Rocznica powstania konfederacji barskiej

Obchodzimy dziś 248. rocznicę powstania Konfederacji Barskiej. Zdaniem części historyków, ten zbrojny związek przedstawicieli stanu szlacheckiego był pierwszym w Polsce powstaniem narodowym.

Konfederacja barska została zainicjowana 29 lutego 1768 roku w podolskim Barze. Jego inicjatorami byli: marszałek nadworny Jerzy August Mniszech i biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński. Powstanie wymierzone było głównie przeciwko dominacji Rosji i uległemu wobec mocarstwa Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Były to czasy, kiedy Polska chyliła się ku upadkowi.

– Sytuacja międzynarodowa zmieniła się. Wokół nas wyrosły absolutyzmy oświecone, które za historią niemiecką nazywamy absolutyzmami oświeconymi, ale tak naprawdę były despotyzmy oświecone – tak nazywa je na przykład historiografia angielska. Wtedy dopiero rozumiemy, że państwa despotyzmu absolutnego w XVIII wieku miały cel nadrzędny – politykę wojny – tłumaczy dr Robert Derewenda, nauczyciel historii i dyrektor Instytutu im. ks. Franciszka Blachnickiego.

Widoczne były także dysproporcje w liczebności wojska polskiego i sąsiadujących mocarstw.

– Mieliśmy może około 17 tysięcy zaciężnego wojska. Wojska zawodowego, gdzie armie sąsiedzkie, takie jak armia pruska czy armia rosyjska dochodziły do 100 czy 200 tysięcy żołnierzy – mówi dr Marcin Paluch, historyk.

Wojska tego patriotycznego zrywu nazywane są przez część historyków pierwszym polskim powstaniem.

– Konfederacja Barska przez wielu historyków zaliczana jest do pierwszego powstania narodowego. Konfederaci Barscy to pierwsi polscy zesłańcy na Sybir. Można powiedzieć, że niestety otworzyli te bramy Sybiru dla przyszłych pokoleń – podkreśla dr Robert Derewenda.

W 1772 roku Konfederacja Barska zaczęła wygasać, co ostatecznie przesądziło o klęsce powstańców. Tego samego roku miał miejsce pierwszy rozbiór Polski, który zapoczątkował proces likwidacji państwa.

TV Trwam News/RIRM