Osoba uboga bez prawa do obrońcy?

Na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Trybunał Konstytucyjny bada, czy sąd może odmówić osobie ubogiej przyznania obrońcy z urzędu.

Przedmiotem badania jest przepis, który osobie ubogiej nie pozwala odwołać się od decyzji sądu, odmawiającej przyznania jej obrońcy z urzędu, czyli na koszt państwa.

Z wnioskiem do TK w tej sprawie wystąpiła Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich. Według rzecznika, fakt że osoby ubogie nie mogą zaskarżyć zarządzenia prezesa sądu odmawiającego im przyznania pełnomocnika z urzędu, jest sprzeczny z Konstytucją.

Podobnie niezgodna z Konstytucją jest – według Lipowicz – niemożność zaskarżenia postanowienia sądu o cofnięciu przyznania takiego obrońcy. Obecnie możliwość odwołania pojawia się w apelacji, ale wiąże się z dodatkowymi kosztami postępowania.

Prawo do pełnomocnika z urzędu przysługuje osobie, która wykaże, że nie stać jej na wynajęcie obrońcy. Nie można pozbawiać człowieka konstytucyjnego prawa do sądu – mówił dr Przemysław Czarnek, konstytucjonalista.

–  Liczę na to, że TK zechce się nad tym pochylić i pozytywnie ustosunkować do tego wniosku, bo jest to niezwykle ważne z punktu widzenia konstytucyjnego prawa do sądu. Osoby ubogie zwracają się do adwokata z urzędu z tego powodu, że po prostu ich na tego adwokata nie stać. Od tego, czy będą reprezentowane w procesie przed sądem przez profesjonalnego pełnomocnika zależy w ogóle to, czy będą w stanie dochodzić swoich praw właśnie w postępowaniu sądowym. Postępowanie sądowe jest jednym z podstawowych środków ochrony konstytucyjnej wolności i praw człowieka. Bez możliwości skutecznego, efektywnego dochodzenia przed sądem swoich praw, nie ma ochrony praw i wolności tych osób – stwierdza dr Przemysław Czarnek.

Stosowanie obecnych przepisów w wielu przypadkach jest kolizyjne i uderza w najuboższych – zauważa konstytucjonalista.

– Istotny jest fakt, że te postanowienia sądu, w których sąd odmawia przyznania adwokata z urzędu są ostateczne. Można to zrobić później, w postępowaniu apelacyjnym, ale jak wiemy wszystko związane jest z kosztami. Krótko mówiąc – niezwykle cenne byłoby orzeczenie TK, które uwzględniłoby argumentację pani rzecznik i które pozwoliłoby na odwoływanie się od postanowień w których sądy odmawiają przyznania adwokata z urzędu – podkreśla dr Przemysław Czarnek.

RIRM