźć na stronie internetowej www.pamiec.pl

RIRM/PAP