Poprawiają się relacje polsko-litewskie

Pomimo wielu problemów zacieśnia się przyjaźń i współpraca miedzy Warszawą i Wilnem. Potwierdziło to wczorajsze spotkanie premierów Polski i Litwy. Padły na nim poważne deklaracje. Wciąż jednak najważniejsza w tych relacjach jest sprawa Polaków mieszkających na Litwie, którzy przez lata byli dyskryminowani.

Według oficjalnych statystyk, na Litwie żyje ponad 162 tysiące Polaków. Osób pochodzenia polskiego jest znacznie więcej. Nasi rodacy mieszkają głównie w Wilnie i jego okolicach, a także w rejonie solecznickim, święciańskim i trockim. Aktywnie angażują się w życie polityczne i społeczne, co często Litwini odbierają jako zagrożenie.

– Zmieniane są granice rejonów, w których mieszkają Polacy, w których dominują, co ma na celu zmniejszenie wpływów polskiej ludności – mówi prof. Bogusław Paź.

W relacjach Wilna z Warszawą jest też wiele nierozliczonych spraw historycznych. Najbardziej palącym problemem jest jednak kwestia polskiej edukacji. Przez lata władze Litwy systemowo utrudniały do niej dostęp. Próbowano też doprowadzić do zamknięcia wielu polskich szkół. Wcześniej z przestrzeni publicznej i dokumentów zniknęły polskie nazwy oraz nazwiska.

– Dbałość o interesy polskiej mniejszości na Litwie nie oznacza w żaden sposób atakowania interesów litewskich – podkreślił poseł Kukiz‘15 Grzegorz Długi.

Rozwiązanie problematycznych kwestii zapowiedział wczoraj premier Litwy.

– W naszym interesie leży otwarty dialog i chęć rozwiązania tych kwestii – stwierdził premier Litwy Saulius Skvernelis.

Dzień przed wizytą premiera Polski litewskie władze wyraziły formalną zgodę na sprowadzenie z Polski podręczników do nauczania języka polskiego i literatury dla szkół polskich. Najprawdopodobniej wiosną litewski parlament przyjmie też ustawę dotyczącą pisowni nazwisk w oryginale.

– Niestety, Polacy ciągle nie mają tych samych praw na Litwie, które mają Litwini w Polsce. Czekamy na konkrety. Te wizyty to jest dobra rzecz, ale czas najwyższy, żeby w końcu Polacy mogli powiedzieć, że przyznano nam te prawa, o które od wielu lat walczymy – podkreśla dyplomata Dariusz Sobków.

Kwestia praw Polaków mieszkających na Litwie jest fundamentalna – mówi prof. Mieczysław Ryba.

 – Poświęcenie na ołtarzu dobrych stosunków z Litwą interesów Polaków mieszkających na Litwie byłoby wielkim błędem politycznym – wskazuje historyk.

Polskę i Litwę może jeszcze mocniej zbliżyć współpraca energetyczna oraz rozwój połączeń morskich oraz lądowych.

– Staramy się rozwijać projekty energetyczne, które prowadzą do synchronizacji systemów elektroenergetycznych i takie, które zwiększą naszą wymianę w zakresie transportu gazu – powiedział premier Mateusz Morawiecki.

Nie zawsze ta współpraca gospodarcza układała się dobrze, co pokazuje sprawa rafinerii w Możejkach kupionej przez Orlen w 2006 roku od rosyjskiego Jukosu.

 – Pomimo tego, że ta inwestycja była w interesie Litwy, to państwo litewskie w bardzo agresywny sposób bojkotowało obecność polskiego kapitału w Możejkach – wskazuje prof. Bogusław Paź.

Litwa też zawiodła się na Polsce, gdy przy władzy był rząd PO–PSL, który zrezygnował z blokowania strategicznego partnerstwa energetycznego miedzy Unią Europejską a Rosją.

 – Można powiedzieć, że Litwini teraz z większym zaufaniem obdarzają obecny rząd niż rząd poprzedni, który ich zostawił w tej ważnej sprawie –podkreślił Dariusz Sobków.

Litwa oraz państwa bałtyckie są gotowe poprzeć Polskę w sporze z Komisją Europejska w sprawie praworządności.

Władze w Wilnie obawiają się, że po Węgrach i Polsce, mogą znaleźć się na celowniku unijnych urzędników. Ogromne znaczenie ma też strach Litwy przed Rosją.

– W sytuacji spotęgowanego zagrożenia rosyjskiego, jakie odczuwają byłe republiki sowieckie – w tym Litwa – wydaje się, że skłania to Litwinów, aby w Polsce na powrót widzieć tego partnera i to partnera być może strategicznego – stwierdza prof. Mieczysław Ryba.

W ostatnim czasie najwyżsi przedstawiciele władz Polski bardzo często odwiedzają Litwę. Najbliższe miesiące pokażą, na ile te wizyty poprawią sytuację Polaków mieszkających na Litwie.

TV Trwam News/RIRM