Dwie wizje niepodległej Polski

O sylwetkach Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego oraz ich koncepcjach nt. niepodległej Polski mówi prof. Mieczysław Ryba, historyk, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz WSKSiM w Toruniu.

Józef Piłsudski i Roman Dmowski reprezentują dwie różne tradycje polskiej polityki. Józef Piłsudski wpisuje się w politykę romantyczną, powstańczą, ponieważ cała epopeja „Strzelców”, a później I Brygady Legionów była bardzo emocjonalna w perspektywie polskich symboli narodowych. Z kolei Roman Dmowski prowadził politykę diametralnie odmienną, ale niezwykle skuteczną, racjonalną i opartą o bardzo chłodną, ale precyzyjną kalkulację polityczną/geopolityczną. Chodziło o postawienie na tę koalicję państw, która będzie zwycięska i na tę koalicję państw, która pokona Niemcy.

Są to dwie różne tradycje i dwie nieco różne osobowości. Roman Dmowski to wielki strateg – umiał przewidywać pewne rzeczy, widzieć bardzo dalekosiężnie. Józef Piłsudski natomiast to bardzo dobry taktyk – potrafił wokół siebie roztoczyć wielką legendę. Ta legenda doprowadziła go w 1918 roku do władzy.

Zarówno Józef Piłsudski, jak i Roman Dmowski mają swoje zasługi dla niepodległości. Zwycięską opcją w I wojnie światowej była opcja Romana Dmowskiego, czyli opcja antyniemiecka. Pamiętajmy, że to Niemcy przegrały wojnę, a traktat wersalski powoływał państwo polskie do życia w sensie prawa międzynarodowego i stanowił o ładzie międzynarodowym. To zatem nie Austriacy i nie Niemcy, a więc i nie Legiony rozstrzygnęły o tym, że Polska była niepodległa.

Piłsudski poprzez swoją legendę, swój autorytet, który wytworzył, odegrał olbrzymią rolę jednocząc w roku 1918 różne podzielone ośrodki władzy w kraju, przejmując tę władzę. Będąc osobą, której Rada Regencyjna oddała atrybuty, stał się naczelnikiem państwa. Zapobiegło to wstrząsom rewolucyjnym, ponieważ socjaliści uważali go za swojego człowieka, a zarazem prawica uważała, że jest to człowiek, który ma ścisłe stanowisko niepodległościowe. W ten sposób Józef Piłsudski stał się symbolem odrodzonego państwa polskiego.

Prof. Mieczysław Ryba, historyk

RIRM