Odsłonięcie rzeźby – ławeczki gen. Józefa Hallera w Szczecinie
Już dziś prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek, dowódca 12. Brygady Zmechanizowanej, płk. Roman Łytkowski, Prezydent Miasta Szczecin Piotr Krzystek oraz prawnuk gen. Hallera Michał Haller de Hallenburg, w ramach uroczystych obchodów 25. rocznicy powstania 12. Brygady Zmechanizowanej, odsłonią pomnik – ławeczkę gen. Józefa Hallera, autorstwa Doroty Dziekiewicz-Pilich.
Rzeźba – ławeczka z postacią generała broni Józefa Hallera powstała z inicjatywy Sekcji Wychowawczej 12. Brygady Zmechanizowanej przy współpracy Brygady i Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie. Intencją pomysłodawców było, aby uczcić Patrona Brygady oraz przybliżyć postać tego wielkiego patrioty mieszkańcom Szczecina. Dlatego ławeczka została umieszczona przed ogrodzeniem obiektów koszarowych Błękitnej Brygady, na terenie Skweru Hallerczyków w ciągu komunikacyjnym prowadzącym do rekreacyjnych terenów miasta.
Jako wzór do koncepcji plastycznej posłużyła fotografia generała wykonana prawdopodobnie w 1920 roku w Zakopanem. Rzeźba przedstawia generała w mundurze Błękitnej Armii, siedzącego na stylowej ławce. Na mundurze widoczne są dystynkcje generała broni, na piersi Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari. Generał w lewej dłoni trzyma laseczkę.
Ławeczka została sfinansowana ze środków Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. Nadzór merytoryczny nad realizacją sprawowało Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Szczecinie.
W uroczystości odsłonięcia rzeźby – ławeczki udział wezmą także m.in.: Michał Jach – przewodniczący Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, dr Paweł Skubisz – dyrektor Oddziału IPN w Szczecinie, Zbigniew Bogucki – wojewoda zachodniopomorski, gen. dyw. dr Dariusz Parylak – dowódca 12. Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej, gen. bryg. Sławomir Dudczak z Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych RP oraz autorka rzeźby Dorota Dziekiewicz-Pilich.
Gen. Józef Haller urodził się w rodzinie ziemiańskiej 13 sierpnia 1873 r. w Jurczycach koło Krakowa. Był zasłużonym oficerem w armii Cesarsko-Królewskiej. Z pobudek patriotycznych szybko przeszedł jednak w stan spoczynku. Zaangażował się społecznie w ruch spółdzielczy. Pełniąc m.in. funkcję inspektora w Towarzystwie Kółek Rolniczych we Lwowie. Był organizatorem Polowych Drużyn „Sokoła” w okręgu lwowskim. Wspierał również rozwój ruchu skautowego i harcerskiego. Po wybuchu I wojny światowej m. in. jeden z dowódców 3. pułku piechoty Legionów Polskich utworzonych przy armii austriackiej, następnie organizator i dowódca II Brygady Legionów, zwanej „żelazną” z racji skutecznych walk w Karpatach Wschodnich. Nie przyłączył się do protestu przysięgowego w 1917 r. zainicjowanego przez Józefa Piłsudskiego. W proteście przeciwko traktatowi brzeskiemu przeszedł z podległymi oddziałami na stronę Ententy. Został dowódcą II Korpusu Polskiego u boku wojsk rosyjskich. 17 lipca 1918 r. Komitet Narodowy Polski mianował go dowódcą Armii Polskiej we Francji.
Po powrocie do kraju dowodził frontem Południowo-Wschodnim skutecznie walcząc z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej. Jako dowódca Frontu Północnego, w 1920 r. zajmował Pomorze przyznane Polsce przez Traktat Wersalski. Dokonał symbolicznych „zaślubin z morzem”. W wojnie polsko-bolszewickiej, m. in. dowódca Armii Ochotniczej i Frontu Północnego. Przewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego i prezes Polskiego Czerwonego Krzyża, aktywny działacz Akcji Katolickiej i Sodalicji Mariańskiej. Przez rok poseł na Sejm z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Do przewrotu majowego, gdzie stanął po stronie rządu, w władzach wojskowych. W 1926 r. przeniesiony w stan spoczynku. W latach 1936-39 współorganizator opozycyjnego wobec „sanacji” Frontu Morges, kierował chadeckim ugrupowaniem Partia Pracy. Po wojnie zamieszkał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 4 czerwca 1960 r. w Londynie. W 1993 r. jego szczątki zostały sprowadzone do Polski i złożone w kościele garnizonowym pod wezwaniem św. Agnieszki w Krakowie.
dr Paweł Błażewicz IPN Szczecin/radiomaryja.pl
