Boże Ciało i lista UNESCO

Na pozór mogłoby się wydawać, że lista UNESCO i Boże Ciało nie mają ze sobą nic wspólnego… W tym roku etnolodzy i kulturoznawcy przeprowadzają podczas święta Bożego Ciała (16 czerwca ) badania etnograficzne. Ich celem jest zapewnienie trwałej żywotności wyjątkowej tradycji układania dywanów z kwiatów, pociętych traw, ziół, paproci wpisanej na listę UNESCO. Zespołem kieruje prof. Katarzyna Smyk z Instytutu Nauk o Kulturze UMCS w Lublinie, przewodnicząca Rady ds. Dziedzictwa Niematerialnego przy MKiDN.  

Zimna Wódka, Klucz, Zalesie Śląskie, Olszowa – to w tych czterech wioskach w Boże Ciało praca wre od świtu. Wzdłuż procesji z Najświętszym Sakramentem mieszkańcy usypują z milionów płatków róż, jaśminów, bzów, polnych maków, chabrów, liści paproci ogromne, wzorzyste kobierce.

Układanie kwiatów – jak podkreśliła Teresa Kudyba, dokumentalistka – zaczyna się tradycyjnie we wsi Zimna Wódka.

– Dziś mieszkańcy rozpoczęli tworzyć pierwsze wzory o godzinie trzeciej nad ranem. Po czterech godzinach kwietne kobierce prowadziły już wiernych do drewnianej świątyni, gdzie cała wieś o godz. 7.00 uczestniczyła we Mszy św. i procesji. Podczas gdy wierni z Zimnej Wódki kończyli układać swoje kobierce, w sąsiednim Kluczu prace rozpoczęły się od godz. 6.00. Tutaj Msza św. z procesją jest o godz. 9.00. W Zalesiu Śląskim podobnie. Natomiast w Olszowej, gdzie ciekawostką jest układanie setek metrów wzorów kwiatowych na podłożu z piasku, mieszkańcy zaczynają strojenie wsi dopiero „punkt 12.00”. Tu Eucharystia rozpoczyna się o 14.00. We wszystkich czterech wioskach ułożono dziś łącznie 2.5 km dywanów – wyjaśniła.

Gdy wszystko jest już gotowe, w procesjach podążają całe rodziny.

– Na kobierce kwiatowe, na ołtarze Bożego Ciała nie zbiera się datków, składek. Wszystko tutaj tworzy wspólnie lokalna społeczność. Na dywanach podłożem są drobno pocięte trawy, paprocie (w Olszowej jest to piasek). Wzory tworzą róże, maki, jaśminy, piwonie, liliowce, stokrotki, chabry, lucerna, czarny bez. Wyjątkowa śląska tradycja trwa tutaj od pokoleń niezmieniona, łączy rodziny i społeczność. Jest przykładem dla wiernych, zachwyca gości i turystów – zaznaczyła Teresa Kudyba.

Dokumentalistka przypomniała, że w 2013 roku uruchomiono krajową lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, co było spełnieniem jednego z warunków ratyfikowanej Konwencji UNESCO.

– Obecnie znajduje się na niej ponad 50 przykładów. W woj. opolskim lista zawiera już 8 zjawisk, a wśród nich wpis „Boże Ciało z tradycją układania dywanów kwietnych w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce”. Inicjatorką procesu dokonania wszystkich wpisów z woj. opolskiego jest dr Joanna Banik, kierownik Oddziału Terenowego NID https://nid.pl w Opolu – wskazała dokumentalistka.

Teresa Kudyba zwróciła również uwagę, że Boże Ciało do tej pory jako tradycja była skupiona wokół Kościoła, a odtąd ubogacona opisami, badaniami naukowymi, drobiazgowo zilustrowana i udokumentowana stanie się w przyszłości przeżywana nie tylko w gromadzie sołeckiej, ale upowszechniona na kulturowej mapie świata.

Anita Suraj-Bagińska, Teresa Kudyba/radiomaryja.pl