Żołnierze 4 Warmińsko-Mazurskiej BOT z wizytą u prof. Witolda Czarneckiego ps. „Kadet” – żołnierza 3 Wileńskiej Brygady „Szczerbca”

Żołnierze 4 Warmińsko-Mazurskiej Brygady Obrony Terytorialnej odwiedzili prof. Witolda Czarneckiego ps. „Kadet”, żołnierza 3 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, uczestnika Operacji Ostra Brama, skazanego za działalność konspiracyjną na 7 lat łagrów i osadzonego w Kałudze.

„Kadet” już jako młody chłopak był członkiem „Czarnej Trzynastki” – wileńskiej drużyny Szarych Szeregów. Uczestnik Kursu Młodszych Dowódców Armii Krajowej zaprzysiężony w listopadzie 1943 roku  jako żołnierz plutonu kadrowego w Wilnie, 16 czerwca 1944 roku dołączył do 3 Wileńskiej Brygady „Szczerbca”.

„Kadet” służył w 3 komp. por. „Joe”, w 2 plut. ppor. „Turbacza”. Brał udział w akcjach w Solecznikach, na szosie Wilno-Jaszuny i patrolach. 3 lipca 1944 r. został wysłany do Dziewieniszek, by obsługiwać radiostację Komendy Okręgu. Konwojując wozy ze sprzętem radiowym udał się do Wołkarabiszek, gdzie pełnił służbę przy radiostacji. W Jodziszkach objął dowództwo drużyny i został awansowany do  stopnia st. strzelca.

Po rozbrojeniu wileńskich AK-owców przez NKWD 18 lipca został osadzony w Miednikach i wywieziony do Kaługi. W grudniu 1944 roku wraz ze Zbigniewem Habelą podjął próbę ucieczki, która została udaremniona przez patrol sowiecki. Stanął przed sądem.

„Po dwóch dniach skierowano mnie do więzienia, w grudniu 1944. Styczeń, luty i kawałek marca siedziałem w celi razem ze 160 więźniami. Za czasów caratu to była cerkiew więzienna. Na dworze było -20/-30 stopni mrozu, a nam było ciepło! Dostałem wyrok – 7 lat łagrów. Mój kolega – przypadkowo byliśmy z jednej klasy – także dostał wyrok 7 lat łagrów. Sądzono nas za dezercję z Armii Czerwonej, a myśmy nie byli żołnierzami, bo odmówiliśmy przysięgi. Proszę sobie wyobrazić: 6 tysięcy młodzieży, zabrano nas na organizowane zebranie/odprawę i odczytano fragment przysięgi i kazano powstać (w tych koszarach, w których ja byłem, było nas co najmniej 2 tysiące). Tymczasem po stronie tysiąca chłopaków słychać milczenie. Dowódca nakazał: Powtórzyć jeszcze raz! Znów cisza. Zwinęli sztandar i cofnęli się do dowództwa, do budynku komendy. Myśmy stali tam popołudniem, kiedy nas w końcu zwolniono. Zawieźli nas na roboty za Moskwą” – opowiadał prof. Witold Czarnecki.

3 Wileńska Brygada Armii Krajowej została utworzona we wrześniu 1943r. pod dowództwem por. Gracjana Fróga ps. „Szczerbiec”. Działała na południowy wschód od Wilna, zwalczała niemiecko-litewskie ekspedycje karne i grupy rabunkowe, ochraniając tym samym ludność cywilną. Była jedną z najbardziej elitarnych i skutecznych jednostek Polskiego Państwa Podziemnego. 1 marca 2018 roku, na mocy decyzji ministra obrony narodowej, 4 Warmińsko-Mazurska Brygada Obrony Terytorialnej otrzymała imię kpt. Gracjana Fróga ps. „Szczerbiec”, stając się tym samym kontynuatorem tradycji 3 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej.

ppor. Anna Szczepańska