Przemówienie Benedykta XVI do środowisk życia publicznego, pracy naukowej, twórczej i życia gospodarczego

Panie Prezydencie,

Eminencje Kardynałowie,

Czcigodni Braci Biskupi,

Dostojni Panowie i Panie,

Drodzy Bracia i Siostry!

Jest mi niezmiernie miło, że pierwszym punktem mej wizyty jest spotkanie z wami, którzy reprezentujecie kluczowe sektory społeczeństwa Chorwacji oraz z korpusem dyplomatycznym. Serdecznie pozdrawiam każdego z was indywidualnie, jak również wspólnoty które reprezentujecie: religijne, polityczne, akademickie i kulturalne, świata sztuki, finansów i sportu. Dziękuję Abp Puljicowi i profesorowi Zurakowi za miłe słowa jakie do mnie skierowali. Dziękuję artystom, którzy przywitali mnie w uniwersalnym języku muzyki. Ten wymiar uniwersalności, charakterystyczny dla kultury i sztuki, jest szczególnie ceniony przez chrześcijaństwo i przez Kościół Katolicki. Chrystus jest w pełni człowiekiem i wszystko co ludzkie znajduje w Nim I w Jego słowie pełnię życia i znaczenia.

 

 

Ten wspaniały teatr jest miejscem symbolicznym, wyrazem waszej narodowej i kulturowej tożsamości. Dla mnie spotkanie razem z wami w tym miejscu jest także przyczyną radości w duchu, gdyż Kościół jest tajemnicą komunii i zawsze raduje się w komunii, w bogactwie różnorodności. Udział przedstawicieli innych Kościołów i Wspólnot Chrześcijańskich, jak również przedstawicieli religii Żydowskiej i Islamu, pomaga pamiętać, że religia nie jest odseparowaną przestrzenią wyłączoną ze społeczeństwa. Jest raczej naturalnym elementem pośród społeczeństwa, nieustannie przywołującym wymiar wertykalny: uważne słuchanie Boga jako warunek poszukiwania dobra wspólnego, poszukiwania sprawiedliwości i pojednania w prawdzie. Religia sytuuje człowieka w relacji do Boga, stworzyciela i Ojca wszystkich i dlatego musi być ona jakąś siłą na rzecz pokoju. Religia musi być zawsze oczyszczana w zgodzie ze swymi podstawowymi regułami aby móc podołać swej misji.

I tu pragnę wprowadzić główny temat mej krótkiej refleksji: temat sumienia. Temat ten przebiega poprzez wszystkie tak różnorodne pola na jakich jesteście zaangażowani i jest fundamentalny dla wolnego i sprawiedliwego społeczeństwa zarówno na poziomie narodowym jak i ponadnarodowym. Oczywiście myślę o Europie, do której Chorwacja zawsze należała w przestrzeni historycznej i kulturowej, i do której teraz chce wejść na poziomie politycznym i instytucjonalnym. Naprawdę wielkie osiągnięcia nowoczesnej doby – uznanie i zagwarantowanie wolności sumienia i praw człowieka, wolność nauki i stąd wolności społeczne – osiągnięcia te powinny być potwierdzone i rozwijane zachowując równocześnie otwartość rozumu i wolności na ich nadprzyrodzony fundament, aby w ten sposób zapewnić iż osiągnięć tych nie można cofnąć, co niestety zdarza się w pewnych przypadkach. Jakość życia społecznego i jakość demokracji zależą w dużej mierze od tego „punktu krytycznego” – sumienia, od sposobu w jaki się je rozumie i od sposobu w jaki się je formuje. Jeśli – gdyby trzymać się nowoczesnej idei – sumienie byłoby zredukowane do sfery subiektywnej, z której wyrzuca się moralność i religię, to na kryzys jakiemu ulega Zachód nie ma lekarstwa a Europa idzie ku zapadnięciu się w sobie. Jeśli z drugiej strony, sumienie byłoby ponownie odkryte jako przestrzeń w której wsłuchujemy się w prawdę i dobro, jako miejsce odpowiedzialności przed Bogiem i przed bliźnim, innymi słowy jako bastion przeciwko wszelkim formom tyranii – wtedy istnieje nadzieja na przyszłość.

Jestem wdzięczny profesorowi Zurakowi za przypomnienie nam o chrześcijańskich korzeniach wielu instytucji kulturalnych i akademickich tego kraju, i tak naprawdę całego kontynentu europejskiego. Musimy sobie przypominać o tych źródłach, nie tylko dla oddania prawdy historycznej, ale ważne jest byśmy prawidłowo rozumiejąc nasze korzenie mogli także budować nasze dziś. Kluczowym jest uchwycenie wewnętrznego dynamizmu wydarzenia jak utworzenie uniwersytetu, powstanie jakiegoś nurtu artystycznego czy ufundowanie szpitala. Niezbędnym jest zrozumienie dlaczego i w jaki sposób coś się wydarzyło, aby rozpoznać wartość tego dynamizmy w obecnych dniach jako rzeczywistość duchową, podejmującą wymiar kulturowy a przez to także i społeczny. W sercu wszystkich tych instytucji są ludzie, osoby, sumienia poruszone dobrem i prawdą. Przywołane zostały niektóre przykłady spośród sławnych synów i córek tego kraju. Chcę wyszczególnić Ojca Ruđer Josip Bošković, jezuitę urodzonego trzysta lat temu w Dubrowniku 18 maja 1711 roku. Jest on dobrą ilustracją szczęśliwej symbiozy między wiarą i wiedzą, które wzajemnie stymulują się poprzez badania które są równocześnie otwarte, zróżnicowane i zdolne do syntezy. Jego podstawowym dzieło, „Theoria philosophiae naturalis” , opublikowane w Wiedniu a później w Wenecji w połowie 18 wieku, nosi wielce znaczący podtytuł: „redacta ad nicam legem virium in natura existentium”, co znaczy zgodnie z jednym prawem sił istniejących w naturze. W dziele Boskowica zawarte są analizy i studia z różnych dyscyplin wiedzy ale jest także pasja dążenia do syntezy. To typowe dla kultury katolickiej. Zatem fundacja Katolickiego Uniwersytetu Chorwacji jest znakiem nadziei. Wierzę iż pomoże ona dążyć do jedności na różnych polach współczesnej kultury, wartości i tożsamości waszego narodu zapewniając ciągłość wkładu Kościoła w historii szlachetnego narodu Chorwackiego. Wracając do Ojca Boskowica, experci mówią, że jego teoria „ciągłości”, która sprawdza się zarówno w naukach naturalnych jak i w geometrii, również dobrze współbrzmi z najnowszymi odkryciami nowoczesnej fizyki. Cóż mamy powiedzieć? Oddajmy szacunek temu światłemu Chorwatowi i równocześnie prawdziwemu jezuicie, oddajmy hołd zatroskanemu o prawdę, który zdawał sobie sprawę jak dalece ta prawda go przerasta, lecz wiedział także w świetle prawdy, jak uruchomić pełne możliwości ludzkiego rozumu, jakimi został obdarzony przez samego Boga.

Jednakże oddając hołd musimy także uczyć się uznania dla metody i dla otwartości umysłu tego wielkiego człowieka. I to zwraca nas na powrót ku sumieniu które jest kamieniem węgielnym, na którym zasadza się kultura i wznoszone jest dobro wspólne. To poprzez formowanie sumienia Kościół czyni swój najbardziej specyficzny a zarazem najwartościowszy wkład na rzecz społeczeństwa. Jest to wysiłek, jaki zaczyna się w rodzinie i jest bardzo wzmocniony w parafiach, gdzie niemowlęta, dzieci i młodzież uczą się pogłębiać znajomość Pisma św., tego „wielkiego kodeksu” europejskiej kultury: równocześnie uczą się oni jakie znaczenie ma dla wspólnoty być budowaną na darze a nie na ekonomicznych interesach ni ideologii, być budowaną na miłości, która stanowi „zasadniczą siłę napędową prawdziwego rozwoju każdego człowieka i całej ludzkości” (Caritas In Veritate 1). Ta logika bezinteresowności, uczona w dzieciństwie i w wieku dojrzałym jest teraz przeżywana w każdej dziedzinie życia, w zabawie i w sporcie, w relacjach międzyludzkich, w sztuce, w posłudze wolontariuszy na rzecz ubogich i cierpiących, i gdy ta bezinteresowność zostanie wchłonięta w mentalność, może być także zastosowana na bardziej ogólnych polach życia politycznego i ekonomicznego jak też do budowania kraju który jest gościnny i otwarty a równocześnie nie jest pusty, nie jest fałszywie neutralny ale jest bogaty w człowieczeństwo o mocnym wymiarze etycznym. To właśnie pole na którym wierni świeccy wezwani są by zaangażować się bezinteresownie w formację, którą sami otrzymali, prowadzeni zasadami Społecznej Nauki Kościoła, mając na względzie autentyczny sekularyzm, sprawiedliwość społeczną, obronę życia i rodziny, obronę wolności religijnej i wolności edukacji.

Szlachetni przyjaciele, wasza obecność tutaj oraz kulturowa tradycja Chorwacji skłoniły mnie do tej krótkiej refleksji. Przekazuję te myśli wam jako znak mego szacunku i przede wszystkim jako wyraz pragnienia Kościoła by kroczyć pośrodku tego ludu w świetle ewangelii. Dziękuję za uwagę i z serca błogosławię wam i wszystkim których kochacie oraz wszystko co czynicie.

 

Tłumaczenie: Radio Maryja