Zbrodnia Wołyńska pochłonęła ok. 100 tysięcy Polaków

Instytut Pamięci Narodowej, w związku z przypadającym w niedzielę 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa, dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej, na stronie internetowej przypomni przygotowaną w ubiegłym roku „Bazę Zbrodni Wołyńskiej” i przedstawi postępy prac nad jej uzupełnianiem oraz zaprezentuje projekt „Wołyń 1943.Pamiętamy”. 

Projekt „Wołyń 1943.Pamiętamy” realizowany przez Biuro Edukacji Narodowej we współpracy z Teatrem „Nie Teraz” polega na publikacji nagrań filmowych interpretacji wierszy o Wołyniu w wykonaniu Polaków i Polonii, rozsianych po całym świecie. Nagrania te zostaną opublikowane w tłumaczeniu na języki: angielski, francuski, niemiecki, węgierski, ukraiński, rosyjski, litewski, łotewski, estoński i portugalski.

Instytut Pamięci Narodowej, w związku z przypadającym w niedzielę 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa, dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej, przedstawi postępy prac nad uzupełnianiem „Bazy Zbrodni Wołyńskiej” dostępnej on-line.

„Baza Ofiar Zbrodni Wołyńskiej” w 2021 roku [zobacz]

IPN nie ogranicza się jedynie do ofiar wśród ludności polskiej, gdyż ofiarami ukraińskich nacjonalistycznych ugrupowań OUN/UPA w ramach „oczyszczania Ukrainy z obcego elementu” byli również obywatele II Rzeczypospolitej narodowości żydowskiej, czeskiej, węgierskiej, niemieckiej, rosyjskiej oraz sami Ukraińcy, nierzadko sprzeciwiający się ludobójczej ideologii lub ratujący sąsiadów i krewnych.

Prace nad projektem zostały zainicjowane w lutym 2019 r. przez pracowników pionu archiwalnego IPN z Gdańska, Lublina i Warszawy, wspieranych merytorycznie przez dr. Leona Popka, zastępcę dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. W lipcu 2020 r. na stronie https://zbrodniawolynska.pl/ została dodana nowa sekcja – Baza Ofiar, gdzie udostępniono pierwszą partię ponad 17 000 rekordów dot. pojedynczych osób, rodzin i faktów zbrodni, głównie z woj. wołyńskiego.

W kolejnym etapie prac dołączyli pracownicy oddziałów IPN w Rzeszowie, Wrocławiu i Poznaniu, opracowując głównie rekordy z województw tarnopolskiego, stanisławowskiego i lwowskiego. Równolegle w pozostałych oddziałach i delegaturach IPN są prowadzone kwerendy w celu znalezienia informacji o osobach, których nie ma jeszcze w bazie. Obecnie na stronie jest dostępnych ponad 28 000 rekordów, przypisanych do prawie 3 000 miejsc zbrodni, głównie z obszaru przedwojennych województw: wołyńskiego, stanisławowskiego, lwowskiego i  tarnopolskiego. Warto jednak podkreślić, że prace nad projektem wciąż trwają, a dane są na bieżąco uzupełniane i weryfikowane.

Integralną częścią projektu jest mapa miejsc zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w województwach kresowych, będąca kolejną z sekcji na stronie.

Do tej pory udało się zlokalizować i powiązać z Bazą ponad 2 000 punktów – miejsc zbrodni. Podobnie jak baza, mapa również będzie systematycznie rozbudowywana i uzupełniana.

Zakończenie projektu przewidywane jest na lipiec 2023 roku, co zbiegnie się obchodami 80. rocznicy Ludobójstwa. IPN chce do tego czasu wydobyć z niepamięci jak najwięcej informacji o losach zamordowanych Polaków oraz upamiętnić te osoby, które w zdecydowanej większości nie posiadają nawet swoich grobów. Korzystający z Bazy będą mieli możliwość zgłaszania uzupełnień do opisów oraz dodawania nowych za pomocą specjalnie przygotowanego formularza kontaktowego.

Projekt IPN i Teatru „Nie Teraz” – „Wołyń 1943. Pamiętamy” [zobacz]

Teatr „Nie Teraz” dziesięć lat temu stworzył przedstawienie „Ballada o
Wołyniu”, pierwszą w polskim teatrze próbę opowiedzenie tego, co ocalonym z Zagłady przez lata całe nie pozwalały wypowiedzieć ściśnięte strachem i grozą usta. Zainspirowani artystyczną formą, Biuro Edukacji Narodowej IPN wspólnie z teatrem na początku czerwca 2021 r. rozpoczęło projekt „Wołyń 1943. Pamiętamy”.

Projekt polega na czytaniu poezji o tematyce wołyńskiej przez osoby pochodzące z różnych środowisk i mieszkające w różnych częściach świata mówiących na co dzień w różnych językach. W tę inicjatywę zaangażowali się polonijni nauczyciele i uczniowie z różnych części świata, od obu Ameryk przez Europę po Kamczatkę.

W ciągu miesiąca udało się zebrać kilkadziesiąt nagrań wierszy. Kolejne wciąż spływają. Przetłumaczone zostały na języki: angielski, francuski, niemiecki, węgierski, ukraiński, rosyjski, litewki, łotewski, estoński i portugalski. Nagrania wierszy w wykonaniu Polaków i Polonii z różnych stron świata będą systematycznie publikowane przez cały lipiec i sierpień na kanale YT: IPNtv.

IPN zaprasza wszystkich, którym bliska jest pamięć o ofiarach Zbrodni Wołyńskiej, do wzięcia udziału w projekcie. Polega on na nagraniu filmowym własnej aranżacji fragmentu lub całości wiersza z załączonej propozycji. Nagranie należy przesłać do Instytutu Pamięci Narodowej na adres: [email protected].

Barbara Kiwała/IPN/radiomaryja.pl